هفتم ذی‌الحجه؛ سالروز شهادت شکافنده علم نبوی
به گزارش بلاغ به نقل از خبرگزاری ایکنا، هفتمین روز از ماه ذی‌الحجه مصادف با سالروز شهادت امام محمد باقر(ع) است. شخصیت بزرگواری که همانند دیگر اهل بیت پیامبر(ع) اسوه‌ای نیکو و کامل برای همه انسان‌ها در همه زمان‌هاست. آن حضرت را «باقر العلوم» به معنای شکافنده علوم لقب دادند؛ چرا که ایشان پیچیدگی‌های علوم را می‌شناخت و در اسرار آنها تعمق می‌کرد. امام باقر(ع) در سال 114 هجری قمری در چنین روزی، در سن پنجاه و هفت سالگی به شهادت رسید.
بنا بر این گزارش، امام باقر(ع)، مانند سایر ائمه معصومین(ع)، ملجأ و پناه مردم در همه ابعاد و مرجع پاسخ به پرسش‌های ایشان به خصوص در مراسم حج بود. همه‌ساله تعداد بی‌شماری از حاجیان و زائران خانه خدا، در آن ایام خدمت حضرت باقر(ع) می‌رسیدند و پاسخ پرسش‌ها و اشکالات خویش را می‌یافتند.
در سیره اخلاقی ایشان آمده است که آن حضرت، یارانش را به هم‌دردى و برادرى و نیز یارى مسلمانان سفارش مىکرد و مى‌فرمود: «دوست داشتنىترین کارها نزد خدا این است که مسلمانى، شکم مسلمانى را سیر کند و غمش را بزداید. امام باقر(ع) چون دیگر اهل بیت پیامبر(ص)، با همه مهربان بود. حتى با کسانى که نسبت به ایشان رفتار بدى داشتند.
امام باقر(ع) به نقل از پیامبر اسلام(ص)، در مورد سفر حج می‌فرماید: «وقتی عزم سفر کردی و سوار مرکبت شدی به هر قدمی برایت ثوابی و محو شدن یک گناه از نامه اعمالت، نوشته می‌شود. وقتی احرام بستی و لبیک گفتی، برای هر لبیکی ده ثواب نوشته و ده گناه از نامه اعمالت پاک می‌شود. هنگامی که موفق به طواف شدی، خداوند تو را بعد از آن عذاب نمی‌کند... وقتی موفق به وقوف در عرفات تا غروب خورشید شدی، اگر گناهانت به اندازه ریگ‌های بیابان و قطرات دریاها باشد به طور حتم خداوند از آن چشم‌پوشی خواهد کرد.
امام باقر(ع) این فرصت را یافت که به مدت 18 سال امامت و رهبری امت را برعهده گیرد. در تمام این سال‌ها تلاش آن حضرت به تقویت بنیان‌های فکری و اعتقادی مردم معطوف شد. ضمن اینکه سیره عملی و رفتاری ایشان، حاوی بهترین درس‌های اخلاقی و تربیتی بود. بی‌تردید چنان که بسیاری از علمای اهل سنت، نیز گفته‌اند، امام باقر(ع) در زمان حیات خویش شهرت فراوانی داشته و همواره محضر او مملو از دوستداران دانش، از تمامی بلاد و سرزمین‌های اسلامی، بوده است. موقعیت علمی ایشان، به عنوان نماینده علوم اهل بیت(ع)، بسیاری را وا می‌داشت تا از محضر او بهره گیرند و حل اشکالات علمی و فقهی خود را از او بطلبند. در این میان، اهل عراق که بسیاری از آنان شیعه بودند، بیش از دیگران مفتون شخصیت آن حضرت شده بودند.
امام باقر(ع) در دوره‌اى امامت خویش را آغاز کرد که جامعه اسلامى در وضع فرهنگى نابسامانى به سر مى‌برد و عرصه فرهنگى جامعه گرفتار چالش‌هاى عمیق عقیدتى و درگیری‌هاى مختلف فقهى میان فرق اسلامى شده بود. فروکش کردن تنش‌هاى سیاسى پس از واقعه عاشوراى سال 61 هجرى، همچنین شکست برخى احزاب و جریان‌های سیاسى سبب شده بود که بسیارى از دانشمندان از صحنه سیاسى دور شوند و حرکت گسترده‌اى در زمینه‌هاى مختلف علمى با بحث و بررسى درباره مسائل گوناگون آغاز شود. این رویکرد گسترده رونق فراوانى به بازار علم بخشید و به واقع نقش درخشان امام باقر(ع) در این دوره در روشن‌سازى افکار عمومى دانشمندان اسلامى داراى اهمیت فراوانی است. با فعالیت‌های امام باقر(ع)، گام مهم و بسزایى در راستاى تبیین آرای اهل بیت پیامبر(ع) برداشته شد و جنبش تحسین‌برانگیزى در میان دانشمندان مکتب اهل بیت(ع) پدید آمد. از سوى دیگر، خطر افکارآلوده و سیطره نظریات فرقه‌های انحرافی حیات فکرى اسلام راستین را با خطر روبرو کرده بود. در این زمان، مرجعیت علمى شایسته‌اى چون امام باقر(ع)، تفکرات خطرناک این فرقه‌ها را تا حد قابل توجهى منزوى ساخت. به این ترتیب شرایط به گونه ای فراهم شد تا امام باقر(ع) و همچنین فرزندش، امام صادق(ع) بیشترین آرای فقهی، تفسیری و اخلاقی را در کتب فقهی و حدیثی از خویش بر جای گذارند. این چنین است که فردی چون محمد بن مسلم می‌تواند سی هزار حدیث از امام باقر(ع) و شخصیتی چون جابر جعفی، هفتاد هزار حدیث از ایشان نقل کنند. یکی از علمای بزرگ اهل سنت به نام «ابن حَجَر هَیتَمی» درباره ایشان می‌نویسد: «محمّد باقر به اندازه‌ای گنج‌های پنهان معارف و دانش‌ها را آشکار ساخته و حقایق احکام و حکمت‌ها و لطایف دانش‌ها را بیان کرده که جز بر عناصر بی‌بصیرت یا بد سیرت پوشیده نیست. از همین‌جاست که وی را شکافنده دانش خوانده‌اند.
از مهم‌ترین تلاش‌های علمی امام باقر(ع)، تأسیس مرکزی برای علوم اسلامی و تربیت شاگردان فراوان در عرصه‌های مختلف است. شیخ طوسی از علمای معروف قرن پنجم هجری قمری در کتاب رجال خود، تعداد شاگردان آن حضرت را 465 نفر ذکر کرده است. یکی از اقدامات مهم امام باقر(ع) این بود که آن حضرت، با درایت و هوشیارى توانست پیوند و ارتباط میان قرآن و اهل بیت(ع) را در میان افکار عمومی تعمیق بخشد.
پیش از دوران امامت امام باقر(ع)، خفقان سیاسى به اندازه‌اى بود که در برخى از ادوار انتقال آموزه‌هاى ناب اسلامى فقط از طریق دعا و نیایش و یا در قالب آموزش‌هاى دینى به چند پیشکار و خدمت‌گزار که با امام حشر و نشر داشتند، صورت مى‌گرفت. در این میان، عصر امام باقر(ع) به دلیل وجود شرایط سیاسى خاص، تا اندازه‌اى به امام اجازه برقرارى مجامع علمى را داد تا ایشان بتواند استعدادهاى نهفته‌اى را که در جامعه اسلامى وجود داشت، تربیت کند. البته نباید تصور کرد که امام هیچ گونه محدودیتى برای تبلیغ و تعلیم و تربیت نداشته است. بلکه ایشان با رعایت تقیه و رعایت احتیاط، این امر را عملى کرده است.
در سیره اخلاقی ایشان آمده است که آن حضرت، یارانش را به هم‌دردى و برادرى و نیز یارى مسلمانان سفارش مىکرد و مى‌فرمود: «دوست داشتنىترین کارها نزد خدا این است که مسلمانى، شکم مسلمانى را سیر کند و غمش را بزداید. امام باقر(ع) چون دیگر اهل بیت پیامبر(ص)، با همه مهربان بود. حتى با کسانى که نسبت به ایشان رفتار بدى داشتند. همین خصلت سبب شد که فردی مسیحی که به امام دشنام می داد از رفتار خویش پشیمان شود و اسلام بیاورد. امام باقر(ع)، لغزش هاى یاران را نادیده مى‌گرفت و مى‌فرمود: «اصلاح امور زندگى و روش برخورد با مردم چون پیمانه است که دو سوم آن زیرکى و یک سوم آن گذشت است.»
آن حضرت، مسلمانان را از تحقیر مستمندان نهى مىکرد و مى‌فرمود: "گدایان را گدا ننامید و آنها را با این نام نخوانید، بلکه آنان را به بهترین نامهایشان صدا بزنید.
امام باقر(ع) با پنج خلیفه از خلفاى بنى امیه معاصر بود که همه آنان جز عمر بن عبدالعزیز در ستمگرى و استبداد و خودکامگى دست کمى از نیاکان خود نداشتند و پیوسته براى امام باقر(ع) مشکلاتى فراهم مى‌کردند. سرانجام، امام باقر(ع) که پیوسته مورد خشم و غضب خلیفه وقت، هشام بن عبدالملک بود، با دسیسه او مسموم شد و در سال 114 هجرى قمری به شهادت رسید.
افزودن دیدگاه جدید