یادداشت تبلیغی

در اين نوشتار، كلمه «اخلاق » به معناى سطحى يا محاوره اى آن، كه اشاره به نوعى آداب و رسوم دارد، به كار نمى رود، بلكه در معناى اصلى و اساسى آن استعمال مى شود.

کسان بسیارى هستند که معتقدند اخلاق، به نحوى از انحا، نیازمند پشتیبانى دین است. یکى از مدلولهاى بسیار این ادعاى مبهم و چندپهلو عبارت است از این که: حقایق اخلاقى خاصى هستند که تنها به دلیل حقیقت [داشتن] حقایق دینى خاصى، حقیقت دارند.

اى كسانى كه ايمان آورده ايد! از بسيارى گمان ها در حق يكديگر بپرهيزيد كه برخى از گمان ها گناه است و درباره يكديگر تجسس نكنيد و برخى از شما از ديگرى غيبت نكند. آيا هيچ يك ازشما دوست دارد گوشت برادر مرده اش را بخورد؟ البته از آن كراهت داريد.

بدترين دشمن سعادت و رستگارى آدمى، نفس خودبين و هوس مدار اوست: «أعدى عدوك، نفسك التى بين جنبيك» [2] و انسان سالك براى دستيابى به مقصد بايد اين مانع بزرگ راه سير و سلوك را از ميان بردارد.

از بهترين راههايى كه قرآن كريم براى تهذيب دل، به انسان ارائه مى دهد، پرهيز از بازى، بازيگرى و بازيچه است و افزون برآن، به عنوان بيان مصداق دنيا را بازيچه معرفى مى كند: «إنما الحيوة الدنيا لعب و لهو».

در حديثى از امام على بن الحسين(ع)، نخستين سرچشمه گناه و معصيت پروردگار تكبر، ذكر شده كه گناه بزرگ ابليس بود و به خاطر آن به فرمان خدا پشت كرد و از كافران شد.

نخستين صفت از صفات رذيله كه در داستان انبياء و آغاز خلقت انسان به چشم مى خورد و اتفاقا به اعتقاد بسيارى از علماى اخلاق، ام المفاسد و مادر همه رذايل اخلاقى و ريشه تمام بدبختيها و صفات زشت انسانى است، تكبر و استكبار مى باشد.

هركس در زندگى خود، اسوه و پيشوايى دارد كه سعى مى كند خود را به او نزديك سازد، و پرتوى از صفات او را در درون جان خود ببيند.

در علم اخلاق مكاتب فراوانى است كه بسيارى از آنها انحرافى است و به ضد اخلاق منتهى مى شود، و شناخت آنها در پرتو هدايتهاى قرآنى كار مشكلى نيست.

باورمندی امام(ره) به قدرت سیاسی و حکومت تا جایی بود که کنار نهادن امام علی(ع) از قدرت سیاسی را بزرگ‌ترین مصیبت در جهان اسلام می‌دانست و می‌فرمود: این امر بالاترین مصیبت‌ها و حتی بالاتر از واقعه کربلاست؛ چرا که فهم حکومت و سیاست درست، از مردم مغفول ماند.