اگر با زبان فطرت با مردم سخن بگوییم همه ی جامعه مخاطب ما می شود

به گزارش خبرنگار بلاغ در دومین جلسه از نشست های آموزشی تربیت مبلغ حجاب و عفاف که به همت معاونت فرهنگی و تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، شب گذشته در مرکز همایش های غدیر برگزار شد، دکتر امیرحسین بانکی پور گفت: در عین حال که موضوع حجاب از ابتدای انقلاب اسلامی از دغدغه های ما بوده است، اما به نتایج مطلوب مان نرسیده ایم. چهار سال پیش این سوال را مطرح کردیم که دلیل این ناکارآمدی چیست؟ نتیجه ی این پرسش این بود که نیاز به یک کار فراگیر داریم که ببینیم در این زمینه چه کرده ایم که به دنبال نتیجه می گردیم.
وی ادامه داد: همت والایی صورت گرفت و منجر به حرکت «رصد نمای ملی عین» شد. مدتی بعد، گزارش این فعالیت را خدمت مقام معظم رهبری بردیم و ایشان بعد از شنیدن گزارش ما، گفتند: «آنچه در این موضوع میخواستم تذکر دهم، همه در این گزارش موجود بود».
این کارشناس حوزه حجاب و عفاف تأکید کرد: علی رغم حساسیت بالا در زمینه ی حجاب و عفاف، کار فرهنگی درخوری صورت نگرفته است. کار فرهنگی وقتی قابل ارزیابی و سرایت به دیگران است که تبدیل به محصول فرهنگی شود. ما دراین طرح، تمام محصولات فرهنگی در این موضوع را مورد بررسی قرار دادیم و توانستیم بیش از 100 گونه محصول فرهنگی را شناسایی کنیم. در این زمینه ما محصولات را «مخاطب شناسی» کردیم که خود این مخاطب شناسی از حیث سن، مکان، زمان، عقیده و... بود.
بانکی پور ضمن ابراز تأسف از خلأ جدی در این حوزه ابراز کرد: بعد از تحقیقات مفصل و تهیه گزارش، متوجه خالی بودن دستمان در این زمینه شدیم. تعداد کسانی که در این حوزه فعال بودند، بسیار کم بود؛ اما در جبهه ی مخالف، از سیسمونی نوزادان و کتب نقاشی کودکان تا سایر محصولات متناسب با سنین مختلف مملو از نمادهای بی حجابی بود. متوجه شدیم که ما هیچ کاری نکرده ایم جز شعار و همایش. اما کار فرهنگی که اصلی ترین فعالیت در این حوزه می باشد، مغفول مانده است.
وی ضمن تأکید بر توانایی کار صحیح در این حوزه خاطرنشان کرد: اگر به حوزه ی سلامت دقت کنید، ما طی سال ها، توانستیم با کار فرهنگی و هزینه کردن در این حوزه، سطح سلامت جامعه را ارتقاء بخشیم. وقتی در مقوله ای مثل سلامت توانسته ایم این چنین موفق ظاهر شویم، در این زمینه هم میتوانیم موفق باشیم. اما لازمه اش این است که هر گروهی در یک زمینه به صورت تخصصی کار کند تا مانع موازی کاری ها و انجام کارهای سطحی شویم. با یک سخنرانی و ارائه چند محصول، نمیتوانیم در مقابل این جبهه و این همه هجمه ایستادگی کرد.
مؤلف کتاب دختران آفتاب، حجاب را یک فرهنگ دانست و اضافه کرد: نباید با فرهنگ، برخورد دفعی شود. بلکه راه انتقال فرهنگ، استفاده ی درست از زبان هنر و فطرت است. در این صورت است که میتوانیم این فرهنگ را به دیگران منتقل کنیم.
وی مخاطب ناشناسی را بزرگترین مشکل متولیان این حوزه دانست و عنوان کرد: متأسفانه ما مخاطب شناسی نمی کنیم. مثلا در دانشگاه همایش حجاب برگزار میکنیم و میبینیم که تمام مخاطبین، خانم های محجبه هستند. خب این افراد با حجاب مشکلی ندارند که برایشان همایش و سخنرانی ترتیب بدهیم. در طرف مقابل هم نوع برخوردمان با افراد بی حجاب تند است و این خود عامل دافعه ی بیشتر می شود. این مقوله با امر و نهی آمرانه پیش نمی رود.
بانکی پور با اشاره به مظلومیت فعالان در حوزه حجاب گفت: وقتی در زمینه ای مانند ازدواج کار می شود، همه تحسین می کنند، اما اگر کسی در زمینه حجاب فعالیت کند، مورد هجمه ی همه قرار میگیرد. افرادی که این حوزه را برای فعالیت خود انتخاب کرده اند، باید ایمان راسخی داشته باشند، چون هم نقدهای زیادی میشنوند و هم اثرگذاری کمی در جامعه می بینند.
این کارشناس حوزه حجاب و عفاف هنر را قطعه ای گم شده دانست و اظهار داشت: متأسفانه در بحث حجاب، هنر غایب است. اگرم هم پای حجاب را به هنر میکشانیم، بیشتر به آن ضربه میزنیم. ما در فیلم ها و سریال ها، خانم محجبه را می آوریم اما چند روز بعد عکس های بی حجاب او منتشر می شود. ما باید کسانی را در این زمینه الگو کنیم که خود شخص، شخصیت با حجابی داشته باشد. کسی که در زمینه فرهنگ کار میکند و قصد انتقال پیام دین را دارد، باید شخصیت فردی و اجتماعی او با هم ارتباط عمیقی داشته باشد.
وی افزود: عرصه ی حجاب علاوه بر سختی های زیاد، بسیار هم دقیق است. پس به هر شکلی نمی توان از خود رفع تکلیف کرد. وقتی تکلیف ما ادا میشود که به جنس آن کار فرهنگی دقت داشته باشیم.
بانکی پور به بیان توصیه ای به مبلغان ادامه داد: مبلغان باید بین تحقیق و تبلیغ فرق قائل شوند. ما در مقام تحقیق با ادله ی عقلی و نقلی مواجه هستیم. حال اگر با این دو دلیل که آنها را معتبر می دانیم به میان مردم برویم طبیعتا اثر گذاری بالایی نخواهیم داشت. زیرا تعداد افرادی که اگر بشنوند آیه یا روایتی مخالف عملشان است و حاضر باشند عمل خودشان را تغییر دهند بسیار کم است. تعداد کسانی که با دلیل عقلی حاضر به این تغییر رفتار شوند از مورد قبل هم کمتر است. شاید بتوان گفت حداکثر اثرگذاری ادله ی عقلی و نقلی در مردم کم تر از ده درصد است. مردم ائمه را دوست دارند، اما اگر برایشان روایت بخوانی و خلاف عملشان باشد، حاضر به پذیرش نیستند. ما در تبلیغ یا از آیه و روایت استفاده میکنیم یا استدلال عقلی اما جبهه ی مقابل ما از هیچ دلیل عقلی و نقلی استفاده نمیکند، بلکه آنها تمام نیرو و سرمایه ی خود را روی غریزه گذاشته اند. زبان غریزه زبانی است که اکثر مردم آن را می فهمند. پس مخاطب آن ها به بیش از 90 درصد می رسد.
استاد دانشگاه اصفهان ادامه داد: پیامبران و اولیاء خدا نیز از زبان عقل و نقل استفاده نمیکردند. بلکه ایشان از زبانی استفاده میکردند به نام «زبان فطرت». زبان فطرت زبانی است که همه ی مردم آن را میفهمند و مخاطب شما با این زبان به بیش از 90 درصد می رسد و میتوانید با زبان غریزه به مقابله بپردازید. معجزات الهی زبان فطرت بودند، اخلاق زبان فطرت است، امانت داری پیامبر زبان فطرت بود. در زبان فطرت استفاده از الفاظ کم است و استفاده از معانی زیاد است. حتی اگر دو غیر هم زبان باشیم، با زبان فطرت می توانیم یکدیگر را درک کنیم.
وی به لزوم استفاده از هنر در زبان فطرت تأکید کرد و افزود: فطرت انسان زیبایی طلب است و هنر لازمه ی انتقال این زیبایی است.  پیامبر خدا، قرآن را زیبا می خواندند و حتی قشر سیاه جامعه هم به آن جذب میشد. شعر نیز زبان فطرت است. قرآن کریم به بهترین شکل با زبان فطرت با مردم سخن می گوید نه با زبان علمی.
بانکی پور به یکی از بارزترین مصداق های اثر گذاری زبان فطرت اشاره کرد و گفت: در دوران دین گریزی قرار داریم و جوانان رو به افول هستند و در مسائل مختلف دینی ریزش داریم. اما یک مورد هست که نه تنها ریزش نداشته، بلکه هر سال رویش دارد. این مورد امام حسین (علیه السلام) است. کسانی که این همه هزینه میکنند و خستگی را به جان میخرند که برای زیارت اربعین بروند، نه با دلیل عقلی رفته اند و نه با دلیل نقلی. زبان فطرت آنها را تا به کربلا کشانده. در واقعه عاشورا روی اشک (که یکی از قوی ترین جنبه های زبان فطرت است) بسیار تأکید شده است. موارد دیگری مانند مظلومیت و عطش و کشته شدن طفل شیرخواره و... همگی زبان فطرت است. متأسفانه در بحث حجاب از حداقل زبان فطرت استفاده کرده ایم.  زبان تبلیغ هم باید با زبان فطرت آمیخته شود و پس از این که مخاطب را با زبان فطرت جذب کردیم، از زبان عقل و نقل برای اصلاح باورهای او استفاده می‌کنیم.

گزارش تصویری