نحوست ماه صفر، حقیقت یا خرافات

تاریخ انتشار:
نحوست ماه صفر، ادعای مشهوری است که دلیل متقنی ندارد. در باب اصل نحوست ایام باید گفت از نظر عقل محال نیست که اجزای زمان با یکدیگر تفاوت ‌هایی را داشته باشند، ولی استدلال عقلی‌ برای آن نمی ‌توان آورد.

سوال:

آیا نحوست ماه صفر واقعیت دارد یا نه؟ آیا روایات در این زمینه معتبر است؟

پاسخ:

در بین عامه مردم معمول آن است که برخی از روزها و ایام سال را نحس می‌ خوانند و برخی دیگر از ایام را مبارک که یکی از معروف ‌ترین این زمان‌ ها مربوط به آغاز ماه صفر است؛ چنان که به این مطلب در کتاب شریف مفاتیح الجنان نوشته شیخ عباس قمی نیز اینگونه اشاره شده: «این ماه (صفر) معروف به نحوست است» (مفاتیح الجنان، مرحوم شیخ عباس قمی، در اعمال ماه صفر، فصل هشتم، ص ۳۹۱.) نحوست ماه صفر، ادعای مشهوری است که دلیل متقنی ندارد. در باب اصل نحوست ایام باید گفت از نظر عقل محال نیست که اجزای زمان با یکدیگر تفاوت ‌هایی را داشته باشند، ولی استدلال عقلی‌ برای آن نمی ‌توان آورد. اما با مراجعه به قرآن می‌یابیم که تنها در دو مورد اشاره به نحوست ایام شده که مربوط به قوم عاد است: «ما بر هلاک آن‌ها تندبادی در روز پایداری نحسی فرستادیم» (قمر، آیه ۱۹.) و در سوره دیگر می ‌فرماید: «ما تندبادی سخت و سرد در روزهای شومی بر آن‌ها مسلط ساختیم». (فصلت، آیه ۱۶.)

ضعف سند و دلالت روایات درباره نحوست ماه صفر

در باب روایات، احادیث تقریباً متعددی را می‌توان در این زمینه یافت که اشاراتی به بحث نحوست برخی ایام و یا حالات در آن‌ها شده است. اما درباره ماه صفر به ویژه روایاتی که نقل شده، دارای ضعف سند و دلالت هستند؛ ولی باید اقرار کرد که در بین مردم نحوست این ماه دارای شهرت است که شاید این شهرت به خاطر حوادثی باشد که در آن اتفاق افتاده است. مرحوم علامه مجلسی در زاد المعاد به علت این شهرت اینگونه اشاره فرموده ‌اند: «وَ هَذَا الشَّهْرُ مَشْهُورٌ بِالنُّحُوسَةِ وَ الشُّؤم، وَ یُمْکِنُ أنْ یَکُونَ لِذَلِکَ وَجْهَانِ... »؛ ماه صفر به نحس بودن و شومی شهرت یافته است. ممکن است علت این مطلب یکی از این دو وجه باشد:

۱. بنابر نظر علمای شیعه وفات پیامبر اعظم (ص) در این ماه بوده است و همین باعث نحس قلمداد شدن این ماه شده.

۲. ماه صفر بعد از ذی القعده و ذی الحجة و محرّم قرار گرفته است و این سه ماه جزو ماه‌ های حرامند و کسی جرأت نمی ‌کرده در آن‌ها به قتل و جنایت بپردازد (زیرا دیه آن دو برابر است و عرب جاهلی هم به آن‌ها احترام می ‌گذاشته و از قتل و جنایت پرهیز می‌ کرده است). بعد از این سه ماه حرام در ماه صفر جنایت و قتل و جنگ آغاز می‌شده و به همین سبب مردم این ماه را منحوس قلمداد کرده‌اند. البته در بین روایات شیعی روایتی که دلالت بر شومی و نحسی این ماه داشته باشد، ندیده ‌ام و در روایات غیر معتبر عامی مواردی وجود دارد که اعتباری به آن‌ها نیست. (برگرفته از زاد المعاد ـ مفتاح الجنان، ص: ۲۴۷)

راهکار شیخ عباس قمی برای رفع نحوست

بنابراین به نظر می ‌رسد نحوست این ماه بیش از آنکه جنبه عقلی و یا روایی داشته باشد، در نتیجه تلقین ‌هایی است که افراد برای خود به وجود می ‌آورند و این نوع نگاه سبب ارتباط دادن برخی حوادث پیش آمده برای خود و دیگران با این ماه می ‌شود که در واقع ارتباطی بین آن‌ها نبوده و نیست. اما به هر حال بر فرض پذیرفتن احتمال نحوست این ماه، روش ‌هایی برای دفع آن ارائه شده که می ‌توان به آن‌ها مراجعه کرد. با این وجود مرحوم شیخ عباس قمی در مفاتیح چنین می ‌نویسد: براى رفع نحوست هیچ چیز بهتر از تصدقات و ادعیه و استعاذات وارده نیست و اگر کسى بخواهد که محفوظ بماند از بلاهاى نازله در این ماه، در هر روز ۱۰ مرتبه بخواند این دعایى را که محدث فیض (ره) در خلاصةالأذکار ذکر فرموده: «یا شدیدَ القوى، یا شدیدَ المِحال، یا عزیزُ یا عزیزُ یا عزیزُ ذَلَّت بعظمتک جمیعُ خلقک فاکفِنی شرَّ خلقِک، یا مجملُ یا منعمُ یا مُفضِل یا لا إله إلّاأنت، سُبحانک إنّی کُنتُ من الظالمین، فاستجبنا له وَنجّیناه من الغمّ وَکذلک نُنجی المؤمنین، وَ صلّى الله على محمّد و آله الطیّبین الطاهِرین».(وقایع الایام، ص: ۲۶۵؛ خلاصة الأذکار، ص: ۳۰۴)

افزودن دیدگاه جدید

متن ساده

  • تگ‌های HTML مجاز نیستند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.
  • آدرس های صفحه وب و آدرس های ایمیل به طور خودکار به پیوند تبدیل می شوند.