کرونا به تحریر قلم؛

درس ها و عبرت های کرونایی| قسمت اول

تاریخ انتشار:
شاید بتوان گفت از بین بلاهای آسمانی و زمینی که بشریت در عمرش تجربه کرده است، ویروس کرونا از نوع خودش استتنائی ترین بلا زمینی بوده است، به دلیل همین استثنایی بودن واقعه در این یادداشت به تحليل پیام ها و درس های این بلیه پرداخته شده است.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بلاغ، شاید بتوان گفت از بین بلیه هایی آسمانی و زمینی که بشریت در عمرش تجربه کرده است، ویروس کرونا (کووید19) از نوع خودش استتنائی ترین بلیه زمینی بوده است در شرایط وموقعیتی اتفاق افتاده که بشریت ازنظر دانش پزشکی در قله ایستاده است، به دلیل همین استثنایی بودن واقعه به تحليل پیام ها و درس های این بلیه پرداختیم تاشاید موجب تنبه و خروج از غفلت ما شود انشالله.
1-(توجه به قدرت بی نهایت حق تعالی) 
 نخستین ودرعین حال برجسته ترین درس و پیامی که دراین بلیه بسیار تلخ وتکان دهنده وجود دارد، عینی، ملموس ومحسوس شدن ((قدرت حق تعالی)) است. به این معنا هرچند باتامل دراین روایات درچگونگی مرگ نمرود:
((امام صادق (علیه‌السّلام) فرمود: «خداوند ناتوان‌ترین خلق خود، پشه را به سوی یکی از جبّاران خودکامه (نمرود) فرستاد، ‌آن پشه در بینی  او وارد گردید، تا به مغز او رسید، و او را به هلاکت رسانید، و این یکی از حکمت‌های الهی است که با ناتوان‌ترین مخلوقاتش، قلدرترین موجودات را از پای در می‌آورد. : بحار، ج12، ص37)) 
و از ابن عباس روایت شده: پشه لب نمرود را گزید، نمرود تلاش کرد تا آن را با دستش بگیرد، پشه به داخل سوراخ بینی او پرید، او تلاش کرد که آن را از بینی خارج سازد، پشه خود را به سوی مغز او رسانید، خداوند به وسیله همان پشه، چهل شب او را عذاب کرد تا به هلاکت رسید. :همان، ص12))
 و نیز با تدبرردرآیه (7) تا (14) سوره قصص درچگونگی بازگشت موسی به آغوش مادر:
((وَأَوْحَيْنَا إِلَى أُمِّ مُوسَى أَنْ أَرْضِعِيهِ  فَإِذَا خِفْتِ عَلَيْهِ فَأَلْقِيهِ فِي الْيَمِّ وَلَا تَخَافِي وَلَا تَحْزَنِي إِنَّا رَادُّوهُ إِلَيْكِ وَجَاعِلُوهُ مِنَ الْمُرْسَلِينَ ﴿٧﴾: و به مادر موسی الهام کردیم که او را شیر بده، پس هنگامی که [از سوی فرعونیان] بر او بترسی به دریایش انداز، و مترس و غمگین مباش که ما حتماً او را به تو باز می گردانیم، و او را از پیامبران قرار می دهیم.))
((فَالْتَقَطَهُ آلُ فِرْعَوْنَ لِيَكُونَ لَهُمْ عَدُوًّا وَحَزَنًاإِنَّ فِرْعَوْنَ وَهَامَانَ وَجُنُودَهُمَا كَانُوا خَاطِئِينَ ﴿٨﴾: [مادرش به الهام خدا او را به دریا انداخت] پس خاندان فرعون او را [از آب] گرفتند تا سرانجام، دشمنشان و مایه اندوهشان شود. مسلماً فرعون و هامان و سپاهیان آن دو خطاکار بودند؛ (۸)
((وَقَالَتِ امْرَأَتُ فِرْعَوْنَ قُرَّتُ عَيْنٍ لِي وَلَكَ لَا تَقْتُلُوهُ عَسَى أَنْ يَنْفَعَنَا أَوْ نَتَّخِذَهُ وَلَدًا وَهُمْ لَا يَشْعُرُونَ ﴿٩﴾:و همسر فرعون گفت: [این نوزاد] برای من و تو مایه شادمانی و خوشحالی است، او را نکشید، امید است ما را سود دهد، یا وی را به فرزندی خود بگیریم. ولی آنان آگاه نبودند [که دشمنشان را به دست خود می پرورند.])) 
((وَأَصْبَحَ فُؤَادُ أُمِّ مُوسَى فَارِغًا إِنْ كَادَتْ لَتُبْدِي بِهِ لَوْلَا أَنْ رَبَطْنَا عَلَى قَلْبِهَا لِتَكُونَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ ﴿١٠﴾:و قلب مادر موسی [از هر چیز جز یاد فرزندش] تهی شد [و در اضطراب و نگرانی فرو رفت]. اگر قلبش را [با لطف خود] محکم و استوار نکرده بودیم تا از باورکنندگان وعده ما باشد، به درستی که نزدیک بود آن [حادثه پنهانی] را فاش کند،)) 
((وَقَالَتْ لِأُخْتِهِ قُصِّيهِ فَبَصُرَتْ بِهِ عَنْ جُنُبٍ وَهُمْ لَا يَشْعُرُونَ ﴿١١:و به خواهر موسی گفت: [اوضاع و احوال] او را پی گیری کن. پس او موسی را از دور [در آغوش فرعونیان] دید در حالی که خاندان فرعون [پی گیری او را] درک نمی کردند. )) 
((وَحَرَّمْنَا عَلَيْهِ الْمَرَاضِعَ مِنْ قَبْلُ فَقَالَتْ هَلْ أَدُلُّكُمْ عَلَىٰ أَهْلِ بَيْتٍ يَكْفُلُونَهُ لَكُمْ وَهُمْ لَهُ نَاصِحُونَ ﴿١٢﴾:و ما پیش از آن [خوردن شیر] همه زنان شیردهنده را بر او حرام کردیم [تا پستان هیچ زنی را نگیرد،] پس [خواهرش پیش آمد و] گفت: آیا می خواهید شما را به خانواده ای راهنمایی کنم که سرپرستی او را برای شما به عهده گیرند و خیرخواه او باشند) )
((فَرَدَدْنَاهُ إِلَى أُمِّهِ كَيْ تَقَرَّ عَيْنُهَا وَلَا تَحْزَنَ وَلِتَعْلَمَ أَنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ وَلَكِنَّ أَكْثَرَهُمْ لَا يَعْلَمُونَ ﴿١٣﴾:پس او را به مادرش برگردانیم تا خوشحال و شادمان شود و اندوه نخورد و بداند که حتماً وعده خدا حق است، ولی بیشتر مردم [که محروم از بصیرت اند این حقایق را] نمی دانند.) 
 ازجنبه نظری وایمانی می یابیم که خداوند باقدرت بی نهایتش چه می کند، اما برای بشر امروز محسوس نبودولی تاثیر بلیه کرونا  دراین است که قدرحق تعالی را برای بشر امروز غرق در مادیات وشهوات عینی،محسوس وملموس کرده است، که چگونه خداند باموجودی بسیار کوچک بنام ویروس کرونا که باچشم مشاهده نمی شود   خواب رااز چشمان همه گرفته،وابر قدرت را درشوک کامل قرار داده است، وبه همه فهماند دربرابر قدرتش درهر موقعیتی باشند هیچ اند، و هیچی.
ازهمین رو در دعای هفتم صحیفه سجادیه امام زین العابدین علیه السلام از فراز اول تاششم، تمام توجهش به هنگام نیایش ومناجات وتوسل به ذات ربوبیت به قدرت بی نهایت اوست ومی فرماید:
  ((یا مَنْ تُحَلُّ بِهِ عُقَدُ الْمَکارِهِ، وَ یا مَنْ یفْثَأُ بِهِ حَدُّ الشَّدَائِدِ، وَ یا مَنْ یلْتَمَسُ مِنْهُ الْمَخْرَجُ إِلَی رَوْحِ الْفَرَجِ. (۲) ذَلَّتْ لِقُدْرَتِک الصِّعَابُ، وَ تَسَبَّبَتْ بِلُطْفِک الْأَسْبَابُ، وَ جَرَی بِقُدرَتِک الْقَضَاءُ، وَ مَضَتْ عَلَی إِرَادَتِک الْأَشْیاءُ. (۳) فَهِی بِمَشِیتِک دُونَ قَوْلِک مُؤْتَمِرَةٌ، وَ بِإِرَادَتِک دُونَ نَهْیک مُنْزَجِرَةٌ. (۴) أَنْتَ الْمَدْعُوُّ لِلْمُهِمَّاتِ، وَ أَنْتَ الْمَفْزَعُ فِی الْمُلِمَّاتِ، لَا ینْدَفِعُ مِنْهَا إِلَّا مَا دَفَعْتَ، وَ لَا ینْکشِفُ مِنْهَا إِلَّا مَا کشَفْتَ (۵) یا مَنْ تُحَلُّ بِهِ عُقَدُ الْمَکارِهِ، وَ یا مَنْ یفْثَأُ بِهِ حَدُّ الشَّدَائِدِ، وَ یا مَنْ یلْتَمَسُ مِنْهُ الْمَخْرَجُ إِلَی رَوْحِ الْفَرَجِ. (۲) ذَلَّتْ لِقُدْرَتِک الصِّعَابُ، وَ تَسَبَّبَتْ بِلُطْفِک الْأَسْبَابُ، وَ جَرَی بِقُدرَتِک الْقَضَاءُ، وَ مَضَتْ عَلَی إِرَادَتِک الْأَشْیاءُ. (۳) فَهِی بِمَشِیتِک دُونَ قَوْلِک مُؤْتَمِرَةٌ، وَ بِإِرَادَتِک دُونَ نَهْیک مُنْزَجِرَةٌ. (۴) أَنْتَ الْمَدْعُوُّ لِلْمُهِمَّاتِ، وَ أَنْتَ الْمَفْزَعُ فِی الْمُلِمَّاتِ، لَا ینْدَفِعُ مِنْهَا إِلَّا مَا دَفَعْتَ، وَ لَا ینْکشِفُ مِنْهَا إِلَّا مَا کشَفْتَ:
(۱) ای کسی که گره هر سختی به دست تو گشوده شود و ای که تندی شدائد به عنایتت می‌شکند،‌ ای که راه بیرون‌شدن از تنگی و رفتن به سوی آسایش از تو خواسته شود، (۲) دشواری‌ها به لطف تو آسان گردد و وسایل زندگی و اسباب حیات به رحمت تو فراهم آید و قضا به قدرتت جریان گیرد و همه‌چیز به اراده تو روان شود، (۳) تنها به خواست تو بی‌آنکه فرمان دهی، همه‌چیز فرمان برد، و هر چیز محض اراده‌ات بی‌آنکه نهی کنی از کار بایستد، (۴) در تمام دشواری‌ها تو را می‌خوانند و در بلیات و گرفتاری‌ها به تو پناه جویند، غیر از بلایی که تو دفع کنی بلایی برطرف نگردد و گرهی نگشاید مگر تواش بگشایی(5))
وپس ا زتوسل واعتراف به قدرت لایزال ذات باریتعالی ، خواسته های مشروع ولی قفل شده وبن بست رسیده خودرا باحق تعالی. درمیان گذاشته وخواهان گشودن شدن ان را درخواست ومسلت می نماید ومی فرماید:
وَ قَدْ نَزَلَ بی یا رَبِّ مَا قَدْ تَکأَّدَنِی ثِقْلُهُ، وَ أَلَمَّ بی‌مَا قَدْ بَهَظَنِی حَمْلُهُ. (۶) وَ بِقُدْرَتِک أَوْرَدْتَهُ عَلَی وَ بِسُلْطَانِک وَجَّهْتَهُ إِلَی. (۷) فَلَا مُصْدِرَ لِمَا أَوْرَدْتَ، وَ لَا صَارِفَ لِمَا وَجَّهْتَ، وَ لَا فَاتِحَ لِمَا أَغْلَقْتَ، وَ لَا مُغْلِقَ لِمَا فَتَحْتَ، وَ لَا مُیسِّرَ لِمَا عَسَّرْتَ، وَ لَا نَاصِرَ لِمَنْ خَذَلْتَ. (۸) فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ افْتَحْ لِی یا رَبِّ بَابَ الْفَرَجِ بِطَوْلِک، وَ اکسِرْ عَنِّی سُلْطَانَ الْهَمِّ بِحَتر
الهی بلایی بر من فرود آمده که سختی و ثقل آن مرا در هم شکسته و گرفتاری‌هایی بر من حمله‌ور شده که تحملش برای من دشوار است (۶) و آن را تو از باب قدرتت بر من وارد کرده‌ای و به اقتدار خود متوجه من نموده‌ای، (۷) اله من، چیزی را که تو آورده‌ای کسی نبرد و آنچه تو فرستاده‌ای دیگری باز نگرداند و بسته تو را کسی نگشاید و چیزی را که تو بگشایی دیگری نبندد و آنچه را تو دشوار نموده‌ای کسی آسان نکند و آن را که تو ذلیل کرده‌ای یاوری نباشد، (۸) پس بر محمد و آلش درود فرست و به رحمتت الها - در آسایش را به رویم باز کن و به قدرتت صولت سلطان غم را در میدان حیات من بشکن و مرا در موردی که از آن شکوه دارم به عنایت و احسانت کامیاب کن و به درخواست من شیرینی اجابت بچشان و از سوی خودت رحمت و گشایشی دلخواه نصیبم فرما و برایم نجات و خلاصی سریع از گرفتاری‌ها مقرر کن (۹) و مرا به خاطر چیرگی غم از رعایت واجبات و به کار بستن مستحبات خود باز مدار؛ (۱۰) چرا که من به سبب آنچه به سرم آمده بی‌تاب‌وتوان شده، و قلبم از تحمل آنچه در زندگی‌ام رخ نموده، لبریز از اندوه گشته و تو به رفع گرفتاری‌هایم و دفع آنچه در آن درافتاده‌ام توانایی پس قدرتت را درباره من به کار بر، گرچه از جانب تو مستحق آن نیستم، ای صاحب عرش عظیم.)  
2-(متجلی شدن صحنه قیامت درعالم دنیا) 
سومین درس وپیام عملی ویروس کرونا تجلی پیداکردن((صحنه قیامت)) درهمین دنیا است. به این معنا بار ها این آیات مبارکه سوره(عبس)  را خوانده ایم که یکی ازصحنه های تلخ وغم انگیز عالم آخرت، فاصله گرفتن.هر یک از برادر، پدر، مادر،فرزند وهمسر از یکدیگر است واین آیات را می خواندیم که:
((فَإِذا جاءَتِ الصَّاخَّةُ «33» يَوْمَ يَفِرُّ الْمَرْءُ مِنْ أَخِيهِ «34» وَ أُمِّهِ وَ أَبِيهِ «35» وَ صاحِبَتِهِ وَ بَنِيهِ «36» 
لِكُلِّ امْرِئٍ مِنْهُمْ يَوْمَئِذٍ شَأْنٌ يُغْنِيهِ «37»:پس زمانى كه آن صداى هولناك در آيد. روزى كه انسان از برادرش بگريزد و از مادر و پدرش و همسر و فرزندانش. در آن روز براى هر يك از آنان كار و گرفتارى است كه او را (از پرداختن به كار ديگران) بازدارد.)) 
فاصله گزاری  درایام بیمار ی کروناو اینکه نبایست باهم روبوسی نمود ودست بهم داد، ویک متر ازهم باید فاصله گرفت شرایط را برای افراد اجتماع به گونه ای رقم زد که هرشخصی نه تنها ازدیگران بلکه از نزدیکترین نزدیکان یعنی از پدر، مادر، فرزند، خواهر، وبرادر خود فاصله بگیرنددست نمی دهد، روبوسی نمی کند چون می ترسد خودالوده به بیماری کرونا باشد به آنها منتقل گردد و یاانها آلوده به این ویروس باشند وبه او منتقل شود وبا مشاهده این صحنه کرونایی  درعالم دنیا، گزارش قرآنی ازصحنه روز قیامت محسوس تر وباور پذیر تر می شود که چگونه آلودگی به بیماری معصیت درعالم قیامت هرکسی را ا زعزیز ترین عزیزانش جدامی کند، وهرکس درآن روز تلاش می کند از دیگری فرارکندو فاصله بگیرد.
3-((بین المللی شدن توسل واستغاثه)) 
سومین پیام و درسی که ازدل بیماری ویروس کرونایی بیرون آمد بین المللی شدن ((استغاثه وتوسل)) به ذات ربوبیت حق تعالی است. به این معنا هرچند مردم جهان ازغرب تاشرق به دلیل غرق شدن درمادیات وشهوات کسانی را که‌ درحل مشکلات قفل شده وبه بن رسیده خود به توسل به ذات ربوبی ویا اولیا الهی که مظهر اسما الحسنی حق تعالی یند رو می آوردند به سخره گرفته ومی گفتند در عصر مدرنیته وپیشرفت علم وتکنولوژی این رفتارها نشانه تحجر واپسگرایی است، ولی آمدن بیماری ویروس کرونا و تهدید موجودیت بشر وبن بست رسیدن دانش پزشگی در درمان عاجل وفوری آن بشریت یک باره تکان خورد وبه خود آمد که تنها راه باقی مانده درکنار تلاش دانش پزشکي (توسل، دعا، استغاثه)) است چراکه با درک فطری خودش این حقیقت قرآنی ایه(35)سوره (مائده) رایافته است:
(( أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ ابْتَغُوا إِلَيْهِ الْوَسِيلَةَ وَ جاهِدُوا فِي سَبِيلِهِ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ :اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! از خدا پروا كنيد و (براى تقرب) به سوى او وسيله بجوييد و در راه او جهاد كنيد، باشد كه رستگار شويد)) 
ازهمین رو همراه با رهبر معظم انقلاب اسلامی ایران که درشبکه تلوزیونی  ظاهرشده وباالهام ا زفرهنک ناب اسلامی ملت راهمراه با توصیه رعایت فاصله گزا ری درمهارکردن گسترش بیماری کرونا دعوت به توسل وخواند مناجات دعای هفتم صحیفه سجادیه می نمود، درآن طرف دنیای غرب نیز ترامپ رئیس جمهور آمریکا نیز در شبکه تلویزیون ظاهرشده یک روز را روز ملی دعا ونیایش برای نجات ازاین بلیه اعلام می کند، ونخست وزیر ایتالیا ازمردم می خواهد یک رو همه باروزه گرفتن ازحق تعالی نجات کشورشان را ازاین بلیه مسلت کنندچراکه همه به این باور رسیده اند که غفلت ازتوسل وذکر چنین نتیجه شومی به دنبال دارد
((مَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِكْرِي فَإِنَّ لَهُ مَعِيشَةً ضَنْكاً وَ نَحْشُرُهُ يَوْمَ الْقِيامَةِ أَعْمى‌ (124،طه) :
و هر كس از ياد من روى گرداند، پس همانا براى او زندگى تنگ و سختى خواهد بود و ما او را در قيامت نابينا محشور مى‌كنيم)) ودر مقابل به این باور رسیده است دعا وتوسل تنهاکلید حل مشکل قفل شده می باشد.:
((أَمَّنْ يُجِيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوءَ وَ يَجْعَلُكُمْ خُلَفاءَ الْأَرْضِ أَ إِلهٌ مَعَ اللَّهِ قَلِيلًا ما تَذَكَّرُونَ:(62، نمل) :كيست كه هرگاه درمانده‌اى او را بخواند، اجابت نمايد و بدى و ناخوشى را برطرف كند، و شما را جانشينان (خود در) زمين قرار دهد؟ آيا با خداوند معبودى است؟ چه كم پند مى‌پذيريد))
((پویایی فقه واجتهاد در برابرویروس کرونا)
کووید 19 وکرونا ویروس ازجمله ((حوادث واقعه))ای بودکه پویایی فقه اسلامی ونیز اجتهاد فقها را در تعیین چگونگی حکم مکلفین را دربرابر این موضوع رابه خوبی نشان داد که نه تنها تقابلی بین علم ودین وجود ندارد بلکه اگر علم موضوع را به درستی منقح نماید، مصالح.و مفاسد، منافع ومضار آن راتبیین نماید، فقها حکم آن را ازقوا عد فقه استنباط وتکلیف مکلفین را مشخص خواهند نمود، برای آشنایی بیشتر باکارکرد فقه ونیز اجتهاد فقها در برابرکووید 19 به تحلیل اجتهادی برخی از قواعد فقهی می پردازیم؛
1-((قاعده لاضررو لاضرار)) 
این قاعده فقهی که متخذ ازحدیث نبوی ((لاضرار ولاضرار فی الاسلام)) ونیز آیه مبارکه((ولاتلقوا بایدکم الی التهلکه)) است، ومعنا ومفهومش این است که هیچکس حق ندارد نه برخود ونه بدیگران آسیب روا نماید، فقها باتطبیق این قاعده فقهی مسلم بر موضوعات و مسائل  مختلف حکم آن موضوع رامعین ومشخص نموده اند 
1- بااین که حکم اولیه نماز آنست که حتما با وضو انجام بگیرد واما درصورتی که شخص یا دیگران نیازمند به آب باشند وغیر ازاین مقدار آب وجود نداشته باشد،واگراین آب برای وضو مصرف شود خود یا دیگران درمعرض تلف شدن‌ وتشنگی سخت قرار بگیرند، ویا دست یابی به آب جهت وضو مستلزم خطر جانی ومالی باشد، وهمچنین استعمال آب برای وضو موجب ضر جسمی باشد..فقها باتطبیق قاعده ق((لاضرر))  حکم به وجوب تیمم بدل از وضو می نمایند
2- هرچند حکم اولیه روزه واجب بودن آن برمکلفین است، ولی اگر روزه گرفتن مستلزم ضرر جسمی. بر مکلف باشد، فقها به عنوان قاعده  ثانویه و((لاضرر)) حکم به حرمت می کنند به گونه ای که اگر مکلف با علم به ضرر روزه بگیرد تکلیف ساقط نمی شودومی بایست درصورت سلامت وتندر ستی روزه آن روز را قضا نماید
3-قطع نماز درحال اشتغال نماز ازنظر فقها حرام است ولی اگر ادامه نماز همراه باخطرجانی یامالی  همچون آتش سازی، دزدی مال توسط دیگران، خطر سقوط ساختمان، غرق شدن خود یادی ران همراه باشد برپایه قاعده ((لاضرر)) و((حفظ نفس)) و((دفع ضرر)) قطع نماز واجب وادامه دادن آن حرام خواهد بود               
((جمع بندی ونتیجه)) 
باتوجه به چنین قاعده پویا ((لاضرر)) چند نتیجه فقهی را می توان برای بیماری کرونا استنباط کردکه :
اولا: احتمال این که هرشخصی ممکن است مبتلای به این ویروس شود هرچند کم است ولی چون ضرر محتمل بسیاربالا است ودرصورت ابتلا ممکن است به قیمت جان تمام شود پس حفط ورعایت فاصله گزاری وزارت بهداشت  واجب وتخطی ازآن حرام خواهد بود ازهمین رو تمام فقها پس از گزار ش متخصصین وزارت بهداشت از سوم اسفند تاکنون نه تنها رعایت فاصله گزاریرا برای همه لازم دانستند بلکه درس های خودرا تعطیل، وبه متابعت ازآنان تمام دروس حوزه تاکنون تعطیل می باشد
ثانیا: اگر کسی  این فاصله گزاری را رعایت نکند وموجب بیماری کرونایی دیگران شود اگر شخص بااین بیماری کرونایی بمیرد.ضامن دیه، واگر آن شخص ازاین بیماری نجات پیداکند و لی متحمل ضررشود ضامن هزینه وخسارت بیمار مبتلای به کرونا خواهد بود ازهمین رو آیه الله مکارم شیرازی در پاسخ به استفتا می فرمایند:
((پرسش: بیماری‌های واگیردار و عدم توجه به رعایت بهداشت، این بیماری به دیگران سرایت کند و موجب بروز خسارت شود، آیا ضامن هستند؟ 
پاسخ: در صورتی که این کار سبب ابتلای به بیماری خطرناک منتهی به مرگ می‌شود دیه تعلق می‌گیرد و آن کس که باعث شده باید دیه را بپردازد و اگر فقط هزینه سنگينی دارد باید بپردازد)) 
 2- ((قاعده تزاحم اهم ومهم)) 
 کاربرد این قاعده فقهی عقلی درجایی است مکلف درباب دو حکم وعمل قرار می گیرد  ولی انجام هردو برایش امکان پذیر نیست دراین صورت هرکدام که ازملاک واهمیت بیشتری برخورداراست بردیگری که مصلحت کمتری دارد مقدم می شود واین((تزاحم)گاهی بین دو حکم وجوبی است مثل وجوب نجات مسلمان که در حال غرق شدن است و اقامه نمازی که در حال قضا شدن می‌باشد و گاهی بین دو حکم تحریمی است مثل حرمت ضرر زدن به مسلمان و دروغ گفتن مانند این که عده‌ای با حال عصبانیت در حرکتند و نشانی کسی را می‌پرسند که انسان از حالت آن‌ها احتمال خطر برای صاحب منزل می‌دهد و گاهی تزاحم بین یک حکم وجوبی و یک حکم تحریمی است مثل نجات  جان مسلمان وتصرف درملک غیر، در همه موارد، عقل حکم به انتخاب اهم موارد می‌کند
                ((جمع بندی ونتیجه))
 درمسله فاصله گزاری ومهار ویروس کرونایی بااستتناد به قاعده (تزاحم اهم ومهم) می توان حکم هریک ازموارد ذیل را استنباط نمود
1-هرچند نماز جماعت انهم درمسجد مستحب، و نمازجمعه به عنوان واجب تخییری  درمصلی  واجب است، ولی چون این عمل مستحبی یا واجب تزاحم  باعمل حرام پیداکرده است که دراین صورت چون مهار ویروس کرونا در بالاترین درجه اهمیت قرا دارد طبیعی است مقدم بر نماز جماعت ونمازجمعه خواهد بود خواندن نمازجماعت وجمعه جایز نمی باشد.
2-حضور در اماکن متبرکه ومقدسه هرچند مستحب ومورد تاکید شارع مقدس است ولی درشرایط موجود این عمل مستحب در تعارض با واجب  مهمتر که حفظ سلامت وجان قرار گرفته است وچون چنین اجتماعی موجب تسری ویروس کرونا می شود، طبق قاعده (تزاحم هم ومهم) طبعا سلامت وبهداشت جامعه بر حضور اماکن متبر که ومقدسه مقدم خواهدبود.
3-هرچند حضور درمحل کسب وکار ونیز درکلاس درس از اهمیت لازمی برخوردار است ولی چون تعارض با حفظ سلامت  پیداکرده است چراکه ممکن است شخص ویادیگران به دلیل رعایت نکردن فاصله گزاری گرفتار ویروس کرونا شوند، درحالی که حفظ سلامت فردی وجمعی  ازاهمیت بالاتری برخورداراست طبق قاعده( (اهم ومهم)) قرنطینه خانگي واجب وحضور درهر اجتماعی جایز نخواهد بود
4-هرچند حج تمتع برای کسی که مستطیع است واجب است ، ولی ازآنجایی که تمام مناسک حج به صورت جمعی انجام می گیرد وامکان فاصله گزاری وجو د ندارد، واز طرف دیگر حفط سلامت درجهت آلوده نشدن به ویروس کرونا نیز واجب دیگری است در تزاحم بین این دوواجب حفظ سلامت دردرجه اهمیت قرار دارد طبق قاعده((تزاحم ومهم)) حفظ سلامت واجب ومقدم برتشرف بیت الله الحرام خواهد بود
3-((قاعده عسروحرج))
      این قاعده کلیدی و راهگشا درفقه که متخذ از آیات مبارکه: (وَما جَعَلَ عَلَیکُمْ فِی الدِّینِ مِنْ حرج (الحج/٧٨) :خداوند هیچ مشکل و سختی‌ای را در دین برای شما قرار نداده است) وایه: (یرِیدُ اللَّهُ بِکُمْ الْیسْرَ وَلَا یرِیدُ بِکُمْ الْعُسْرَ (البقره/١٨۵) :خداوند برای شما آسانی می‌خواهد نه سختی را) وهمچنین آیه: (یرِیدُ اللَّهُ أَن یخَفِّفَ عَنکُمْ وَخُلِقَ الْإِنْسَانُ ضَعِیفًا (النساء/٢٨) :خدا می‌خواهد کارها را آسان کند چون می‌داند که انسان ضعیف و ناتوان است) ونیزایه :(لَیسَ عَلَى الْأَعْمى حَرَجٌ وَلا عَلَى الْأَعْرَجِ حَرَجٌ وَلا عَلَى الْمَرِیضِ حَرَجٌ (الفح/١٧) :بر نابینا و لنگ و بیمار-در انجام ندادن برخی از کارها- گناه نوشته نمی‌شود) وایه:( فَمَنْ کَانَ مِنْکُمْ مَرِیضًا أَوْ بِهِ أَذًى مِنْ رَأْسِهِ فَفِدْیه مِنْ صِیامٍ أَوْ صَدَقَه أَوْ نُسُکٍ (البقره/١٩۶) :اگر کسی از شما بیمار بود یا آزاری در سر داشت- و نتوانست بعضی از کارهای حج را انجام دهد- می‌تواند فدیه بپردازد) و همچنین متخذ از حدیث رفع نبوی:(رُفِعَ عن امّتی تِسعَةٌ: الخَطَأُ، والنِّسیانُ، وما اکرِهُوا علَیهِ، وما لا یعلَمونَ، وما لا یطیقونَ، وما اضطُرُّوا إلَیهِ، والحَسَدُ، والطِّیرَةُ، والتَّفکرُ فی الوَسوَسَةِ فی الخَلقِ ما لم ینطِقْ بِشَفَةٍ: بحار الأنوار، ج ۵، ص ۳۰۳): [مسئولیت] نُه چیز، از امّت من برداشته شده است: خطا، فراموشى، آنچه بِدان مجبور شوند، آنچه نمى دانند، آنچه از توانشان بیرون است، آنچه بِدان ناچار شوند، حسادت، فال بد زدن، و تفکر وسوسه آمیز در آفرینش، تا زمانى که به زبان آورده نشود.))
 فقها بااستناد به این قاعده کلیدی عسرو حرج مواردی که تحمل وانجام تکالیف اولیه موجب مشقت وزحمت بیش از توان شخص می شود  شناسایی، وبا تطبیق قاعده براین موارد حکمش را معین می کنند  ازهمین رو درقانون مدنی مصوب مجلس‌ شورای اسلامی درسال 1374 پس از تایید فقهای شورای نگهبان آمده است: 
1-((... در صورتی که دوام زوجیت موجب عسر و حرج زوجه باشد وادامه زندگی سخت ودشوار باشد،(غیبت شوهرش یانه ماه متناوب، متناوب، اعتیاد به مواد مخدر، محکومیت به پنج سال، ترک نفقه، ضرب جرح زوجه) وی می‌تواند به حاکم شرع مراجعه و تقاضای طلاق کند. چنانچه عسر و حرج مذکور در محکمه ثابت شود، دادگاه می‌تواند زوج را اجبار به طلاق نماید و در صورتی که اجبار میسر نباشد، زوجه به اذن حاکم شرع طلاق داده می‌شود: ماده 130)
2-(مواردی که دادگاه صدور حکم تخلیۀ اماکن آموزشی و دولمورد اجاره مهاجران جنگی و رزمندگان را به علت کمبود جای مناسب، عسر و حرج تشخیص دهد، موظف است تا رفع عسر و حرج به مدت پنج سال، از تاریخ ۲۸/ ۶/ ۱۳۶۴، از صدور حکم خودداری کند و مستاجران اماکن آموزشی و دولتی مکلفند ظرف این مدت، برای رفع  اماکن تدابیر لازمی اتخاذ نماید: ماده نه(موجر و مستاجر)
(نتیجه وجمع بندی) 
غسل وکفن کردن‌ بدن متوفای کرونایی از مصادیق برجسته  قاعده عسرو حرج است. چراکه انجام احکام اولیه که غسل وکفن کردن بدن میت است ازنظر متخصصین وزارت بهداشت، مستلزم آلوده شدن غسل دهندگان به ویروس کرونا  می باشد، طبیعی است بعد از احراز مصداق عسروحرج می توان حکمش از( قاعده عسروحرج) استنباط کرد و گفت: اگر غسل ترتیبی مشقت دارد، غسل ار تماسی، واگر این مستلزم عسر و حرج ست غسل جبیره ای، واگراین مرحله امکان پذیر نیست تیمم بدل ازغسل، کفن کردن بدن میت هم اگر عسر وحرج داشته باشد کفن روی کارور کفایت می کند.

4-((تجلی فراتر از اخلاق پزشکی))
چهارمین درس وپیامی که دربلیه کرونا (کووید 19) درقلب تاریخ وعالم پزشکی ظاهرشده وبرای همیشه ماندگار شد ((فراتر ازاخلاق پزشکي)) است. اصول واخلاق پزشگی به این معنا است پزشگ متعهد می شود که در دور ه طبابت حرفه ای بیمار را از هرجنس، وازهر نژاد، وفارغ ازهر قضاوتی درمان نماید، محرم اسرار بیماری شخص بیمار بوده ودر دوره درمان موجب ضرر وی نشود، ولی آنچه که در درمان بیماران کرونایی (کد19) درایران اسلامی اتفاق افتاده است فراتر از اخلاق پزشگی است. چراکه پزشگان به درمان بیماران کرونایی پردا ختند که ان بیماران در مان  شدند ولی شخص پزشگ باهمین بیماری مسری جان باخت وشهید سلامت شد.از همین رو می بینیم در این مدت پنجاه روز جای، جای ایران اسلامی معطر به عطر شهیدای پزشگان سلامت است
1-گیلان: سیامک دیوشلی پزشک بیمارستان دولتی انزلی، وحید منصف کسمایی متخصص طب اورژانس و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی گیلان، حمید لطفی پزشک جراح استخوان و مفاصل در صومعه‌سرا، محمد محمدی پزشک پرسابقه رییس اسبق نظام پزشکی و پزشکی قانونی رشت، محمدعلی ربیعی پزشک عمومی در شهر شفت، عباس مومنی دکترای علوم   آزمایشگاهی در رودسر، محمد بخشعلی‌زاده عضو پیشین هیات مدیره انجمن پزشکان عمومی رشت، سهیل کیانفر پزشک متخصص ارولوژی بیمارستان گیل رشت
2-بابل: مصطفی صمدی پزشک عمومی بابلی و  صمد بابازاده پزشک خانواده بر اثر این بیماری جان‌باختند.
3-تهران: حبیب الله پیروی فوق‌تخصص جراحی عروق و مدیر گروه جراحی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تهران، موسی فتح‌آبادی، متخصص طب اورژانس بیمارستان ارتش و از مدیران گروه طب اورژانس دانشگاه تهران، عباس توسن متخصص گوش و حلق و بینی، مهدی وریجی رییس درمانگاه منطقه ۲۱ شهرداری تهران، افشار امیری متخصص روانپزشکی بیمارستان بقیه‌‌الله شهر تهران،  وحید ایروانی متخصص روانپزشکی بیمارستان نیکان، کوروش گودرزی‌پور پزشک بیمارستان مفید تهران و حمیدرضا زینعلی دکتر داروساز داروخانه چهارباغ در چهاردانگه استان تهران بر اثر ابتلا به کرونا جان‌باخته‌اند.
4 - کاشان: مجید فرهاد، از پزشکان کادر درمانی دانشگاه علوم پزشکی کاشان در حوزه مبارزه با ویروس کرونا در خط مقدم قرار داشت و به صورت شبانه روزی تلاش می کرد، پس از ابتلا به ویروس کرونا به شهدای مدافع سلامت پیوست.
5 - کرمانشاه: دکتر نوروزی گس ازخدمت رسانی به بیماران خود ابتلاء به بیماری کووید 19 شد و متأسفانه علی رغم تلاش پزشکان و پرستاران بیمارستان، جان خود را از دست داد.
آنچه از گزارش شهدای پزشک آمده است، غیراز صدها پزشک است که دراین مدت گرفتار این ویروس شدند ولی تحت درمان قرار گرفتند وبه سلامت رسیدند
5-(اوج ایثارگری پرستاران جسمانی وروحانی )
پنجمین درس وپیام بلیه بیماری کرونا در ایران اسلامی درخشش وبه اوج رسیدن: 
(ایثار پرستاران روحانی وحسمانی) است. 
به این معنا ازخودگذشتگی ازمال، جاء وموقعیت هرچند سخت است ولی محال نیست اما ایثار د مرتبه ای که. انسان بخوا هد سلامت دیگران را بر سلامت خود مقدم بدارد ومصداق آیه (9)مبارکه سوره حشر شود:
((الَّذِينَ تَبَوَّؤُا الدَّارَ وَ الْإِيمانَ مِنْ قَبْلِهِمْ يُحِبُّونَ مَنْ هاجَرَ إِلَيْهِمْ وَ لا يَجِدُونَ فِي صُدُورِهِمْ حاجَةً مِمَّا أُوتُوا وَ يُؤْثِرُونَ عَلى‌ أَنْفُسِهِمْ وَ لَوْ كانَ بِهِمْ خَصاصَةٌ وَ مَنْ يُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ( ایه9، حشر): و كسانى كه در دارالهجره (مدينه) و ايمان، قبل از مهاجران جاى گرفتند و كسانى را كه (از مكّه) به سويشان هجرت نمودند دوست مى‌دارند و در دل، نيازى به آنچه (از فيئ) به مهاجران داده شده احساس نمى‌كنند و اگرچه خود شديداً در فقر هستند ولى مهاجران را بر خود مقدّم مى‌دارند و كسانى كه از بخل نفس محافظت شوند، آنان همان رستگارانند)).
اگر نگوییم ایثار ازاین جنس ممتنع است قطعا، ازمصاددیق نادر ایثار وخود گذشتگی است، به دلیل همین که برخی گذشت ها سخت تراز جان دادن است در روایت آمده است:
(( امام جواد عليه السلام از اول شب تا صبح فقط يك دعا مى‌كرد: «اللهم قنى شح نفسى» خدايا! مرا از بخل نفسانى‌ام حفظ كن. راوى مى‌گويد: به امام گفتم: جانم فدايت! من جز اين يك دعا از شما نشنيدم! امام فرمود: «فاى شى‌ء اشد من الشح» چه چيزى خطرناك‌تر از بخل است.))
دربیماری ویروس کرونا(کووید19) دوطبقه درخط مقدم ایثارگری قرار گر فتند، طبقه اول کادر بیمارستان ها وپرستاران جسمانی بیماران، طبقه دوم جهاد گران طلاب پر ستاران جسمانی وروحانی بیماران کرونایی که وارد کار زا ری شدند که جز ایثارنمی توانست این سختی را برایشان قابل تحمل نماید، چراکه ساعت هادرلباس ویژه ماندن، پرستاری بیماران کرونایی ویا جلوتر ازآن غسل وکفن متوفایکه خطر انتقال جدی دارد تفسیر ومعنایی جز خطر را به جان خریدن وایثار ندارد.

تهیه و تنظیم؛ حجت الاسلام سیّد محمدتقی قادری

افزودن دیدگاه جدید

متن ساده

  • تگ‌های HTML مجاز نیستند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.
  • آدرس های صفحه وب و آدرس های ایمیل به طور خودکار به پیوند تبدیل می شوند.