یادداشت تبلیغی

رهنمودهایی به عزاداران سالار شهیدان(ع)

تاریخ انتشار:
عزاداری سالار شهیدان، امام حسین(ع)، دارای شرایط و آدابی است که رعایت آن‌ها کمک شایانی به بهتر برگزار شدن آن نموده و در عمل، به ترویج فرهنگ و معرفت حسینی در جامعه می‌انجامد...

پایگاه اطلاع رسانی بلاغ| رهنمودهایی به عزاداران سالار شهیدان(ع)

اشاره
عزاداری سالار شهیدان، امام حسین(ع)، دارای شرایط و آدابی است که رعایت آن‌ها کمک شایانی به بهتر برگزار شدن آن نموده و در عمل، به ترویج فرهنگ و معرفت حسینی در جامعه می‌انجامد. برای این‌که مراسم عزاداری را همسو با اهداف قیام عاشورا هدایت و مدیریت کنیم، بایسته است به رهنمودهای حضرت آیت‌الله جوادی آملی، برگرفته از کتاب کوثر کربلا[1]، توجه ویژه شود. بدیهی است که ملتزم شدن به رهنمودهایی از این دست، ضمن جلب رضایت خداوند و اهل بیت:، جامعه را از هر گونه افراط و تفریط در این مسیر برحذر داشته، عزاداری راستین و اثربخش را به تصویر می‌کشد.

1. بزرگداشت عزاداری سالار شهیدان، سند شرف جامعه انسانی، به‌ویژه ایران اسلامی است و باید آن را مایه فخر خود دانست و حفظ کرد. این مراسم، از بهترین ذخیره‌های نظام دینی است که هم امت اسلامی را به سلاح معنوی انبیا: مسلح می‌نماید و هم دشمنان آن‌ها را که می‌خواهند مردم مسلمان جاهل بمانند، خلع سلاح می‌کند. اکنون، مهاجمان فرهنگی با ماهواره‌ها مسلمانان را وا می‌دارند که عالم و عامل نباشند و گمراه شوند.

2. با قصد خالص و برای رضای حضرت حق، در عزاداری شرکت کنیم؛ تا گوشه‌ای از دَین ما به امام حسین(ع) و کربلا ادا گردد. حرکت دسته‌ها و هیأت‌ها نیز باید بر اساس تهذیب و تزکیه و به دور از انگیزه‌های نفسانی و کارهای نادرست باشد.

3. به شکل کوشا و فراگیر در مراسم عزاداری اهل بیت:، به‌ویژه عاشورا شرکت نماییم؛ به گونه‌ای که از نوجوانان و جوانان گرفته تا بزرگسالان و پیران، هر کدام به اندازه توان خود در این مراسم‌ها شرکت کنند و شهر و روستا را به غُلغُله و وِلوِله درآورند که خدا می‌داند ثواب این کار چه اندازه بزرگ است!
هم‌چنین باید بزرگان هر شهر که از وجاهت و حرمتی برخوردارند، با شرکت در مجالس حسینی، در واقع، بر حرمت خود بیفزایند؛ هرچند از آنان توقّع نیست که مانند جوانان تا پایان برنامه سوگواری بمانند. نیز مناسب است عزاداران در مراسم حسینیه‌های گوناگون شرکت نمایند و تا آن‌جا که می‌توانند به یک جا بسنده نکنند.

4. هیچ ‌کس در کوی و برزن، تماشاچی مراسم نباشد و هر طور که می‌تواند، در عزاداری و اشک‌ريختن برای اهل بیت: شرکت کند. گریه برای شهید، اشتیاق به شهادت را در دل‌ها پدید می‌آورد و عاطفه‌های انسانی را برمی‌انگیزد. اگر سِرّ نهضت حضرت سیدالشهدا(ع) آشکار شود، معلوم خواهد شد که چرا اصرار شده تا برای آن حضرت گریه کنیم.
بر پایه برخی نقل‌ها، وقتی صبحگاهان در محضر امام صادق(ع) نام مبارک سیدالشهدا(ع) برده می‌شد، ایشان تا پایان آن روز لبخند نمی‌زد؛ «مَا ذُكِرَ الْحُسَيْنُ‏ بْنُ عَلِيٍّ(ع) عِنْدَ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ(ع) فِي يَوْمٍ قَطُّ فَرُئِيَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ(ع) فِي ذَلِكَ الْيَوْمِ مُتَبَسِّماً قَطُّ إِلَى اللَّيْلِ.»[2]
خون شهید و اشک بر او، در نهاد انسان شهامت‌آفرین است. از این ‌رو، امیر مؤمنان(ع) به فرزندش، امام حسین(ع) فرمود: «تو، مایه ریزش اشک هر مؤمن هستی.»[3]

5. هیچ ‌کس، به‌ویژه نسل نو، بی‌وضو وارد هیأت‌ها و دسته‌های عزاداری نشود. هنگام وضو نیز چنین نیت کنیم: خدایا! وضو می‌گیرم تا طیب و طاهر شده و با طهارت وارد عزای امام حسین(ع) شوم.

6. عزاداری سالار شهیدان(ع) باید عاقلانه و ساده و بی‌پیرایه باشد. پس، تا می‌توانیم باید از تشریفات بکاهیم و بر محتوا بیفزاییم. مجالس حسینی، سبب تغذیه روحی و اعتقادی و فرهنگی است و آنان که به مراسم خاندان عصمت و طهارت: مشرف می‌شوند، باید از چنین برکاتی بهره‌مند شوند، تا از غبار غفلت و مادیت برهند. انسان تا در طبیعت زندگی می‌کند، غبارآلود است و ناچار باید خود را پاك سازد.
امام باقر(ع) سخنی بسیار لطیف، بلند و شیرین در معنای واژة «اَمیر المؤمنین» دارند. آن امام همام بر خلاف واژه‌شناسان که به ظاهر لغت «امیر» را «فرمان‌روا» و «فرمان‌ده» معنا می‌کنند، آن را از ریشه «میره»، یعنی طعام و غذا دانسته‌اند؛ چنان‌که در سورة «یوسف» نیز فعلی از همین ریشه آمده است: «وَنَمِيرُ أَهْلَنَا وَنَحْفَظُ أَخَانَا وَنَزْدَادُ کَيْلَ بَعِيرٍ ذٰلِکَ کَيْلٌ يَسِيرٌ.»[4] برادران یوسف(ع) به حضرت یعقوب(ع) عرض کردند: «ما برای اهل خود، میوه و طعام می‌آوریم.» پس، امیر کسی است که به انسان میوه و طعام می‌دهد و علی بن ابی‌طالب(ع) از این جهت که به امت اسلامی طعامی معنوی و سالم می‌دهد، «امیر المؤمنین» است. آری! غذای این امیر، همان ایمان، علم و معرفت است.[5] آن حضرت، اوصاف کمالی خود را به مؤمنان که شاگردان ایشان‌اند، می‌چشاند و مجالس حسینی(ع) باید زمینه‌های چنین اطعامی باشد؛ هرچند دادن طعام مادی، جایگاه و پاداش خود را دارد.

7. عنصر مبارزه با طاغوت زمانه، امر به معروف و نهی از منکر، نبرد با استکبار جهانی و تبیین جنایات دودمان ننگین اموی، باید در سخنرانی‌ها و شعارها نمود و بروز یابد. رسالت خطبا و گویندگان مجالس حسینی، این است که معارفی را بازگو کنند که هدف سالار شهیدان(ع) را به‌خوبی تشریح نماید.

8. شعرها و شعارها، باید سودمند و مؤثر باشند. مسئولان هیأت‌ها و دسته‌ها باید این امر مهم را مدیریت کنند. شعارها باید برگرفته از معارف قرآن و آموزه‌های عترت: باشند. بدیهی است، مداحی برای اهل بیت:، پایگاهی رفیع در دین دارد؛ چنان‌که ایران اسلامی را نیز در دوران دفاع مقدس بسیار یاری نمود.
وجود مبارک امیر مؤمنان، علی بن ابی‌طالب(ع) فرمود: وقتی مردم به صحنه سیاسی ـ اقتصادی آمدند، من خود را موظف به پذیرش حکومت دیدم؛ «لَوْ لَا حُضُورُ الْحَاضِرِ وَ قِيَامُ الْحُجَّةِ بِوُجُودِ النَّاصِرِ... وَ لَسَقَيْتُ آخِرَهَا بِكَأْسِ أَوَّلِهَا.»[6] آن حضرت(ع) بیست و پنج سال خانه‌نشین بود؛ اما هنگامی که مردم آماده پذیرش حکومت علوی شدند، او نیز وارد ساحت سیاست شد. اگر وی یاور نمی‌داشت، در انزوا می‌ماند. حضور مردم در صحنه سیاسی، رکن اساسی است و بررسی نهضت سالار شهیدان، سهم تعیین‌کننده‌ای در حضور سیاسی مردم دارد. در ایران اسلامی نیز سیره و مرام حسین بن علی(ع) و عشق به شهادت، باعث شد که مردم به صحنه انقلاب وارد شوند. از این ‌رو، ائمه: اصرار داشتند که جریان کربلا، به طور کامل در جامعه مطرح و اطلاع‌رسانی شود.

9. هیچ ‌کس به سلیقه خود چیزی بر مراسم عزاداری نیفزاید. برداشتن آهن‌های سنگین (علامت‌ها)، پیام ویژه‌ای ندارد. این کارها، کاهش یابد و بر عظمت عزاداری افزوده گردد. حمل عَلَم‌های سبک، پرچم‌ها و یا پارچه‌های مکتوب، به‌خوبی می‌تواند رنگ بزرگ‌داشت و تعظیم به مراسم عزاداری بدهد. باید بررسی نمود که چه چیزی در تشکیلات سیدالشهدا(ع) بوده یا باید باشد، چه چیز نبوده و نبودن آن بهتر است؛ چرا باید کار پُرثوابی مانند پای برهنه‌بودن و بر سر و سینه زدن در عزاداری برای رضای خدا را رها کنیم و بار سنگین آهن‌ها را بر دوش بکشیم؟ باید بر اساس رهنمود قرآن و عترت: حرکت کرد و وقتی راه صحیح و روشن باز است، چرا راه نامطمئن را طی کنیم؟

10. حرکت هیأت‌ها و دسته‌ها، به گونه‌ای هدایت شود که هنگام اذان ظهر، در یک یا چند جا نماز جماعت بر پا شود؛ اعم از مسجد یا حسینیه. اگر امکان برگزاری نماز جماعت نبود، از نماز فرادی در اوّل وقت نماز در مسجد غفلت نشود تا عزاداری با سیره صاحب عزا هماهنگ باشد. بایسته است که اطعام عزاداران، پس از برگزاری نماز باشد.

11. همکاری و هماهنگی با مسئولان نظامی از جمله نهادهایی مانند نیروی انتظامی، لازم است.

12. شب‌های عزاداری، در خانه‌ها داستان کربلا برای فرزندان و نوه‌ها بازگو شود و نباید شب‌ها، به‌ویژه شب‌های بلند، با دیدن فیلم‌های غیرآموزنده بگذرد. مطالب عبرت‌آمیز، در اذهان نوسالان به‌نیکی می‌ماند. از این رو، داستان خوب‌ها و بدها در ماجرای کربلا را باید برای عبرت‌گیری دیگران بازگو کرد. همچنین به فرزندان‌مان آموزش دهیم که هنگام نوشیدن آب، از گفتن «سلام بر حسین(ع)» غفلت نکنند.

13. رعایت حریم تربت پاک سالار شهیدان، لازم است. از این ‌رو، شایسته است بر اساس رهنمودهای دینی، کمی از آن تربت پاک را با آب آمیخت و به نوزاد خود چشاند و این، از دستورهای رسمی دین اسلام است؛[7] تا کودک با نوشیدن آب آمیخته با تربت حسین(ع)، حسینی شود و برای تمام عمر به نام سالار شهیدان سخن بگوید. همچنین، توصیه شده پس از یک ماه روزه‌داری، در عید فطر با مقداری اندک از تربت حسینی افطار شود.[8]

14. پاس‌داشت خون مطهر سالار شهیدان(ع)، ایجاب می‌کند که آن امام مظلوم را هر روز با زیارت عاشورا یا زیارت وارث زیارت کنیم؛ تا مرام آن حضرت زنده بماند. خواندن این زیارت، برای همگان رجحان دارد؛ هم توده مردم و هم عالمان و نخبگان، مانند: فقها، حکما، متکلمان، مفسران و عرفا.
از پیام‌های سازنده زیارت عاشورا نباید غفلت کرد؛ پیام‌هایی مانند: دوستی با دوستان اهل بیت: و دشمنی با دشمنان اهل بیت:؛ «إِنِّي‏ سِلْمٌ‏ لِمَنْ‏ سَالَمَكُمْ‏ وَ حَرْبٌ‏ لِمَنْ‏ حَارَبَكُمْ.»[9] امروزه، برخی مانند یزید در بسیاری از کشورهای اسلامی حکومت می‌کنند و ملت و ملّیت خود را رایگان به بیگانگان می‌فروشند.
اگر وجود مقدس و مبارک سالار شهیدان در جامعه کنونی می‌بودند، اجازه نمی‌دادند مسلمانان این ‌گونه در سراسر جهان قتل عام شوند؛ زیرا آن امام مظلومِ ظلم‌ستیز می‌فرماید: من با هر کس که مانند یزید است، مخالفم؛ «وَ عَلَى‏ الْإِسْلَامِ‏ السَّلَامُ‏ إِذْ قَدْ بُلِيَتِ‏ الْأُمَّةُ بِرَاعٍ‏ مِثْلِ‏ يَزِيدَ.»[10]
در زیارت جامعه کبیر نیز جمله «مُحَقِّقٌ‏ لِمَا حَقَّقْتُمْ‏ مُبْطِلٌ‏ لِمَا أَبْطَلْتُمْ»[11] بدین معناست که هر معرفت بلندی را که شما خاندان وحی تحقیق کردید، ما نیز محقّق آن هستیم و هر چه را شما باطل دانستید، ما نیز إبطال می‌کنیم؛ یعنی هر حکومت باطلی را که شما برانداختید، ما نیز در براندازی مثل آن تلاش می‌کنیم و هر حکومتی را که شما پی‌ریزی کردید، ما نیز در پی‌ریزی آن می‌کوشیم.
ثواب زیارت حسین بن علی(ع) بیش از ثواب زیارت دیگر امامان: یاد شده؛ با این‌که همة آن‌ها نور واحدند، رفتن به زیارت قبر حسین بن علی(ع) سفارش اکید شده است.[12] اگر رفتن به زیارت حضرت سیدالشهدا(ع) شدنی نبود، زیارت عاشورا خوانده شود؛ مبادا روزی بی‌یاد حضرت امام حسین بگذرد. صبح به هنگام خروج از منزل رو به قبله سه بار گفته شود: السلام علیک یا أبا عبدالله و رحمة الله و برکاته!
بسیاری از بزرگان نذر می‌کنند که اگر فلان مشکل آن‌ها برطرف شود، زیارت عاشورا بخوانند.

15. ماه محرم که ظرف زمانی عزاداری سالار شهیدان(ع) است، از دو جهت همانند ماه مبارک رمضان است؛
اوّل این‌که رسول اکرم(ص) در باره ماه رمضان فرمود: «أَنْفَاسُكُمْ‏ فِيهِ‏ تَسْبِيحٌ؛[13] نفس‌های شما روزه‌داران در ماه رمضان، تسبیح است.» در باره عزاداری سیدالشهدا(ع) نیز چنین آمده است: «نَفَسُ‏ الْمَهْمُومِ‏ لِظُلْمِنَا تَسْبِيحٌ‏ وَ هَمُّهُ لَنَا عِبَادَةٌ؛[14] نَفَس کسی که برای مظلومیت ما غمگین است و هنوز نَگریسته، در حکم تسبیح خدا است و اندوه او بر ما عبادت است.»
دوم آن‌که در پایان ماه رمضان عرض می‌شود: خدایا! این سال را آخرین سال روزه ما قرار مده و اگر سال پایانی است، ما را مشمول رحمت خود ساز و از الطاف خود محروم نکن؛ «اللَّهُمَّ لَا تَجْعَلْهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنْ صِيَامِنَا إِيَّاهُ... فَإِنْ‏ جَعَلْتَهُ‏ فَاجْعَلْنِي‏ مَرْحُوماً وَ لَا تَجْعَلْنِي مَحْرُوماً.»[15] شایسته است، در پایان محرم نیز گفته شود: « اللَّهُمَّ لَا تَجْعَلْهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنْ إقامَتِنا لِتَعزِيَةِ سَيَّدالشُّهدا(ع) فَإن جَعَلتَهُ فَأجعَلنا مَرحُومِينَ وَ لاتَجعَلنا مَحرُومِين. آمین یا ربّ العالمین.»

پی نوشت:

[1]. جواد آملي، عبدالله، كوثر كربلا، قم: مركز نشر اسراء، اوّل، 1391 ش، ص 303 ـ 310 (با تلخيص و ويرايش).
[2]. ابن قولویه قمی، جعفر بن محمد، کامل الزیارات، نجف: انتشارات مرتضویه، 1356ش، ص 108.
[3]. همان.
[4]. یوسف، آیه 65.
[5]. عیاشی، تفسیر العیاشی، تحقیق: سید هاشم رسولی محلاتی، تهران: چاپخانه علمیه، 1380ق، ج 2، ص 184.
[6]. شریف رضی، محمد بن حسین بن موسی، نهج البلاغه، تصحیح: صبحی صالح، قم: دار الهجرة، بی‌تا، خطبه 3، بند 16 ـ 18.
[7]. محمد بن محمد بن نعمان عکبری (شیخ مفید)، المقنعة، قم: کنگره شیخ مفید، 1413ق، ص 521. 
[8]. همو، مسارّ الشیعه، بیروت: دار المفید، دوم، 1414ق، ص 31.
[9]. ابن قولویه قمی، جعفر بن محمد، کامل الزیارات، پیشین، ص 177؛ محدث قمی، شیخ عباس، مفاتیح الجنان، ترجمه: موسوی دامغانی، قم: تابان، دوم، 1379ش، «زیارت عاشورا».
[10]. علی بن موسی بن جعفر (سید بن طاووس)، اللهوف علی قتلی الطفوف، تهران: انتشارات جهان، 1348ش، ص 24.
[11]. تقی‌الدین کفعمی، ابراهیم بن علی عاملی، البلد الأمین والدرع الحصین، بی‌جا: چاپ سنگی، بی‌تا، ص297؛ محدث قمی، شیخ عباس، مفاتیح الجنان، پیشین، «زیارت جامعه کبیره».
[12]. ابن بابویه قمی، محمد بن علی (شیخ صدوق)، الأمالی، ترجمه محمدباقر کمره‌ای، تهران: کتابخانه اسلامیه، 1362ش، ص 142 ـ 143.
[13]. همان، ص 93؛ علی بن موسی بن جعفر (سید بن طاووس)، الإقبال بالأعمال الحسنة‌ فیما یعمل مرة فی السنة، تهران: دار الکتب الاسلامیة، 1367ش، ج1، ص 2.
[14]. محمد بن محمد بن نعمان عکبری (شیخ مفید)، الأمالی، قم: کنگره شیخ مفید، دوم، 1413ق، ص 338؛ محمد بن حسن (شیخ طوسی)، الأمالی، قم: دار الثقافة، 1414ق، ص 115.
[15]. علی بن موسی بن جعفر (سید بن طاووس)، الإقبال بالأعمال الحسنة، پیشین، ج 1، ص 243.

منبع: ره توشه محرم1393

افزودن دیدگاه جدید

متن ساده

  • تگ‌های HTML مجاز نیستند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.
  • آدرس های صفحه وب و آدرس های ایمیل به طور خودکار به پیوند تبدیل می شوند.