راهکاری جالب برای دریافت سود بدون ربا

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بلاغ، حجت الاسلام نیاکان کازرونی از مبلغان فعال معاونت فرهنگی و تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم و پژوهشگر عرصه بانکداری اسلامی در گفت و گو با خبرنگار ما از راهکاری جالب برای دریافت سود بدون ربا خبر داد.

متن این گفت و گو را باهم می خوانیم:

ابتدا خودتان را معرفی بفرمائید.

عباس نیاکان کازرونی هستم دروس ابتدایی حوزه را در شهر کازرون خواندم و برای ادامه تحصیل در سال 1372 ، به شهر مقدس قم سفر کردم.

چه شد که به صورت تخصصی وارد بحث "ربا" شدید؟

آیات 278 و 279 سوره بقره در یافت ربا را اعلان جنگ با خدا و رسولش می داند؛ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ‌ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ‌ وَ ذَرُوا مَا بَقِيَ‌ مِنَ‌ الرِّبَا إِنْ‌ کُنْتُمْ‌ مُؤْمِنِينَ‌*فَإِنْ‌ لَمْ‌ تَفْعَلُوا فَأْذَنُوا بِحَرْبٍ‌ مِنَ‌ اللَّهِ‌ وَ رَسُولِهِ‌ وَ إِنْ‌ تُبْتُمْ‌ فَلَکُمْ‌ رُءُوسُ‌ أَمْوَالِکُمْ‌ لاَ تَظْلِمُونَ‌ وَ لاَ تُظْلَمُونَ‌، ای کسانی که ایمان آورده‌اید، از (مخالفت فرمان) خدا بپرهیزید، و آنچه از (مطالبات) ربا باقی مانده، رها کنید؛ اگر ایمان دارید. * اگر (چنین) نمی‌کنید، بدانید خدا و رسولش، با شما پیکار خواهند کرد، و اگر توبه کنید، سرمایه‌های شما، از آنِ شماست [= اصل سرمایه، بدون سود]؛ نه ستم می‌کنید، و نه بر شما ستم وارد می‌شود.

متأسفانه جامعه کنونی در سطح وسیعی مورد ابتلای مسأله ربا واقع شده است. مراجع تقلید از ابتدای انقلاب اسلامی بر ضرورت معامله و بانکداری بدون ربا تاکید کرده و به مسئولین نکات لازم را گوش زد کرده اند. اما در مجموع اگر بخواهیم به صورت تخصصی به آن بپردازیم ، درمی یابیم که به طور ناخواسته این امر در معاملات ما صورت می گیرد، از وام های با سود آنچنانی گرفته تا جریمه دیرکرد بانک ها، حتی در بعضی مواقع سودهای اندک وام مؤسسات قرض الحسنه نیز دستخوش این موضوع گردیده اند.

مردم و مؤسسات قرض الحسنه در موضوع ربا چه نفشی دارند؟

ما در ابتدای فعالیت مان با کارهای تحقیقاتی به چند مسأله پرداختیم: اینکه چرا متدینین دیگر رغبت ندارند تا پول های خود را در مراکز قرض الحسنه جهت اعطای وام بدون بهره به نیازمندان تحویل دهند، مساله بعدی این بود که چرا عموم افراد جامعه اصرار بر گرفتن وام بدون ضرورت و نیاز دارند؟ و موضوع آخر این بود که آیا می شود راهکاری ارائه کرد تا مراکز قرض الحسنه بدون اینکه به ربا مبتلا شوند هم بتوانند سپرده افراد متدین را جذب و به دست نیازمندان برسانند؟

اگر امکان دارد در خصوص سه موضوعی که به آن اشاره کردید کمی توضیح دهید.

در مسأله اول که وارد شدیم به این نتیجه رسیدیم که دلیل اصلی عدم سپرده گذاری مومنین در مراکز قرض الحسنه، بی ارزش شدن پول آنان بعد از گذشت چند سال از زمان سپرده گذاری می باشد. گله مندی افراد متموّل و مومن این بود که مثلاً در 5 سال پیش مبلغ 200 میلیون را برای کار خیر و قرض الحسنه به مراکز مربوط داده ام و آن زمان می شد با پول خود یک خانه بخرم اما الآن با این پول حتی نمی شود خانه رهن کرد چه برسد به اینکه بخواهیم خانه بخریم.

از طرف دیگر مراکز قرض الحسنه از دریافت غیر ضروری عموم افراد جامعه نسبت به وام های بدون بهره گله مند می باشند و در نتیجه سرمایه ای برای قرض الحسنه نیست و اگر هم باشد به دست نیازمند واقعی آن نمی رسد. 

راهکار شما در این موضع چه بود؟

مطالعات تخصصی فراوانی در حل این مشکل صورت گرفت و در نهایت با مشاوره از متخصصین در این امر و همچنین استفتاء از مراجع عظام به این نتیجه رسیدیم که به جای "قرض" از "بیع سلف طلا" استفاده کنیم تا هم سپرده گذار دچار زیان نشده و هم متقاضی وام بتواند به پولی که برای مشکل خود نیاز دارد دسترسی پیدا کند.

در همین راستا، برای روشن شدن موضوع، استفتائی که از مراجع عظام تقلید شده است که همراه با جواب های ایشان تقدیم می گردد؛

متن سوال (استفتاء از مراجع): خواهشمندم بفرمایید، معامله سلف طلا به دو شکل ذیل چه صورت دارد؟

‏۱. (معامله سلف طلا برای حفظ ارزش پول)‏ کاظم به حمید مراجعه می کند و تقاضای ۵ میلیون تومان قرض دارد. حمید می گوید: پول ندارم که به تو قرض بدهم، اما می توانم (با بیع ‏سلف) از تو طلا بخرم و ‏پول آن را الان به تو بدهم و کاظم قبول می کند.

حمید پیش خود حساب می کند که من باید به گونه ای این معامله را انجام دهم که ارزش پولم حفظ شود. همان لحظه به سایت قیمت طلا نگاه می کند و می بیند: یک سوت ‏طلا (طلای خام ۱۸عیار)۶۳۰ تومان است و ‏محاسبه می کند: ۷۹۳۶ =۶۳۰‏‎÷‎‏۵۰۰۰٫۰۰۰ ؛ پس ارزش پول من الان ۷٫۹۳۶ ‏سوت طلا (طلای خام ۱۸عیار) است.

بعد از محاسبه، وارد معامله سلف طلا می شود و به کاظم می گوید: من حاضرم الان ۵ ‏میلیون تومان نقدا ‏به تو پرداخت کنم که یکسال دیگر در تاریخ (۱۴۰۰٫۱٫۱۱) ۷٫۹۳۶ سوت طلا (طلای خام ۱۸ عیار) به من تحویل بدهی؛ در ضمن از الان به تو ‏وکالت بلا عزل می دهم که در تاریخ (۱۴۰۰٫۱٫۱۱) طلای مرا به خودت بفروشی و پول آنرا به من تحویل ‏بدهی و با قبول کاظم و پرداخت ۵ میلیون تومان توسط ‏حمید به او معامله کامل می شود.

‏۲. (معامله سلف طلا برای حفظ ارزش پول به همراه سود بردن)‏ کاظم به حمید مراجعه می کند و تقاضای ۵ میلیون تومان دارد. حمید می گوید: من می توانم (با بیع ‏سلف) از تو طلا بخرم و ‏پول آن را الان به تو بدهم؛ کاظم قبول می کند. حمید پیش خود حساب می کند که من باید به گونه ای این معامله را انجام دهم که ‏علاوه ‏براینکه ارزش پولم حفظ شود، ده درصد هم سود ببرم. همان لحظه به سایت قیمت طلا نگاه می کند و می بیند: یک سوت ‏طلا (طلای خام ۱۸عیار)۶۳۰ تومان است، ‏محاسبه می کند، ۷۹۳۶ =۶۳۰‏‎÷‎‏۵۰۰۰٫۰۰۰ پس ارزش پول من الان ۷٫۹۳۶ ‏سوت (طلای خام ۱۸عیار) است و ده درصد آن می شود ۷۹۳ سوت طلا ‏‏۸۷۲۹=۷۹۳بعلاوه ۷۹۳۶ جمعا می شود ۸٫۷۲۹ سوت ‏‏(طلای خام ۱۸عیار).

بعد از محاسبه، وارد معامله سلف طلا می شود و به کاظم می گوید: من حاضرم الان ۵ ‏میلیون تومان نقدا ‏به تو پرداخت کنم که یکسال دیگر در تاریخ (۱۴۰۰٫۱٫۱۱) ۸۷۲۹ سوت طلا ( طلای خام ۱۸ عیار) به من تحویل بدهی؛ ‏در ضمن از الان به تو ‏وکالت بلا عزل می دهم که در تاریخ (۱۴۰۰٫۱٫۱۱) طلای مرا به خودت بفروشی و پول آنرا به من تحویل ‏بدهی و با قبول کاظم و پرداخت ۵ میلیون تومان توسط ‏حمید به او، معامله کامل می شود.

جواب استفتاء:

آیت الله العظمی خامنه ای: در هر دو صورت چنانچه قصد معامله جدی داشته باشند اشکال ندارد.

آیت الله العظمی سیستانی: در هر شکل اگر معامله صوری نباشد اشکال ندارد.

آیت الله العظمی صافی: در هر دو صورت چنانچه قصد معامله جدی داشته باشند و مقدار معینی طلا برای تحویل در تاریخ معین به صورت سلف خریداری و وجه آن را نقد بپردازد. اشکال ندارد.

آیت الله العظمی علوی گرگانی: به نظر می رسد معامله صحیح باشد.

آیت‌ الله العظمی مکارم شیرازی: دو فرض سوال اشکالی ندارد.

به عنوان سوال آخر، اینکه سند این استفتاء نیز موجود می باشد؟

بله، عموم افراد جامعه می توانند با مراجعه به سایت های رسمی مراجع عظام در بخش استفتائات کتبی و همچنین تماس تلفنی با دفاتر این بزرگواران از جزئیات آن مطلع شوند. ما برای دسترسی هر چه سریعتر به این استفتائات سایتی را با عنوان "طرح کوثر طلا" به نشانی www.kosartala.ir/fa ایجاد کرده ایم.

در پایان از وقتی که برای ما اختصاص دادید تشکر کرده و از خداوند متعال برای شما، طلب خیر و عافیت را می نمائیم.

بنده هم از شما ممنونم که به این موضوع مهم پرداختید  و امیدواریم که بتوانیم ربا را از معاملات خود خارج کنیم.