یادداشت تبلیغی؛

الگوپذیری مبلغان از سیره تبلیغی امام حسن (ع) در جهاد تبیین

تاریخ انتشار:
الگوپذیری مبلغان از سیره تبلیغی امام حسن (ع) در جهاد تبیین

پایگاه اطلاع رسانی بلاغالگوپذیری مبلغان از سیره تبلیغی امام حسن (ع) در جهاد تبیین

اشاره

منظور از سیره تبلیغی امام حسن (ع) ،نگاه تبلیغی به رفتارهای امام حسن (ع) در زندگی شخصی ایشان است، که به عنوان رفتار تأثیرگذار و فرهنگ ساز در سبک زندگی مردم است.

لذا این نوشتار کوتاه سعی دارد تا سیره تبلیغی آنحضرت را در جهت الگو پذیری برای مبلغان امروزی تبیین نماید.

مهم ترین اقدامات تبلیغی امام حسن مجتبی (ع)

 

1. نشر معارف و فرهنگ اسلامی و مبارزه با بدعت‌ها

از امور اساسی که امام مجتبی (ع) آن را به بهترین وجه انجام داد و بدان اهمیّت فراوان می‌داد، نشر فرهنگ اصیل اسلام در برابر تحریفات و تهاجم فرهنگی حاکمان اموی به ویژه معاویه بود. زیرا این خاندان بیش‌ترین و بالاترین دشمنی‌ها را در مقابل اسلام و رسول خدا (ص) روا داشتند. ابوسفیان با تحریک قریش و تهیّه سلاح، جنگ بدر و اُحد و احزاب و ... را علیه رسول خدا (ص) و مسلمانان به راه انداخت، پسرش معاویه نیز جنگ صفین را علیه خاندان اهل بیت (ع) رهبری کرد و در نهروان و جمل و تحریکات داخلی ،از هیچ گونه جنایتی فروگذار نکرد.معاویه پس از پیروزی نظامی علیه حکومت عراق و اهل بیت، تهاجمی را برای نابودی فرهنگ رسالت و امامت امامان راستین شیعه آغاز کرد. موارد زیر از مصادیق این تهاجم است که تفضیل آنها بحث جداگانه‌ای را می‌طلبد.

الف: بدعت‌گذاری در دین

ب:تشویق جاعلان حدیث

ج: علنی نمودن منکرات

 

2. تربیت مردان صالح و فدایی

معاویه با همه کوششی که در از بین بردن سیره رسول خدا (ص) و منزوی کردن اهل بیت داشت، موفقیت چندانی به دست نیاورد، زیرا شیوه‌ای که امام مجتبی (ع) در تربیت مردان صالح و فدایی برای اسلام و معرفی فرهنگ اصیل و صحیح امامت راستین در مدینه جدش رسول خدا انتخاب کرده بود، اثری ژرف در دل‌های مردم و مسلمانان گذاشت، آنان دانستند که احکام شرعی و مسائل روزمره خود را باید از مدینه دریافت کنند.

امام مجتبی (ع) نامه‌هایی را به بعضی از افراد مؤثر و ناآگاه به صورت کاملا پنهانی ارسال می‌داشت و در آن، انحرافات هیئت حاکم را از سیره جدش رسول خدا (ص) بیان می‌نمود و نیز مردانی را آموزش و تعلیم می‌داد و به شهرهای مختلف می‌فرستاد. آن امام بزرگوار لحظه‌ای آرام نمی‌گرفت به طوری که معاویه از فعالیت‌هایش وحشت داشت.

 

3.روابط اجتماعی

منظور از روابط اجتماعی، تعاملات امام حسن (ع) با مردم است که در حوزه اجتماع صورت می گرفت و از آنجا که باعث رشد و تربیت مردم می شد، بر فرهنگ آنها نیز اثر داشت.

لذا امروزه بر خوردار بودن مبلغان از روابط اجتماعی وتعاملات با مردم د رجهت تاثیر گذاری تبلیغی یک امر ضروری می باشد. چرا که امام حسن (ع ) نیز از این موقعیت نهایت استفاده را نمودند واسباب رشد سریع تبلیغات تاثیر گذار اسلامی شدند.

 

4.اکرام دیگران در سیره تبلیغی آنحضرت (تبلیغ عملی )

امام مجتبی (ع) بزرگوار بودند و در برخورد با دیگران نیز با اکرام و احترام رفتار می کردند. رفتار کریمانه امام با مردم از این جهت قابل توجه است که به مردم یادآور می شوند که انسان نه فقط به عزت نفس خود باید توجه داشته باشد؛ بلکه دیگران را هم باید به دلیل انسان بودن ،دارای کرامت بداند و صرف نظر از داشتن هر مرتبه و جایگاه اجتماعی و فرهنگی احترام و تکریم کند.چرا که ترویج روح کرامت و بزرگواری در جامعه، مانع بسیاری از گناهان می شود و راهی برای رشد و سعادت انسان هاست. کرامت نفس در اسلام جایگاه بالایی دارد و روایات نیز بر آن تأکید می کند. علت تأکید و سفارش، به دلیل آثاری است که این روحیه به دنبال دارد.

 4-1. دوری از گناهان یکی از آثاری است که برای کرامت نفس برشمرده اند.«مَنْ کرُمَتْ عَلَیهِ نَفْسُهُ لَمْ یهِنْهَا بِالْمَعْصِیةِ»؛ کسی که جانش نزد او گرامی باشد، با گناه و معصیت آن را پست نمی کند.[1]»

4-2.  سازگاری با مردم نیز از دیگر فواید کرامت نفس است:«مَنْ کرُمَتْ نَفْسُهُ قَلَّ شِقَاقُهُ وَ خِلَافُهُ»؛کسی که نفس او گرامی و بزرگوار باشد، جدایی و ناسازگاریش با مردم کم باشد[2].

4-3.  دوری از شهوات و دنیا نیز از سایر آثار کرامت نفس است. اگر کرامت نفس فقط همین چند فایده را به دنبال داشته باشد، برای سعادت و هدایت انسان ها کافی است. به همین دلیل، برای گسترش این فضیلت اخلاقی باید تلاش های لازم صورت بگیرد و از فرصت های به وجود آمده بهترین بهره را برد. عزت و احترام به خود و دیگران یکی از این راه هاست.

امام حسن (ع) این احترام و اکرام را خیلی ساده و در حالت عادی زندگی رعایت می کردند و به دیگران هم می آموختند که به راحتی می توان با مردم رفتار سالم داشت و با این کار هم به دیگران محبت می کرد و هم ادب و احترام دیگران را جلب می نمود.

روزی امام در مجلسی نشسته بودند؛ مردی وارد شد و نشست. امام فرمودند: «إنّکَ جَلستَ إلینا علی حین قیام مِنا أَفَتأذن؟»"تو زمانی نشستی که ما قصد رفتن داشتیم آیا اجازه می دهی ما برویم؟" در این رفتار امام، شخصیت طرف مقابل و جایگاه اجتماعی و یا مال و ثروتش مهم نبوده بلکه آن حضرت به عنوان فردی مسلمان به او توجه و احترام کرده است.

امام حسن(ع) در روایتی که مرحوم مفید آن را در اختصار به نقل از ابوحمزه ثمالی و وی نیز به نقل از امام باقر(ع) آورده است، کسی به نام سفیان بن ابی لیلا نزد امام حسن(ع) آمد و ایشان را با عبارت «السَّلامُ عَلیکَ یا مُذّلَ المُؤمنینَ» یعنی درود بر تو ای خوار کننده مؤمنان خطاب کرد، اما امام حسن(ع) با نهایت ملاطفت و ادب فرمودند از مرکبت پیاده شو، شتاب نکن و سپس شروع کردند به صحبت کردن و تبیین آنچه بر ایشان گذشته است.

ویا نقل است که «مردي از شاميان گويد: روزي در مدينه شخصي را ديدم با چهره‌اي آرام و بسيار نيكو و لباسي در بركرده كه به طرز زيبايي آراسته و سوار بر اسب. درباره او پرسيدم. گفتند: حسن ابن علي ابن ابيطالب است. خشمي سوزان سرتاپاي وجودم را فراگرفت و بر علي بن ابي‌طالب ـ عليه السّلام ـ حسد بردم كه چگونه او چنين پسري دارد. پيش او رفته و پرسيدم: آيا تو فرزند علي هستي؟ وقتي تأييد كرد. سيل دشنام و ناسزا بود كه از دهان من به سوي او سرازير شد. پس از آنكه به ناسزاگويي پايان دادم از من پرسيد: آيا غريب هستي؟ گفتم: آري. فرمود: با من بيا اگر مسكن نداري به تو مسكن مي‌دهم و اگر پول نداري به تو كمك مي‌كنم و اگر نيازمندي، بي‌نيازت سازم. من از او جدا شدم در حالي كه در روي زمين محبوب‌تر از او در نزد من كسي نبود[3]»

رواج چنین تفکر و رفتارهایی تبلیغی در جامعه، میزان کرامت انسان ها را افزایش می دهد و به تبع، فرهنگ سالمی در جامعه حاکم می شود که در آن همه به واسطه انسان بودن دارای احترام و جایگاه اجتماعی هستند. این خود باعث احساس امنیت اجتماعی می شود.

لذا سبک تبلیغی امام مجتبی (ع) می تواند سرمشق افرادی قرار گیرد که به فرهنگ دینی دل بستگی دارند و خود را به گسترش و اشاعه فرهنگ اسلام موظف می دانند. جامعیت سبک زندگی فرهنگی ، امام حسن (ع) به گونه ای بود که هم می تواند برای خواص و هم برای عامه مردم ، خصوصا برای مبلغان دارایی دغدغه های تبلیغی، الگو باشد. براستی سیره تبلیغی آنحضرت الگویی مناسبی است برای مبلغان امروزی .

 

5. تبلیغ و تعلیم دین ، محور فعالیت‌های امام حسن مجتبی (ع)

امام حسن ـ عليه السّلام ـ از چهره‌هاي برجستة اخلاقي است كه رفتار و كردارش روشنگر راه هدايت است.با تکیه بر آنچه از دیدگاه امام حسن مجتبی(ع) به دست می‌آید، راه درست اندیشیدن درباره دین را برای همه هموار کنند.لذا می توان  به بیان تبلیغ و تعلیم دین از سوی امام حسن مجتبی(ع) در فضای غوغاسالاری اشاره کرد واینگونه بیان کرد که عصر زندگی امام حسن(ع) از نظر چگونگی بیان دین و الگوی دیندارانه زیستن برای مردم از این نظر حائز اهمیت است که آن حضرت(ع) به خصوص پس از واگذاری خلافت، در زمانی می‌زیستند که به آسانی می‌توان فضای اندیشه‌ای، فکری، سیاسی و فرهنگی آن را فرهنگی غوغاسالار نامید.

لذا امام حسن(ع) در فضایی زندگی می‌کردند که حق و باطل در هم آمیخته بود وزمانی که معاویه خلافت خود را شروع کرد، با وجود این‌که خلافت را با شیوه غاصبانه به چنگ آورده بود و آن سال را مردم، عام الجماعه و سال یک‌دلی و وحدت خوانده‌ بودند، در چنین فضای آمیخته حق و باطل، امام حسن(ع) امامت را بر دوش داشتند.اما امام(ع) بدون این‌که در آن شرایط خود را اسیر شرایط سلطه کنند و بدون این‌که خشمگین از شرایطی که پیش آمده از پایه‌های فکری دست بکشند، خود را از توده‌های مردم جدا کنند و راه ناامیدی را هموار کنند، تبلیغ و تعلیم دین را محور فعالیت‌های خود قرار دادند و این الگویی برای همه رهروان راستین آن حضرت است.

 

6. خردورزی، و رفتار زیبا با مردم

امام حسن(ع) خوش‌رفتاری با مردم را به عنوان یکی از جوهره‌های خِرد و خردورزی معرفی و در جایی تصریح می‌کنند که رأس عقل و خردورزی، خوش‌برخوردی و رفتار زیبا با مردم است و می‌فرمایند با عقل است که انسان دنیا و آخرت خود را می‌تواند به دست آورد و کسی که از عقل محروم باشد، هم از دنیا و هم از آخرت محروم است.

منابع
[1] . غرر الحكم : 8730.

[2] . . غرر الحكم : 9051.

[3] . الكامل في الادب، ج1،ص235.

افزودن دیدگاه جدید

متن ساده

  • تگ‌های HTML مجاز نیستند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.
  • آدرس های صفحه وب و آدرس های ایمیل به طور خودکار به پیوند تبدیل می شوند.