اولویت های تبلیغ در گفتگو با برخی از مبلّغان سرآمد كشور

اشاره

شناخت موضوعات و محورهای قابل بحث در تبلیغ و اولویتهای تبلیغی هر زمان، یكی از راههای كارآمدسازی تبلیغ است. از اینرو نظر برخی از مبلغان با تجربه و مطرح كشور را در این باره ارائه می‌كنیم. به این امید كه مورد توجه مبلغان ارجمند قرار گیرد.

حجت الاسلام والمسلمين فلاح زاده

به نظر من در چند موضوع اساسی باید تبلیغ كرد:

1. سلوک معنوی؛

2. مسئله مرجعیت، روحانیت و ولایت فقیه؛

3. طرح مبانی درست دینی؛

4. قانون گرایی؛

5. درآمدهای حلال و حرام.

در توضیح موضوعات فوق و جایگاه آنها باید عرض كرد:

امروزه موضوع عرفان و سیر و سلوک خیلی رواج پیدا کرده است و در کتابها و صحبتها مطرح می‌شود و گاهی هم مطالب ضعیف و غیر‌مستند گفته می‌شود و عده‌ای را هم به خود جذب می‌کند. گاهی هم اینها به انحراف بعضی از جوانها منجر می‌شوند.

ما اگر بخواهیم روحیه ایمانی و انقلابی متعادل را که هم در زمان جنگ و هم در زمان صلح به کار بیاید حفظ کنیم، باید یک سیر و سلوک معنوی درست با استفاده از آیات و روایات ارائه كنیم.

مثلا به جوانها بگوییم این ذکر را خوب است بخوانید، این دعا را بخوانید، در طول سال این چند روز را خوب است روزه بگیرید و... . اگر ما مردم را به این برنامه‌ها راهنمائی کنیم، هم ساخته می‌شوند و هم از انحرافات نگهداشته می‌شوند.

نکته دیگر اینکه ما در این عصر و زمان خوب دیدیم که روحانیت، مرجعیت و در رأس آنها ولایت فقیه خیلی مورد هجمه قرار گرفت و شاید الآن مظلوم‌ترین قشر در جامعه روحانیت باشد.

چقدر امام رحمه الله ضمن اینکه روحانی فاسد را مورد هجمه قرار می‌دادند، روی اصل روحانیت و ارتباط مردم با آنها تأکید داشتند. ما اگر جایگاه عالمان دینی و تلاش آنها برای حفظ دیانت مردم، و حفظ مرزهای کشور را به خوبی بازگو کنیم، بخشی از توطئه‌های دشمن خنثی می‌شود.

مسئله دیگر اینکه اگر در مقابل شبهاتی که مطرح می‌شود، به ویژه از فرق مختلف اسلامی‌مثل وهابیت، حالت تدافعی بگیریم، به نظرم کار خوبی نباشد، گاهی هم موجب تفرقه بین شیعه و سنی می‌شود.

امروز روش شهید مطهری رضوان الله تعالی علیه در ارائه مبانی مستحکم و درست دینی در منابر و سخنرانیها می‌تواند بسیاری از شبهات را بدون تشنج جواب دهد. اگر ما این نورافکن بزرگ اهل بیت را روشن کنیم، چراغ موشی مخالفین هیچ نوری ندارد.

مسائلی مثل شفاعت، توسل و زیارت را باید تبیین كنیم و خیلی حمله نكنیم. اگر بخواهیم پشت سر هم حمله کنیم، خیلی خوب نیست. حدود بیست و یک سال پیش بنده در کشور مالی از قاره آفریقا بودم. آن زمان در آنجا یک نفر اظهار تشیع نمی‌کرد و لفظ شیعه به خاطر فعالیت وهابیت بسیار حساسیت برانگیز شده بود. من در کل سخنرانیهایم سعی کردم لفظ شیعه را به کار نبرم؛ بلكه عنوان مكتب اهل بیت را به كار می‌بردم و آنها به اهل بیت علاقمند بودند.

تا حدودی هم اثر کرد و الآن یکی از مراکز حوزه‌های علمیه خوب ما در کشورهای آفریقایی در کشور مالی است.

مسئله دیگر این است كه یک روحیه قانون گریزی در برخی از مردم پدید آمده است. کسانی که از بیرون می‌آیند و کشور ما را می‌بینند، نگاهشان این است كه ما تخلف داریم. ما باید مردم را به قانون‌گرایی دعوت کنیم.

نکته دیگر اینکه پیامبر خدا‌صلی‌الله‌علیه‌وآله فرمودند: عبادت بر پایه مال حرام مثل ساختمان روی رمل است. درآمدهای حلال و حرام یکی از موضوعات بسیار مهم است. ما باید راههای كسب حلال را به مردم یاد بدهیم. آنها باید راه مضاربه و شركت و... را یاد بگیرند تا به حرام مبتلا نشوند.

حجت الاسلام والمسلمين اسماعيلي

با توجه به اینکه کار ما بیشتر با جوانان و نوجوانها است، من در این مورد موضوعاتی را پیشنهاد می‌كنم.

1. یكی از مهم‌ترین مواردی که نیاز است طرح بشود و راهکار هم درباره آن داده شود، بحث حیاء است. اگر حیاء آمد می‌شود به جوان گفت گناه نکن، زیرا خود حیاء جلوی کار زشت را می‌گیرد.

2. ایجاد احساس نیاز به عبادت و اطاعت از خداوند در افراد، می‌تواند تأثیر زیادی داشته باشد. الآن نوعاً احساس نیاز به عبادت و اطاعت خداوند کم شده است.

3. باید روی راههای لذّت بردن از اطاعت و عبادت خداوند متعال برای جوانها و نوجوانهای امروزی كار كرد، و اطاعت و عبادت خداوند متعال را آسان نشان داد.

4. نکته بعدی که به خصوص در دانشگاه‌هاخیلی نیاز است، بیان زیبائیهای دین مقدس اسلام برای جوان امروزی است. دین اسلام دین علم و حکمت و عقل و آزادی است. اینها همه زیبائیهای دین مقدس اسلام است.

5. لقمۀ حلال و حرام یك موضوع بسیار مهم است. یکی از مهم‌ترین عوامل فتنه‌ها همین لقمه حرام است. یكی از اغتشاشگران می‌گفت: پدرم گفته بزنید، هر چه پولش شد ما می‌دهیم. معلوم می‌شود این پول از راه حلال به دست نیامده است که حاضر است این‌جوری خرج کند.

6. انسان و انتخاب راه، موضوع دیگری است كه باید به آن توجه كرد. بعضی در زندگیشان متحیر می‌شوند و نمی‌دانند چگونه باید تصمیم بگیرند.

7. جهت‌دهی علائق دنیوی جوان امروزی به سمت ارزشهای الهی و دینی كار مهمی است. حاج آقای راشد در تلویزیون صحبت می‌کردند، یک خانمی‌زنگ زد و گفت: من چهار تا دختر دم بخت دارم، چهار تا داماد خوب می‌خواهم، چکار کنم؟ ایشان یک جمله‌ای جواب داد که همین نکته را تأیید می‌کند. فرمود: مادر! داماد خوب می‌خواهید؟ گفت: بله. فرمود: زیاد ذکر بگو، الله اکبر، سبحان الله، لااله الاالله. ایشان با استفاده از علائق دنیوی آن مادر به خوشبختی و سعادت بچه‌ها، او را به سمت ذکر و ارزشهای الهی برد.

8. ایجاد پیوند بین مفاهیم دینی و واقعیات زندگی جوانها موضوع دیگری است كه قابل توجه است. باید دین را در زندگی اینها ببریم، مخصوصاً خوشیهای زندگی این جوانها به دین گره زده شود. الآن مسیحیت خیلی از این استفاده می‌کند، مثلا خوش‌ترین خوشی یک جوان ازدواج و عروسی است. آنها می‌آیند خوشی زندگی این جوان را به دینش پیوند می‌زنند.

9. شناخت عوامل نگرانی جوان امروزی در جامعه و راه درمان آنها نیز موضوع مهمی است.

10. ایجاد ارتباط بین جوانان و معصومین‌علیهم‌السلام موضوع دیگری است كه باید به آن پرداخت. اعم از ارتباط عاطفی، استمدادی، علمی‌ و سیاسی. از آنجا که ولایت فقیه استمرار حرکت امامان‌علیهم‌السلام است، به این جوان بگوییم که پیروی کردن از یک فقیه جامع الشرایط در زمان غیبت، استمرار پیروی از اهلبیت عصمت و طهارت است.

حجت الاسلام والمسلمين صابری اراكي

درباره اولویت موضوعاتی که در منبر مطرح می‌شود من تقاضایم این است كه روی اصول دین بیش‌تر كار كنیم. اگر جامعۀ جوان ما با مبانی توحید آشنا بشود، قطعاً گناه نمی‌کند. تمام مشکلات ما به خاطر این است که از مبانی توحید دور افتاده‌ایم. اگر موانع توحید بالای منبر برای جوانها مطرح نشود، اگر قرآن تشریح نشود، اگر سؤالات عقاید در بین جوانها باقی بماند، ما مشكل خواهیم داشت. بسیاری از خرافات كه الآن در جامعه وجود دارد، به‌خاطر این است كه اصول عقاید برای مردم روشن نشده است.

وقتی جوان ما زلال اصول عقائد را از کلام قرآن و اهل بیت یاد بگیرد، قطعاً جذب عرفانهای کاذب نمی‌شود و بزرگ‌ترین افتخار امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب‌علیهماالسلام را که بندگی است، از علی بن ابیطالب‌علیهماالسلام سلب نمی‌کند.

زمانی‌كه فکر روشن شود و منوّر به نور قرآن و اهل بیت و آشنای به اصول عقائد گردد، شخصیت مرجعیت هم معلوم می‌شود و مشكل ارتباط با ولی فقیه نیز حل می‌شود.

حجت الاسلام والمسلمين فاضل تبريزی

مسئله‌گویی در منابر ما به کلی مغفول مانده است. قدما در منابر مسئله می‌گفتند و ما امروز باید بیندیشیم كه چگونه می‌شود این سنت نیكو را دوباره احیاء كرد.

حجت الاسلام والمسلمين صمدی

راجع به اولویتهای تبلیغی به نظر من روی چند محور باید كار كرد:

1. مسئله اعتقادات؛ آن هم نه به صورت فلسفی و عقلی که برای بسیاری از مردم قابل فهم نیست، بلكه همه کس فهم و با ارائۀ مثالهای مناسب.

2. بیان آثار گناه که در مردم خیلی اثر مثبت دارد. آثار دنیوی و اخروی و مادی و معنوی باید مورد توجه باشد.

3. آفتها و آسیبهای دینداری كه در آیات قرآن نیز مطرح شده است. مثلا در قرآن می‌خوانیم: «قُلْ إِنْ كانَ آباؤُكُمْ وَ أَبْناؤُكُمْ وَ إِخْوانُكُمْ وَ أَزْواجُكُمْ وَ عَشیرَتُكُمْ وَ أَمْوالٌ اقْتَرَفْتُمُوها وَ تِجارَة تَخْشَوْنَ كَسادَها وَ مَساكِنُ تَرْضَوْنَها أَحَبَّ إِلَیكُمْ مِنَ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ جِهادٍ فی‏ سَبیلِهِ فَتَرَبَّصُوا حَتَّى یأْتِی اللَّهُ بِأَمْرِهِ وَ اللَّهُ لا یهْدِی الْقَوْمَ الْفاسِقینَ»؛ (1) «بگو: اگر پدران و فرزندان و برادران و همسران و طایفة شما، و اموالی كه به دست آورده‌اید و تجارتی كه از كساد شدنش می‌ترسید، و خانه‌هایی كه به آن علاقه دارید، در نظرتان از خداوند و پیامبرش و جهاد در راهش محبوب‌تر است، در انتظار این باشید كه خداوند عذابش را بر شما نازل كند! و خداوند جمعیت نافرمانبردار را هدایت نمی‌كند.»

در این آیه هشت آسیب مطرح شده كه یکی از آنها مسئله حرام‌خواری است.

4. امر به معروف و نهی از منکر كه متأسفانه حتی توسط بعضی از مؤمنین مورد غفلت قرار گرفته است.

اگر امر به معروف و نهی از منكر به فرهنگ عمومی تبدیل شود و همه مؤمنین این وظیفه را انجام دهند، بزهكاران مجبور می‌شوند خودشان را حداقل در سطح جامعه اصلاح كنند.

حجت الاسلام والمسلمين فرحزاد

بنده چند موضوع را بسیار ضروری می‌دانم كه واقعاً کم‌تر به آنها پرداخته می‌شود:

1. دوست‌شناسی و دشمن شناسی؛

2. آسیب شناسی سقوط افراد از جایگاهی که دارند؛ که پیامبر خدا‌صلی‌الله‌علیه‌وآله فرمودند: «سَیصِیبُ أُمَّتِى دَاء الّأُمَمِ. قَالُوا: وَ مَادَاءُ الْأُمَمِ؟ قَالَ: اَلْأَشَرُ وَ الْبَطَرُ وَ التَّكَاثُرُ وَ التَّنَافُسُ فِى الدُّنْیا، وَ التَّبَاعُدُ، وَ التَّحَاسُدُ حَتَّى یكُونَ الْبَغْىُ ثُمَّ الْهَرَجُ؛ درد دیگر امتها دامنگیر امت من هم خواهد شد. عرض شد: درد دیگر امتها چه بوده است؟ فرمود: نافرمانی و سركشی و زیاده‌جویی و همچشمی با همدیگر در به دست آوردن امور دنیا و دوری گزیدن از همدیگر و حسد ورزیدن با یكدیگر تا آنكه كار به ستم، آن‌گاه به هرج [و قتل] می‌انجامد.»

3. سیره عملی رسول اکرم‌صلی‌الله‌علیه‌وآله و اهل بیت عصمت و طهارت‌علیهم‌السلام كه مغفول واقع شده است. سیره و سخن معصومین آثار و برکات فراوانی دارد.

4. برنامه‌ خودسازی برای جوانان؛

بحمد الله جامعۀ ما از نظر ایمان و اعتقاد نسل جوانمان و از نظر انگیزه‌های خدا‌جویی و خداطلبی مشکلی ندارد و دلیلش این همه آماری است که در جامعه داریم. مشکل ما این است که یک برنامۀ صحیح منظم منسجم در جهت خودسازی جوانها ارائه نكرده‌ایم. طبیعی است كه در این شرایط افرادی می‌آیند و آنها را جذب می‌كنند.

5. تكلیف‌پذیری و ولایت‌پذیری؛

نظام تربیتی اسلام بر دو چیز استوار است؛ یكی تکلیف‌پذیری كه دشمنان داخلی و خارجی برای نابودی آن تلاش می‌كنند و دیگری ولایت‌پذیری كه به صورت مطلوب در جامعه تبیین نشده ‌است.

6. مهارتهای زندگی؛

رسالت اصلی انبیاء و اهل بیت عصمت و طهارت‌علیهم‌السلام، آباد كردن زندگی دنیوی و اخروی انسانهاست. خداوند می‌فرماید: «یا أَیهَا الَّذینَ آمَنُوا اسْتَجیبُوا لِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ إِذا دَعاكُمْ لِما یحْییكُمْ»؛ (2) «ای كسانی كه ایمان آورده‌اید! دعوت خدا و پیامبر را اجابت كنید هنگامی كه شما را به سوی چیزی می‌خواند كه شما را حیات می‌بخشد.» این در حالی است كه در بعضی از شهرهای بزرگ بالای شصت درصد خانواده‌ها به زور همدیگر را تحمل می‌کنند. مبلغان بزرگوار باید مهارتهای زندگی را از قرآن و روایات معصومین‌‌علیهم‌السلام استخراج كنند و به مردم بیاموزند. جوان امروزی تحصیل كرده ما اطلاعات چندانی از زندگی صحیح و نحوه معاشرت ندارد و خیلی طبیعی است كه نتواند آن‌گونه كه دین می‌خواهد زندگی سالم داشته باشد.

پی‌نوشـــــــــــــت‌ها:

(1). توبه/24.

(2). انفال/ 24.