جلوه‌هایی از هجرتهای علما (4) ؛ علامه امینی یادآور غدیر

در سال 1320 «قمری‌» در تبریز كودكی چشم به جهان گشود كه نامش را عبدالحسین نهادند، او كه در خانواده‌ای روحانی و اصیل به دنیا آمده بود، در همان كودكی علاقه زیادی به امور دینی از خود نشان می‌داد و انس زیادی با كلام خداوند داشت، و در كنار آن نسبت به كلام معصومین به ویژه امیرمؤمنان شوق بسیار داشت.

او هر چه بیشتر به كلمات گهربار نهج البلاغه می‌نگریست و در عمق آن به تفكر می‌نشست، حسرت و اندوهش بر ظلومیت شخصیت الهی علی علیه السلام بیشتر می‌شد. پدر وی كه از روحانیون بزرگوار بود در همان ابتدا توانست تا حدودی عطش فرزندش به فراگیری علوم دینی را برطرف كند. او علاقه زیادی هم به شعر و ادبیات داشت.

عشق و علاقه او به علی علیه السلام و تحصیلات علوم دینی سبب شد تا در همان دوران جوانی در حالی كه بیست و چهار بهار از عمرش سپری شده بود راهی كوی یار، نجف اشرف شود. او هنگامی وارد آن شهر شد كه امپراطوری عثمانی از هم پاشیده شده بود و در اثر آن، عراق به دست پلید استعمارگران انگلیسی افتاده بود.

علامه امینی با تلاش مستمر و تحقیقات بسیار توانست به درجات بالای علمی دست یابد و از چهار تن از علمای آن زمان اجازه اجتهاد بگیرد و كتب نفیسی تالیف كند، او كه مجتهدی مسلم شده بود وظیفه خود دید كه به وطن باز گردد و به رسالت الهی خویش جامه عمل بپوشاند.

علامه امینی پس از بازگشت به تبریز، به تبلیغ و ترویج مسائل دینی در بین مردم همت گماشت و به علت صفای باطن و اخلاص و تلاشی كه از خود نشان داد مورد توجه عموم مردم قرار گرفت.

مدتی نگذشت كه دوباره دل بی قرار او هوای كوی دوست كرد و به قصد زیارت تربت پاك مولی الموحدین امیرالمؤمنین علی علیه السلام عازم نجف گردید. مساله مظلومیت بزرگترین شخصیت جهان اسلام پس از پیامبر گرامی، آرام و قرار را از او گرفته بود و همواره در این فكر بود كه روزی حقایق باید گفته شود و به عبارت دیگر مساله «غدیر» برای جهان اسلام روشن شود و با آن، خاطرات شیرین عصر نبوی در ذهن امت بیدار گردد.

یكی از گام‌های مهم علامه امینی، دنبال كردن موضوع غدیر بود كه سرانجام پس از عمری تلاش و كوشش همراه با رنج‌های هجرت و سفر، به این آرزوی خود رسید و حاصل آن، كتاب گرانمایه «الغدیر» شد. او در این كتاب یكی از اصول مهم اسلام كه پس از حیات پیامبر در بین مسلمین به فراموشی سپرده شده بود را به خوبی اثبات كرد و جای هیچ شبهه‌ای باقی نگذاشت.

علامه امینی با رجوع به قرآن و سنت و توجه كامل به موازین «سندشناسی‌» و «نقد روایت‌» ، حقایق غیرقابل انكاری را در انظار امت اسلامی به نمایش گذاشت و با اثبات واقعه غدیر، خاطره افتخارات و ارزش‌های علوی در صدر اسلام را زنده كرد و روح افسرده امت اسلامی را با یاد غدیر و صاحب آن نشاط و امید بخشید.

علامه مجاهد برای یافتن مدارك معتبر این موضوع بارها به اقصی نقاط جهان مسافرت نمود و با وجود همه مشكلات سفر، نبود امكانات و كیفیت كتاب‌های نایاب و منحصر به فرد آن زمان، آنچنان پا در ركاب در میدان تحقیق و كنكاش می‌تاخت كه برخی از صحنه‌های تلخ این حركت برای فردی دیگر غیر از علامه امینی قابل تحمل نبود، اما او همچنان عاشقانه به هر دیاری قدم می‌گذاشت تا «غدیر» را آنچنان اثبات كند كه حق اوست.

او راویان و شاعران و... هر قرن را به ترتیب با استفاده از مدارك و اسناد معتبر در این كتاب شریف جمع آوری كرد تا جائی كه هركس مروری بر این كتاب داشته باشد عظمت كار علامه را به خوبی درك می‌كند. یكی از یاران علامه به نقل از او می‌گوید:

«علامه امینی به من گفت: برای تالیف «الغدیر» ده هزار جلد كتاب خوانده‌ام.‌»

صاحب الغدیر برای دست یابی به آرمان با ارزش خویش هر جا كه نامی از علی علیه السلام می‌یافت، شتابان به دنبال آن می‌رفت. از آفریقا گرفته تا آسیا، از هند

تا عراق و سوریه و...

او پس از عمری تلاش و كوشش كه غالب آن در سفر و هجرت سپری شد بیمار گردید و دو سال بستری شد و معالجات هم ثمری نبخشید تا سرانجام روز دوازدهم تیرماه 1349 قبل از ظهر با روحی آرام به خاطر رسیدن به آرزوی دیرینه‌اش به دیار باقی شتافت. *

· پاورقــــــــــــــــــــی

* - برای تدوین مجموعه «جلوه‌هایی از هجرت‌های علماء» از منابع زیر استفاده شده است: قرآن كریم؛ المراجعات، شرف الدین عاملی؛ روضات الجنان، میرزا محمدباقر موسوی خوانساری؛ اعیان الشیعه، سید محسن امین؛ مجله نامه فرهنگ، شماره 9؛ علامه امینی مصلح نستوه، سید علی رضا سیدكباری؛ شرف الدین عاملی چاووش وحدت، مصطفی قلی زاده؛ نواب صفوی سفیر سحر، سید علی رضا سیدكباری؛ سید عبدالحسین لاری پیشوای تنگستان، سید علی رضا سیدكباری؛ محقق ثانی مقتدای شیعه، محمدجوان پیچان؛ شیخ طوسی خورشید ابرار، علی رضا شهروی؛ شیخ عبدالكریم حائری نگهبان بیدار، سعید عباس زاده.