چرا شیعه قائل به شستن دست و مسح پا در وضو است؟

به گزارش بلاغ، به نقل از خبرگزاری ایکنا، آیت‌الله العظمی جعفر سبحانی دیروز ۱۱ اردیبهشت ماه در درس فقه خود به تفسیر فقهی آیه شریفه «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلَاةِ فَاغْسِلُوا وُجُوهَكُمْ وَأَيْدِيَكُمْ إِلَى الْمَرَافِقِ وَ امْسَحُوا بِرُءُوسِكُمْ وَ أَرْجُلَكُمْ إِلَى الْكَعْبَيْنِ» پرداخت و گفت: برخی مفسران و فقهای اهل سنت قائل به اجمال در این آیه هستند در حالی که با بررسی دقیق روشن می‌شود اجمالی در آن وجود ندارد.

وی با بیان اینکه یکی از موارد اجمال در این آیه در کیفیت شستن دست است اظهار کرد: در اینجا باید بررسی کنیم ببینیم که آیا «الی المرافق» قید برای شستن دست است و یا حد آن که البته بدیهی است که حد ید احتیاج به بیان ندارد و اگر به بچه هم بگوییم مثلا پاهایت را تا زانو بشوی می‌داند از بالا باید بشوید.

این مفسر با بیان اینکه این مسئله عرفی است ولی آن‌ها بر روی کلمه «الی» جمود کرده‌اند بیان کرد: مخالفان ما دقت نمی‌کنند که الی قید ید است و حد آن تابع عرف است و بسته به موارد دارد و در این مورد نیز شستن از بالا آغاز می شود.

آیت‌الله سبحانی تصریح کرد: در اینجا آیا ارجل را باید مسح کرد یا باید شست و غسل کرد؛ در اینجا دو فعل غسل و مسح وجود دارد که «غسل» دور است لذا اگر این جمله را به یک فرد عرب بدهیم که قبلا دارای مذهب فقهی نباشد خواهد گفت که ارجل متعلق به مسح است.

این مرجع تقلید عنوان کرد: اگر مذهب فقهی را کنار بگذاریم خواهیم دید که عامل در اینجا، فعل مقدم نیست بلکه فعل دوم یعنی مسح است؛ ضمن اینکه ارجل منصوب است که موید آن است که این واژه به فعل مسح بر می‌گردد زیرا عطف بر «رُءُوسِ» است.

وی با اشاره به قرائت‌های مختلف این دو واژه تصریح کرد: چهار قاری از قراء سبعه آن را مجرور خوانده‌اند؛ سه قاری نیز منصوب خوانده و عاصم که قرآن ما بر طبق قرائت آن است دو روایت است و گاهی منصوب و گاهی مجرور بنابراین هم باید این دو قرائت را تصحیح و هم مخالفان باید دو قرائت را تصحیح کنند.

این مرجع تقلید بیان کرد: در مورد کسانی که مجرور خوانده‌اند بحثی نیست و معطوف به مسح می‌شود اما در مورد فتحه که یکی از روایات عاصم به آن تاکید دارد عطف بر محل یعنی«رءوس» است که در قرآن فراوان است  و نمونه آن«أَنَّ اللَّهَ بَرِيءٌ مِنَ الْمُشْرِكِينَ وَرَسُولُهُ» است که شروع علامتگذاری و تاسیس نحو از سوی امام علی(ع) نیز از همین آیه شروع شد.

این مفسر قرآن عنوان کرد: در این آیه مسح ارجل و رئوس اگر عطف بر ظاهر و یا عامل باشد در هر دو صورت موید نظر ما است ولی مخالفان در حل آن مشکل دارند زیرا ارجل را عطف بر وجوهکم می دانند و عامل آن را غسل که بسیار از بلاغت و فصاحت دور است و نوع مفسران اهل سنت نیز خودشان تصریح بر اشتباه این مسئله دارند. 

این مفسر قرآن تاکید کرد: قرآن سخنی خلاف فصاحت و بلاغت ندارد و حتی قرآن قرار است فصاحت و بلاغت را آموزش دهد بنابراین استناد برخی مفسران اهل سنت بر این نوع قرائت‌ها مشکلی را حل نمی‌کند.