بروز اندیشه‌های انسانی در مجموعه شعرهای صمیمی
به گزارش بلاغ به نقل از خبرگزاری فارس- گروه کتاب و ادبیات: شبنم فرضی زاده یکی از شاعران خوش آتیه و جوان کشورمان است که تا کنون مجموعه شعرهای متعددی از او به چاپ رسیده است. کتاب «روبروی همین خانه» یکی از مجموعه‌های موفق این شاعر است که اخیرا در مدت کوتاهی به چاپ دوم رسیده است. عباس عبادی مدرس ادبیات دانشگاه و مراکز آموزش عالی و رئیس انجمن شعر و ادب دزفول نقدی بر این مجموعه نوشته است. این یادداشت که برای انتشار در اختیار خبرگزاری فارس قرار گرفته به شرح زیر است:
**غزل شناسنامه شعر فارسی است
بخش عمده‌ای از گفتار شاعران از تجربه‌هایی حکایت می‌کند که نشدنی‌ها و دست نایافتنی‌ها موضوع اصلی آن‌ها است. هر پدیده‌ای که بتواند از شاعر دلبری کند، وارد دنیایش می‌شود. احساسات شاعرانه از سطحی‌ترین تا عمیق‌ترینشان موتور محرک شاعر هستند و عشق قوی‌ترین محرک‌ها است. عشق در لباس تغزل در تخت حکمرانی سلطنت شعر می‌نشیند.
شاید تغزل اصلی‌ترین درونمایه شعر جهان باشد. رنجی که از تغزل بر جان ما وارد می‌شود زهری شیرین است که حتی اگر کشنده و قاتل باشد با رغبت آن را می‌نوشیم. به همین سبب است که غزل در طول تاریخ ادبی ما شناسنامه‌ی شعر فارسی شده است. و بعد از انقلاب نیمایی در شعر توانسته است بارها و بارها پوست اندازی کند و خود را با شرایط روز مطابقت دهد و تحولات ادبی سیاسی و اجتماعی را از سر بگذراند و تازه تر شود.
**یک کتاب موفق در ارتباط با مخاطب
با این نگاه به ورق زدن «روبروی همین خانه» مجموعه شعر شاعر نام آشنای کشور «شبنم فرضی زاده اردبیلی» می‌نشینیم.
این مجموعه آن قدر خوش اقبال بوده که طی کمتر از یک سال به چاپ دوم برسد و حدود چهل و سه غزل شاعر را در خود جای داده است.
تلاش شاعر برای پل زدن بین خود و مخاطب و انتقال تجربه‌های تلخ و شیرینش تلاشی قابل تامل هست که بیشتر اوقات به ثمر نشسته و نتیجه بخش بوده است گرچه معدود جاهایی هم آسان گیری شاعر بر این ارتباط خدشه وارد کرده باشد...
این مجموعه کتابی موفق است زیرا به راحتی می‌تواند با مخاطب ارتباط دو سویه برقرار کند.
به جرئت می‌توان گفت این ارتباط تنها ارتباط با مخاطب امروز نیست و مخاطب قبل و بعد زمان خود را هم در سطح قابل قبولی پوشش می‌دهد.
در خوانش اول و دوم و سوم راز این توفیق را این گونه یافتم:
1-اولین نقطه‌ی قوت «روبروی همین خانه» طرح اندیشه‌های ساده اما عمیق و انسانی است. شاعر دغدغه‌های خود را توانسته با زبانی صمیمی و بدون فیگورهای زبانی و روشن فکر بازی‌های رایج مطرح کند. به قول اکبر کتابدار شاعر و پژوهشگر معاصر پایتخت «صمیمیت زبان شعری شبنم فرضی زاده خیلی زیبا و دوست داشتنی است»:
«دیشب من و خیال تو باهم ...چه خوب بود
حالا ببخش اگر به شما بد گذشته است» ص 5
یا در بیت‌های زیر چه ساده عظمت درد خود را در قالب واژگان بدوی مطرح می‌کند:
«جا می‌شود تمام جهان در نگاه من»
اما غمت درون دلم جا نمی‌شود»ص 6
«بخواب بره زیبای مخملی چشمم
برای گرگ تو تا صبح زوزه می‌چسبد»ص 13
2- استفاده از صور خیال و تصویر سازی شخصی و تجربی
شاعر ضمن استفاده از تصاویر خیالی سابقه دار شعر فارسی مثل ماه و چاه و ستاره و آسمان و پرواز و ...تصاویری جدید خلق می‌کند که تصاویر و تجربه ها درونی خود اوست
«دنیا شبیه قایق آن مرد کوچک است»
کوچک درست مثل تماشای کودکی» ص 14
یا این تصویر سو رئالیستی
«رسمش این نیست مرا با غزلی طوفانی
در جنونی لب دریا بگذاری بروی» ص 17
و در بیتی دیگر
«نو عروسی توی تور ...مرگ بر بازوی تور
ناخدا راضی نبود ...بخت ماهی‌ها سیاه»ص 18
3- استدلال‌های بدیهی برای به کرسی نشاندن گزاره‌های سهمگین و چالش برانگیز جهان معاصر:
«دارم به انتهای خودم فکر می‌کنم
مشتی سوال مثل –چرا او نیامد-است»ص 21
و این دل مشغولی تاریخی:
«دست در دست مرگ می رقصد
حادثه در کمین این وادی»ص 78
4- به کار گرفتن زبان امروزی و ساده معیار در شعر و خلق موقعیت‌های زیبا با استفاده از این الگوی زبانی:
«سال‌ها با خاطرت سر کرده‌ام
توی قاب ارزویم مانده ای»ص 22
«یاد باد آنکه ز ما یاد نکرد
یک نفر منتظرم بود؟...نبود»ص 35
5- استفاده از حال و هوای مدرن دهه هشتاد در برخی از مصراع‌ها:
الف- استفاده از مفاعیل عروضی
«تسلیم تنت تن شده تصنیف‌های سرد
تا تو رها شوی نت داغ بیاتی‌ام»ص 23
یا در بیت زیر
«لب‌های تو شروع مفاعیل فاعلن
گیراترین بداهه ناب مطنطنی» ص 37
ب-استفاده از تکنیک شکست سطور
«لحن صدای رهگذران همیشه در
-ویرانه‌های حوصله‌ام بوق ممتد است»ص 20
پ-استفاده از تکرار
«خوشبختی اتفاق بزرگی که می‌رسد
خوشبختی اتفاق بزرگی که ...شاید است»ص 20
6- شکستن شکل‌های رایج قالب و قافیه بندی‌های غزل کلاسیک:
مثلا در غزل
«غم در دل فروغی پاییز ریخته»
چیزی شبیه نامه پرویز ریخته»ص 47
که غزل با مصراع «لب‌هات لازم است که خونریزتر شود؟» تمام می‌شود
همچنین است در غزل شانزدهم مجموعه «رد پایت که شبی دست خیابان نرسید» ص 33
که شعر با «تو نباشی همه شهر به هم می‌ریزد» تمام می‌شود.
7- بهره گیری از عوامل اقلیمی و بومی برای به نمایش گذاشتن اصالت احساس:
«باز سارای ایلمان را برد
سیل فریادهای آزادی»ص 78
و در بیت دیگر:
«گئدن قاییدمیاجاق: رفته بر نمی‌گردد
و باز دخترک اذری ...خدا نکند»ص 75
یا در:
«شبم قندیل می‌بندد نگاه اردبیلی را» ص 59
که این غزل از جمله نمونه های بسیار موفق این مجموعه نیز هست.
همچنین است در ابیات غزل تقدیم شده به استاد عاصم اردبیلی.
برای اثبات زیبایی چشم انداز تابلوی «روبروی همین خانه» دلیل کم نیست اما می‌خواهم به همین دلایل بسنده کنم. و این را نیز یادآور شوم که ساده گیری شاعر در انتخاب، پای برخی غزل‌ها را به مجموعه باز کرده است که به دلایلی ذوق نمی‌پسندد. با توجه به شناختی که از کارهای شبنم فرضی زاده داریم این اتفاق را به پای برخورد عاطفی و رئوفانه این شاعر با اشعارش می‌گذاریم...
غزل‌های :
«شب را کنار زد و سحر آفریده شد
چشمی زدی به ماه نظر آفریده شد»ص 10
یا
«حرفی نزن که خسته‌ام از قیل و قالها» ص 50
علی رغم داشتن تک بیت‌های زیبا و قابل تامل باعث شده مخاطب با خواندنشان نوعی تکرار حس‌های شاعران پیشین برایش تداعی شود، شاید این موضوع برای طبع آزمایی و تفنن ایرادی نداشته باشد اما قد و قواره شعری شبنم فرضی زاده بالاتر و رفیع‌تر از این طبع آزمایی‌ها است.
مسیر و حرکت شعری شاعر در شعرش از «بدون چتر آمده‌ام» و «لیلا ازجریره مجنون» حرکتی متعالی و رو به رشد را نشان می‌دهد که می‌توان به فرداهای شاعر بیش ازین دل بست، گمان می‌کنم سلطه سلطنت واژه‌های این شاعر را در فردای شعر سرزمین مان بیشتر شاهد باشیم- چنین باد
افزودن دیدگاه جدید