هدیه امام رضا به مردم نیشابور
پایگاه اطلاع رسانی بلاغ| هدیه امام رضا به مردم نیشابور
امام رضا(علیه‌السلام) هشتمین اختر تابناک آسمان امامت و ولایت است که در سال ۲۰۱(8.ق) در یک سفر اجباری از مدینه به ایران آمد، هر چند مأمون نقشه مسیر سفر امام را، به گونه‌ای طراحی کرده بود که آن حضرت، از شهرهای محل تجمع شیعیان عبور نکند[۱] اما محبان آن حضرت، با شنیدن حضور آن امام به استقبال او می‌شتافتند، نیشابور یکی از شهرهایی بود که امام از هر مسیری که می‌آمد، در مسیر راه آن حضرت قرار داشت، و البته مهم‌ترین و مستندترین حادثه این سفر نیز، در همین شهر اتفاق افتاده است.[۲] آن حضرت مدتی در نیشابور اقامت داشتند، اما هنگامی که بار سفر را به قصد مرو بستند، مردم نیشابور که در میان آنان محدثانی چون «ابوزرعه رازی» و «محمد بن اسلم طوسی» نیز حضور داشتند، از آن حضرت خواستند تا برایشان حدیثی بیان کند.
امام رضا(علیه‌السلام) فرمود: «از پدرم موسی بن جعفر(علیه‌السلام) شنیدم که فرمود: از پدرم جعفر بن محمد(علیه‌السلام) شنیدم که فرمود: شنیدم از پدرم محمد بن علی(علیه‌السلام) که فرمود: شنیدم از پدرم علی بن الحسین(علیه‌السلام) که فرمود: شنیدم از پدرم حسین بن علی(علیه‌السلام) که فرمود: شنیدم از پدرم علی بن ابی‌طالب(علیه‌السلام) که فرمود: شنیدم از رسول خدا(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) که فرمود شنیدم از جبرئیل که گفت شندیم از پروردگار عزوجل که فرمود: «لَا‌إِلَهَ‌إِلَّا‌اللَّهُ» قلعه محکم من است، پس هر کس که در این قلعه وارد شود، از عذابم در امان خواهد بود، چون مرکب به راه افتاد، فرمود: البته با شرایطش و من جزو شرایط آنم».[۳]
در منابع شیعی از این حدیث با نام «حدیث سلسلة‌الذهب» به معنای زنجیریه طلایی یاد می‌شود، این نام‌گذاری بدین جهت است که در سلسله سند آن فقط نام معصومین(علیهم‌السلام) آمده و سند آن توسط امامان معصوم(علیهم‌السلام) که موثّق‌ترین افراد عالم بودند به رسول خدا(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) می‌رسد. علت آن که امام رضا(علیه‌السلام) سند این حدیث را سلسله‌وار به پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) ختم کرده است، این بوده که مخاطبان آن حضرت در این جریان، عموماً اهل تسنن بوده‌اند، و امام بر مبنای آنان حدیث نقل کرده است، زیرا اهل‌سنت بر خلاف شیعه قائل به عصمت ائمه(علیهم‌السلام) نیستند، و حدیثی نزد آنان از بالاترین اعتبار سند برخوردار است که سند آن سلسله‌وار به پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) برسد. و بی‌شک هر چه راویان در این سلسله موثق‌تر باشند، حدیث اعتبار بیشتری خواهد داشت، از همین جاست که این حدیث در بسیاری از منابع اهل‌سنت آمده است.[۴] زیرا این حدیث با مبنای آنان سازگاری بیشتری داشته است و آنان اهل بیت(علیهم‌السلام) را از موثق‌ترین افراد عالم می‌دانستند.
ناگفته نماند، با این‌که این حدیث در منابع مختلف اهل‌سنت آمده است اما به فقره پایانی آن(بشروطها و أنا من شروطها) هرگز اشاره نشده است. و البته این هم دلیلش روشن است. در این حدیث امام رضا(علیه‌السلام) توحید را دژ امنی معرفی می‌کند، که پذیرش امامت و ولایت اهل‌بیت(علیهم‌السلام) از شروط آن است. این حدیث در شرایطی ایراد شد، که واقفیه از پذیرش امامت آن حضرت سرباز زده بودند، و آن حضرت با این حدیث ولایت و امامت خود را تثبیت کرد.
بنابراین حدیث سلسة‌الذهب، هدیه‌ای از سوی امام رضا(علیه‌السلام) به مردم نیشابور بود، که امام در آن با بالاترین سند به مسئله ولایت اهل بیت(علیهم‌السلام) اشاره دارند و آن را از شرایط توحید می‌داند.
مطالعه بیشتر: حدیث سلسلة الذهب به روایت اهل‌سنت، محمدمحسن طبسی، انتشارات برگ فردوس، ۱۳۸۸ش. ۱۸۳ صفحه.
پی‌نوشت:
[1] مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، تهران: قم: صدرا، ۱۳۸۱، ج۱۸، ص۱۲۴.
[2] فضل الله، محمدجواد، تحلیلی از زندگانی امام رضا(ع)، ترجمه محمدصادق عارف، مشهد، بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، ۱۳۷۷، ص۱۳۳.
[3] «اللَّه جَلَّ جَلَالُهُ یقُولُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ حِصْنِی فَمَنْ دَخَلَ حِصْنِی أَمِنَ مِنْ عَذَابِی قَالَ فَلَمَّا مَرَّتِ الرَّاحِلَةُ نَادَانَا بِشُرُوطِهَا وَ أَنَا مِنْ شُرُوطِهَا. صدوق، توحید، ص۴۹.
[4] ابن حجر هیثمی، الصواعق المحرقه ص۲۰۵؛ محمد بن سلامه قضاعی، مسند الشهاب ج۲، ص۳۲۳؛ مُناوی، فیض القدیر ج۴، ص۴۸۹؛ شبلنجی، نور الابصار ص۳۱۳؛ شیخ احمد مصری، الاعتصام بحبل الاسلام ص۲۰۵.
افزودن دیدگاه جدید