آیا در اسلام عیدی به نام عید قربان وجود دارد؟

پایگاه اطلاع رسانی بلاغ| آیا در اسلام عیدی به نام عید قربان وجود دارد؟

پرسش: آیا در اسلام عیدی به نام عید قربان وجود دارد؟ و مقصود از حج اکبر و حج اصغر چیست؟

پاسخ:
در روایات از عید قربان، به نام‌های «عید الأضحی» و «عید نحر» یاد شده است، که در لغت همه اینها اشاره به قربانی کردن شتر و یا گوسفند[1] در روز دهم ماه ذی‌الحجه است؛[2] لذا چون در این روز، قربانی انجام می‌شود، به عید قربان نام‌گذاری شده است.[3] عید قربان؛ از گرامی‌ترین عیدهای مسلمانان می‌باشد که روز اثبات عشق و تسلیم در برابر امر الهی و آزمایش و امتحان حضرت ابراهیم(ع) و حضرت اسماعیل(ع) است که از آن سربلند بیرون آمدند؛ لذا به یاد حضرت ابراهیم(ع) و فرزندش اسماعیل(ع)، توسط بسیاری از مسلمانان جشن گرفته می‌شود.

در این‌جا به ذکر چند روایت بسنده می‌شود:

1. امام صادق(ع): فرمود: «حجّ اکبر، روز نحر(عید قربان) و حجّ اصغر، عمره(مفرده) است».[4] و در روایت دیگری از آن‌حضرت از حج اکبر تعبیر به روز أضحی شده است.[5] درباره روز «حج اکبر»[6] میان مفسران دیدگاه‌هایی وجود دارد، اما آنچه از روایات استفاده می‌شود این است که منظور از آن روز دهم ذی‌الحجه، روز عید قربان، و به تعبیر دیگر «یوم النحر» می‌باشد.[7] و اما این‌که چرا آن‌را «اکبر» گفته‌اند به جهت آن است که در آن سال همه گروه‌ها اعم از مسلمانان و بت‌پرستان(طبق سنتى که از قدیم داشتند) در مراسم حج شرکت کرده بودند ولى این‌کار در سال‌های بعد به کلى متوقف شد. علاوه بر این تفسیر، تفسیر دیگرى نیز وجود دارد، و آن این‌که منظور از آن مراسم حج است، در مقابل مراسم «عمره» که «حج اصغر» نامیده می‌شود. و هیچ مانعى ندارد که هر دو علت با هم سبب این نام‌گذارى شده باشد.[8]

2. امام باقر(ع): «هیچ عملى در روز نحر از ریختن خون قربانى، یا رفتن براى نیکى به پدر و مادر، یا پیوند با قوم و خویشى که قطع رابطه کرده با شروع سلام و کمک به او، یا این‌که کسى مقدارى از گوشت قربانى را خود بخورد و بقیه آن‌را به همسایگان یتیم و نیازمند خویش بدهد، یا از اسیران دلجویى به عمل آورد، بالاتر نیست».[9]

پی نوشت:

[1]. اگر چه برخی از روایات تصریح به گوسفند و شتر دارند، اما گاو را هم می‌توان قربانی کرد. بنابراین، موارد قربانى عبارت است از: شتر، یا گاو، و یا گوسفند، ولى شتر بهتر است. ر.ک: موسوی شاهرودى، سید مرتضى، جامع الفتاوى (مناسک حج)، ص 193 و 194، نشر مشعر، قم، چاپ سوم، 1428ق.

[2]. ر.ک: فراهیدى، خلیل بن احمد، کتاب العین، ج 3، ص 210 و 266، نشر هجرت، قم، چاپ دوم، 1409ق؛ حمیرى، نشوان بن سعید، شمس العلوم و دواء کلام العرب من الکلوم، محقق و مصحح: اریانى، مطهر بن على، عبدالله، یوسف محمد، عمرى، حسین بن عبدالله،‏ ج 6، ص 3930، دار الفکر، دمشق، چاپ اول، 1420ق.

[3]. ر.ک: فتال نیشابورى، محمد بن احمد، روضة الواعظین و بصیرة المتعظین، ج 2، ص 353، انتشارات رضى، قم، چاپ اول، 1375ش.

[4]. «مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ(ع) عَنْ یَوْمِ‏ الْحَجِّ الْأَکْبَرِ فَقَالَ هُوَ یَوْمُ النَّحْرِ وَ الْأَصْغَرُ الْعُمْرَةُ»؛ شیخ صدوق، معانی الأخبار، محقق و مصحح: غفارى، على اکبر، ص 295، دفتر انتشارات اسلامى، قم، چاپ اول، 1403ق.

[5]. «الْحَجُّ الْأَکْبَرُ یَوْمُ الْأَضْحَى»؛‏ همان.

[6]. توبه، 3.

[7]. بیضاوی، عبدالله بن عمر، انوار التنزیل و اسرار التأویل، تحقیق: المرعشلی‏، محمد عبد الرحمن، ج 3، ص 71،  دار احیاء التراث العربی، بیروت، چاپ اول، 1418ق؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 7، ص 288، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ اول، 1374ش.

[8]. تفسیر نمونه، ج 7، ص 288 – 289.

[9]. «مَا مِنْ‏ عَمَلٍ‏ أَفْضَلَ‏ یَوْمَ‏ النَّحْرِ مِنْ دَمٍ مَسْفُوکٍ أَوْ مَشْیٍ فِی بِرِّ الْوَالِدَیْنِ أَوْ ذِی رَحِمٍ قَاطِعٍ یَأْخُذُ عَلَیْهِ بِالْفَضْلِ وَ یَبْدَؤُهُ بِالسَّلَامِ أَوْ رَجُلٍ أَطْعَمَ مِنْ صَالِحِ نُسُکِهِ وَ دَعَا إِلَى بَقِیَّتِهَا جِیرَانَهُ مِنَ الْیَتَامَى وَ أَهْلِ الْمَسْکَنَةِ وَ الْمَمْلُوکِ وَ تَعَاهَدَ الْأُسَرَاء»؛ شیخ صدوق، الخصال، محقق و مصحح: غفارى، على اکبر، ج 1، ص 298، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ اول، 1362ش.
 

آیات مرتبط

    سوره التوبة (3) : وَأَذَانٌ مِنَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ إِلَى النَّاسِ يَوْمَ الْحَجِّ الْأَكْبَرِ أَنَّ اللَّهَ بَرِيءٌ مِنَ الْمُشْرِكِينَ ۙ وَرَسُولُهُ ۚ فَإِنْ تُبْتُمْ فَهُوَ خَيْرٌ لَكُمْ ۖ وَإِنْ تَوَلَّيْتُمْ فَاعْلَمُوا أَنَّكُمْ غَيْرُ مُعْجِزِي اللَّهِ ۗ وَبَشِّرِ الَّذِينَ كَفَرُوا بِعَذَابٍ أَلِيمٍ
 

برگرفته از اسلام کوئست