سر تعظیم فرود آوردن عباسیان در پیشگاه امام هادی علیه السلام

پایگاه اطلاع رسانی بلاغ| سر تعظیم فرود آوردن عباسیان در پیشگاه امام هادی علیه السلام

در طول تاریخ بسیار بوده اند کسانی که خواسته اند با دهان، نور خدا را خاموش کنند. فضایل و کرامات ائمه علیهم السلام که برترین مصداق نور خدایند، گمراهان و شکاکان را خوشایند نبوده است. حسودان به مقام رفیع آل محمد صلی الله علیه و آله از زمان حیات امامان تا زمانه کنونی همواره در پی عقده گشایی و کاستن شأن ایشان بوده اند، غافل از آنکه بر طبل رسوایی خود کوفته اند. تاریخ بهترین قاضی و شاهد است که ائمه شیعه اکنون از چه موقعیتی در قلب و جان آزادگان برخوردارند و از دشمنان قسم خورده آنها اکنون چه یاد و نامی مانده است.

علم باوری یا علم ستیزی!
یکی از مهمترین حربه ها در مقابل ائمه علیهم السلام، سوء استفاده از علم و موقعیت علمی بوده است. امروزه نیز همچنان همین شیوه ادامه دارد و مخالفان دین در فریبی آشکار خود را عقل گرا و علم مدار و آموزه های قرآن و ائمه را عقل ستیز و علم گریز معرفی می کنند. غافل از آنکه قرآن و ائمه علیهم السلام خود طلایه دار عقل گرایی و علم طلبی بوده اند. در روزگاری که علم و دانش هیچ ارزشی نداشت قرآن برای تکریم دانش و نگارش به قلم سوگند می خورد: «ن والقلم وما یسطرون؛[1] ن، سوگند به قلم و آنچه می نویسند.»
رسول گرامی اسلام نیز همه زنان و مردان را به فراگیری علم ترغیب نمود و فرمود: «طلب العلم فريضة على كل مسلم ألا إن الله يحب بغاة العلم؛[2] علم آموزی بر هر مسلمانی واجب است؛ براستی که خداوند جویندگان علم را دوست دارد.»

رویارویی علمی عباسیان با امام هادی علیه السلام
عباسیان حکومت و قدرت بی مانند و تمدن علمی وفرهنگی نوینی را در بخش های گسترده ای از جهان بوجود آورده بودند. با وجود قدرت و ثروت بی بدیل حاکمان عباسی، یکی از مهمترین اقدامات آنها در ضدیت با ائمه علیهم السلام، مبارزه علمی بوده است. این مطلب خود گویای آن است که ائمه علیهم السلام بیش از هر چیز به علم و دانش شناخته می شدند، و طبیعی است برای افکار عمومی پذیرفتنی نیست که در مقابل یک عالم از زور و سلاح استفاده کرد. بدین روی حاکمان عباسی در حقیقت چاره ای جز تن دادن به این هماوردی علمی نداشتند. از این رو سلاطین عباسی مناظرات فراوانی میان ائمه علیهم السلام و دانشمندان نخبه و به نام آن دوران ترتیب دادند.

مناظره یحیی ابن اکثم با امام هادی علیه السلام
یحیی دانشمند‌ترین قاضی عصر مامون و متوکل بوده که از سوی آنها به مقام قاضی القضاتی نیز رسیده است. او از جمله افرادی است که حکومت وقت، امید فراوانی بدو بسته بود تا مگر بتواند در مناظرات علمی، ائمه آن زمان یعنی امام جواد و امام هادی علیهما السلام را که جوان نیز بودند، شکست دهد. ابن اکثم مناظره ای معروف با امام جواد در حضور مأمون و بزرگان داشته که در آن شکست خورده بود.[3] چون شكست‎هاي سابق موجب خفّت و كسر شأن او شده بود، او همواره در پی فرصتی بر انتقام بود تا اینکه پس از شهادت جواد الأئمه عليه‎السّلام در مجلسي حضرت هادي عليه‎السّلام را ملاقات كرد و 13 سؤال پیچیده و لا ينحل علمی خود را از ایشان پرسید. امام علیه السلام به همه آن مسائل پاسخ داد و هیچ بهانه ای برای یحیی باقی نگذاشت.[4]

مقام علمی امام هادی از زبان عالمان سنی
فضل و علم ائمه علیهم السلام تنها مخصوص شیعیان نیست، و دانشمندان اهل سنت نیز بدان معترفند. به عنوان نمونه شمس‌الدین از متعصب ترین علما و استوانه‌های علمی اهل تسنن در جایی امام‌ هادی سلام‌الله‌علیه را شریف و جلیل[5] و در جای دیگر فقیه و عالم زبردست و عابد توصیف کرده است.[6] صفدی شافعی نیز ماجرایی عبرت آموز پیرامون مقام علمی امام‌ هادی سلام‌الله‌علیه نقل کرده است: «روزی متوکل بیمار شد و نذر کرد که اگر شفا یابد، تعداد کثیری دینار در راه خدا صدقه دهد، هنگامی که بهبود یافت، فقها را جمع کرد و پرسید: چند دینار باید صدقه دهم که بر آن «کثیر» صدق کند؟ فقها در این ‌باره فتاوای مختلف دادند، متوکل ناگزیر مساله را از حضرت‌ هادی علیه‌السلام سؤال کرد. ایشان پاسخ داد که باید ۸۳ دینار بپردازی. فقهاء از این فتوا تعجب کردند و به متوکل گفتند از او بپرسید این فتوا بر اساس چه مدرکی است؟ حضرت فرمود: خدا در قرآن می‌فرماید: «لقد نصرکم الله فی مواطن کثیره؛[7] خداوند شما را در موارد «کثیر» یاری کرده است.» و از طریق ما اهل ‌بیت روایت شده است که جنگ‌ها و سریه ‌های پیامبر اکرم صلی ‌الله‌ علیه ‌و‌آله ‌و سلّم ۸۳ فقره بوده است.»[8]

سخن آخر
هرکه اندکی با زندگی ائمه علیهم السلام آشنایی داشته باشد، نمی تواند به عظمت ایشان اقرار نکند، خواه پیرو ایشان باشد یا نباشد. دانشمندان غیر شیعه به فضل و علم ائمه علیهم السلام معترفند. حکومت های بسیار مقتدر آن دوران که قدرت اول علمی و اقتصادی و نظامی و سیاسی جهان آن روز بوده اند، به دنبال بهانه جویی و پیدا کردن کوچک ترین نقص برای رسوا کردن ائمه علیهم السلام بوده اند؛ اما تاریخ شاهد ناکامی ایشان است. در چنین شرایطی خنده دار است عده ای یاوه گو مقام علمی و فضل ائمه را با دلایل غیر منطقی و بچگانه زیر سوال برند و شیعیان را که سردمدار تعقل و اندیشه اند، به تفکر دعوت کنند، چیزی که خود سخت بدان محتاجند...

پی نوشت
[1] قلم، آیه:1.
[2] کافی، ج1، ص30.
[3] تفسير قمي، ج‏1، ص182.
[4] الإختصاص، شیخ مفید، ص91.
[5] سیر اعلام النبلاء، ج۱۳، ص۱۲۱، تحقیق شعیب الارنؤوط، محمد نعیم العرقسوسی، ناشر: مؤسسة الرسالة، بیروت، الطبعة التاسعة، ۱۴۱۳ه.
[6] العبر فی خبر من غبر، ج۱، ص۳۶۴.
[7] توبه، آیه: 25.
[8] الصفدی، صلاح الدین خلیل بن ایبک (متوفای۷۶۴ه)، الوافی بالوفیات، ج۲۲، ص۴۹، تحقیق احمد الارناؤوط وترکی مصطفی، ناشر: دار احیاء التراث، بیروت، ۱۴۲۰ه.