اولین سید و حضرت محمد صلی الله علیه و آله

پایگاه اطلاع رسانی بلاغ، اولین سید و حضرت محمد صلی الله علیه و آله

آیا حضرت محمد صلی الله علیه و آله سید بوده اند؟ آیا ایشان اول کسی هستند که سید می باشند یا کسان دیگری هم قبل از حضرت محمد این مقام را داشته اند؟ با توجه به چه ملاک هایی خداوند این مقام را به حضرت محمد یا افراد پیش از ایشان اعطا کرده است؟ و این مقام چگونه به ارث می رسد؟ فقط از طرف حضرت فاطمه یا از طرف دیگران هم به ارث می رسد؟ و آیا حضرت ابوالفضل سید می باشد؟

 پاسخ

به طور خلاصه در مورد سیادت می توان بیان داشت که:

سید به معنای آقا و اطاعت شده، رئیس و بزرگ آمده است. سیادت عنوانی است اعتباری، نه تکوینی و عنوانی است برای مردان و زنانی که در طول نسب خویش به حضرت هاشم بن عبد مناف (جدّ دوم رسول خدا) می رسند. هر کس سلسله نسب او به هاشم بن عبد مناف یا فرزندان او برسد، سید محسوب می شود.(1) اصطلاحاً به فرزندان هاشم، بنی هاشم می گویند. برخی از اینان به عموهای پیامبر مثل ابوطالب، عباس و حمزه می رسند. بنابراین فرزندان عباس عموی پیامبر که اصطلاحاً به آنان بنی عباس می گویند، سید محسوب می شوند. فرزندان ابوطالب به نام های طالب و عقیل و جعفر طیار و علی(ع) و نسل آنان (تا کنون هر چه هستند) سیدند. پیامبر اسلام از جهت پسرانش (طیب و طاهر و قاسم و ابراهیم) چون در کودکی از دنیا رفتند، نسلی ندارد و فقط از طریق حضرت فاطمه زهرا(س) نسلش ادامه پیدا کرد که فرزندان حضرت زهرا به نام های حسن و حسین و زینب و ام کلثوم از طریق پدرشان علی(ع) سید بودند. تمامی ائمه معصومین و فرزندانشان از طریق علی(ع) به هاشم می رسند و سید هستند.

بنابراین سیادت تنها انتساب به پیامبر نیست، بلکه از جهت انتساب به طالب و علی و عقیل و جعفر (فرزندان ابوطالب) و انتساب به عباس و حمزه (عموهای پیامبر نیز سیادت حاصل شده و حضرت علی(ع) سید بوده است و فرزندان او نیز سید هستند. چون نسل پیامبر بیش تر مورد توجه مسلمانان بود و نسل حضرت از دخترش فاطمه(س)و علی(ع)می باشند، بیش تر مورد توجه و احترام هستند. لذا آنان از بین بقیهء سادات معروف تر ومشخص تر هستند.

روایات فراوان در فضیلت ذریه و خاندان پیامبر بیان شده که حکایت از ارزش و جایگاه بلند انتساب به پیامبر دارد. پیامبر اسلام(ص) فرمود: هر خویشی و سنتی در روز قیامت گسیخته می شود، جز خویشی با من، خواه نسبی باشد یا سببی. (2) امام رضا (ع) نیز فرمود:ما خاندان نبوت حقی که بر مردم داریم، به خاطر پیامبر(ص) است. هر کدام که حق خود را که به برکت پیامبر بر مردم واجب شده، از مردم بستاند، ولی متقابلاً حق مردم را ادا نکند، حقش ساقط خواهد بود، (3) بنابراین روایت، همان گونه که سادات بر مردم حق دارند، مردم نیز بر آن ها حق دارند. در ضمن همان گونه که سادات از ارج و منزلت برخوردارند، به همان اندازه لازم است مراقبت بیشتری بر کردار خود داشته باشند. اگر کسی بتواند نسبت معنوی به پیامبر پیدا کند و خود را در راه و اهداف عالی پیامبر اسلام قرار دهد و تقوا و پرهیزگاری پیشه کند، مطمناً چنین شخصیتی مقام و جایگاه برتری خواهد داشت. در فقه برای سادات احکام خاصی آمده است، مثلاً گرفتن زکات از غیر سید بر آنان حرام است.(4) تفصیل این احکام در کتاب های فقهی بیان شده است.

و در توضیح لازم به ذکر است که:

خدا در قرآن ملاک برتری و امتیاز انسان ها را به تقوا می داند: ای مردم!ما شما را از یک مرد و زن آفریدیم و شما را تیره ها و قبیله ها قرار دادیم تا یکدیگر را بشناسید [اینها ملاک امتیاز نیست]. گرامی ترین شما نزد خداوند با تقواترین شما است و خداوند دانا و آگاه است. (5)

در جامعه مردم از قبایل و اصناف گوناگونی هستند و این عرف مردم است که امتیاز و قراردادهای خاصی بین خود دارند، مثلاً به فردی که دارای خاندان معتبر و یا ریشه و اصالت است، بیشتر از دیگران احترام می گذارند و این مسئله ای کاملاً طبیعی است و یا شخصی که به نوعی از ریشه و اصالت برخوردار نیست، او را به چشم دیگری می بینند، مگر آن که با تلاش و جدیت اعتبار و آبرو کسب کند. البته باید دانست این گونه مسائل فقط مربوط به دنیا است و در آخرت تمام افراد در گرو عمل و سعی خویش هستند، نه آن که چون منتسب به فلان قبیله هستند، پس می بایست آقایی داشته باشند. احترام به افراد به ریشه و نسبت فرد بر می گردد. اگر مردم به شخصی که سید است، احترام می کنند، احترام به پیامبر گرامی اسلام(ص) است. اگر چنین موقعیتی موجب سوء استفادة فرد شود، باید جلو آن را گرفت، مثلاً سیدی متجاهر به فسق و گناه باشد و گناه به شکل علنی از او دیده شود. سیادت دلیل نمی شود که از دفتار او چشم پوشی کرد و چون سید است، از جدّش ترسید!

پیامبر اکرم(ص) در حدیثی فرمود: اگر عبد و بندة حبشی (سیاه چهره) در اطاعت خدا باشد، از سید و آقای قریشی [طایفه ای که دارای شرافت بودند و پیامبر از میان آن ها برخاست] که معصیت کار باشد، بهتر است. امام صادق(ع) فرمود: در روز قیامت کسی جز به عمل گرامی داشته نمی شود. ... به درستی که گرامی ترین شما نزد خدا با تقواترین مشا است و دلیل این مطلب قول خداون متعال است: هنگامی که در صور دمیده شوه (هنگام قیامت) نسب و ارتباطی در آن روز وجود ندارد.. (6) پس سیادت و آقایی عده ای به شرط حفظ آن فقط برای این دنیا است، اگر چه دیگر افراد جامعه می توانند با تلاش و کوشش به مراحل عالیة عرفانی و اخلاقی برسند. آقایی فقط در سیادت ختم نمی شود. بسیار زشت و بد است که افرادی در این مرام به سوء استفاده برخیزند. چون دنیا ضامن هیچ انسانی نیست، حتماً در آن دنیا عقوبت می شوند.

یی نوشت ها:

1. عروة الوثقی، ج 2، کتاب الخمس فصل 2، مسئله 3

2. معارف و معاریف، ج 6، ص 149

3. همان.

4. توضیح المسائل مراجع، ج 2، مسئلة 1955.

5. حجرات (49) آیة 13.

6. بحارالانوار، علامه مجلسی، ج 7، ص 239.

منبع:مركز مطالعات و پژوهش‌هاي فرهنگي حوزه علميه