عوامل جلب محبت امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف)

پایگاه اطلاع رسانی بلاغ| ره توشه ماه رمضان۱۴۴۳، عوامل جلب محبت امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف).
کاری از گروه تولید محتوای معاونت فرهنگی وتبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
حجت‌الاسلام والمسلمین ناصر قربانی*

مقدمه

خداوند می‌فرماید: «یَأَ یُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُواْ اصْبِرُواْ وَصَابِرُواْ وَرَابِطُواْ واتَّقُواْ اللَّهَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ؛[1] ای اهل ایمان [در برابر حوادث] شکیبایی کنید، و دیگران را هم به شکیبایی وادارید و با یکدیگر [چه در حال آسایش چه در بلا و گرفتاری] پیوند و ارتباط برقرار کنید و از خدا پروا نمایید تا رستگار شوید». از جمله احادیثی که ذیل این آیه ذکر شده است، کلام شیوایی از امام باقر(علیه السلام) است که می‌فرماید: «إِصْبِرُوا عَلَی أَدَاءِ الْفَرَائِضِ وَ صَابِرُوا عَدُوَّکُمْ وَ رَابِطُوا إِمَامَکُمْ الْمُنْتَظَر(عجل الله تعالی فرجه الشریف)؛[2] بر انجام واجبات صبر، و در مقابل دشمنان صبورانه مقاومت کنید و ارتباط خود را با امام محکم نمایید«. از این رو بایسته است هر مسلمانی امام خود را بشناسد و با او رابطه محکم برقرار کند. از جمله عوامل ایجاد این رابطه‌ محکم، اعمالی است که موجب جلب محبت آن بزرگواران می‌شود؛ زیرا محبت و تأیید آن ذوات مقدسه، نشان‌دهنده پیوندی است که خدای متعال در این آیه شریفه به آن اشاره فرموده است.

انواع محبت

در میان انواع علایق و محبت‌ها، بعضی ذاتی و تا حدودی غیر اختیاری هستند؛ مانند محبت پدر و مادر به فرزند و برخی در اثر ارتباط و انس با افراد به وجود می‌آید؛ مانند بسیاری از دوستی‌های متداول در جوامع انسانی. البته جمع میان این دو نیز ممکن است؛ مانند فرزندی که حب ذاتی پدر و مادر خویش را دارد و در کنار آن با فرمانبرداری و خشنود کردن دل آنان بر آن محبت ذاتی می‌افزاید. مطابق روایتی همه ما مسلمانان از فرزندان معنوی پیامبر اکرم(علیه السلام) و علی مرتضی(علیه السلام) هستیم. پیامبر اعظم(علیه السلام) فرموده است:

أَنَا وَ عَلِیٌّ أَبَوَا هَذِهِ الْأُمَّةِ وَ لَحَقُّنَا عَلَيْهِمْ أَعْظَمُ مِنْ حَقِّ أَبَوَيْ وِلَادَتِهِمْ فَإِنَّهَا نُنْقِذُهُمْ إِنْ أَطَاعُونَا مِنَ النَّارِ إِلَى دَارِ الْقَرَارِ وَ نَلْحَقُهُمْ مِنَ الْعُبُودِيَّةِ بِخِيَارِ الْأَحْرَارِ؛[3] من و علی پدران این امت هستیم و حق ما بر آنان از حق پدرانشان که آنان را به دنیا آورده‌اند، بیشتر است؛ زیرا ما آنان را در صورت اطاعت از آتش جهنم نجات داده و به قرارگاه ابدی (بهشت جاوید) می‌بریم و به واسطه عبودیت خدا، به برگزیدگان آزاده ملحق می‌سازیم.

بنابراین باید با انجام کارهای نیک، محبت و توجه بیشتر و مهربانانه آن حضرات را به خود جلب کنیم؛ چنانکه امام صادق(علیه السلام) فرموده است:‌ «شِیعَتُنا خُلِقُوا مِنْ فاضِلِ طِینِتِنا وَ عُجِنُوا بِماءِ وَلایَتِنا یَحْزَنُونَ لِحُزْنِنا و یَفْرَحُونَ لِفَرَحِنا؛[4] شیعیان ما از بقیه خمیرمایه اولیه آفرینش ما آفریده شده‌اند. ولایت ما در سرشت آنان عجین گشته است و آنان با خوشی ما خوشحال و با ناراحتی ما ناراحتند». امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) نیز می‌فرماید: «وَ إِنَّا غَيْرُ مُهْمَلِينَ لِمُرَاعَاتِكُمْ وَ لَا نَاسِينَ لِذِكْرِكُمْ وَ لَوْلَا ذَلِكَ لَنَزَلَ بِكُمُ اللَّأْوَاءُ وَ اصْطَلَمَكُمُ الْأَعْدَاءُ؛[5] ما در رسیدگی و سرپرستی شما کوتاهی و اهمال نکرده و یاد شما را از خاطر نبرده‌ایم که اگر جز این بود، دشواری‌ها و مصیبت‌ها بر شما فرود می‌آمد و دشمنان، شما را ریشه‌کن می‌نمودند». آیت‌الله بهجت; در این باره می‌فرماید:

او عَینُ‌اللهِ الناظرةِ و أُذُنَهُ الواعیة است و جلوتر از ماها می‌شنود حرف ما را؛ بلکه خودمان که حرف می‌زنیم، این صدا از لب می‌آید به طرف گوش، فاصله‌ای دارد،‌ او جلوتر از این فاصله‌ حرف ما را می‌شنود، از خودمان کلام خودمان را؛ آن وقت آیا ما می‌توانیم کاری بکنیم که او نفهمد. می‌توانیم کاری بکنیم که او نداند ... چرا کاری نمی‌کنید که همیشه خودتان را پیشِ آن حضرت ببینید،‌ او ما را می‌بیند و ما او را نمی‌بینیم؛ پس چرا این قدر دوریم.[6]

دوست نزدیکتر از من به من است   وین عجب‌تر که من از وی دورم

چه کنم با که توان گفت که او   در کنار من و من مهجورم[7]

راهبردهای افزایش جلب محبت حضرت صاحب‌الامر(عجل الله تعالی فرجه الشریف)

1. معرفت و اطاعت از خداوند

 اولین قدم برای جلب محبت امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف)، ایجاد نوعی قرابت و سنخیت میان خود و وجود اطهر و قدسی حضرت امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است. وجود مقدس امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف)، عارف به خداوند متعال و مطیع محض فرامین الهی است. کسی می‌تواند توجه و محبت حضرت را به خود جلب کند که بکوشد در حد مقدور شبیه به آن حضرت باشد. اگر این سنخیت و شباهت نسبی شکل نگیرد، محبت آن حضرت نیز جلب نخواهد شد. حضرت آیت‌الله بهجت; در این باره می‌گوید:

راه ایجاد ارتباط با اهل‌بیت: و مخصوصاً‌ حضرت ولی‌عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) عبارت است از: معرفت خداوند متعال، اطاعت محض از پروردگار. این دو موجب حب به خداوند و محبت نسبت به همه آن‌ها که خدا آنان را دوست می‌دارد، به‌ویژه‌ موجب علاقه و ارتباط با محمد و آل‌محمد(علیه السلام) می‌شود که نزدیک‌ترین آن‌ها به ما حضرت صاحب‌الامر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) است.[8]

بنابراین عدم شناخت خدا و انجام گناه و نافرمانی، از مهم‌ترین موانع جلب محبت حضرت حجتر است. وقتی انسان با شناخت درست خدا، در راه اطاعت او و دوری از معاصی بکوشد و سعی کند کارهایی که در محضر حضرت حق انجام می‌دهد، مورد رضای او باشد؛ قطعاً مورد عنایت و توجه حضرت ولی‌عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) قرار خواهد گرفت. بنابراین آنچه اهمیت دارد و باید فزونی یابد، محبت است. یک محبوب در صورتی که ببیند محب او به دنبال برآوردن خواسته اوست، حتماً به محبوب خود توجه می‌کند و موجب جلب محبت او می‌شود. خواست امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) از ما چیزی جز شناخت خدا و اطاعت از پروردگار متعال نیست.

 2. طهارت نفس

یکی از مهم‌ترین راه‌ها برای ارتباط با حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) و جلب محبت ایشان، کسب طهارت ظاهری و باطنی است. طهارت باطنی از طریق انجام واجبات و ترک محرمات الهی حاصل می‌شود. قطعاً یکى از عوامل دورى انسان از امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) و قطع محبت و ارتباط روحى و معنوى با ایشان، ناخشنودى آن حضرت از کوتاهی در انجام این وظیفه مهم است؛ چرا که حضرت(عجل الله تعالی فرجه الشریف)، ولی‌الله و خلیفه خداوند بر روی زمین هستند و خشنودی ایشان زمانی به دست می‌آید که خداوند از انسان خشنود باشد. بنابراین هر آنچه که موجب رضایت و قرب به حضرت حق می‌شود، همان نیز موجب رضایت و نزدیکی به امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) و موجب جلب محبت آن حضرت خواهد شد. آن حضرت در توقیع شریف به شیخ مفید; مى‌فرماید:

نامه‌ای به برادر با ایمان و دوست رشید ما ... شیخ مفید که خداوند عزت وی را مستدام بدارد. سلام خداوند بر تو ای کسی که در دوستی ما به زیور اخلاص آراسته٬‌ای و در اعتقاد و ایمان به ما دارای امتیاز مخصوصی هستی ... از تمام حوادث و ماجراهایی که بر شما می‌گذرد، کاملاً مطلع هستیم و هیچ چیز از اخبار شما بر ما پوشیده نیست ... اوامر و نواهی ما را متروک نگذارید و بدانید که علی‌رغم کراهت و ناخشنودی کفار و مشرکان، خداوند نور خود را تمام خواهد کرد ... من که ولی خدا هستم، سعادت پویندگان راه حق را تضمین می‌کنم ... پس سعی کنید اعمال شما طوری باشد که شما را به ما نزدیک سازد و از گناهانی که موجب نارضایتی ما را فراهم نماید، بترسید و دوری کنید ... عدم التزام به دستور ما موجب می‌شود که بدون توبه از دنیا بروند و دیگر ندامت و پشیمانی نفعی نخواهد داشت. خداوند شما را با الهامات غیبی خود ارشاد و توفیقات خویش را در سایه رحمت بی‌پایانش نصیب شما بفرماید ... .[9]

آن حضرت در این نامه بارها به انجام دستورات الهی و نهی از ارتکاب محرمات امر کرده‌ و آن را موجب قرب یا بعُد از خود دانسته است. از اخلاص و طهارت نفس شیخ مفید تمجید کرده و وجود این یار مخلص را از نعمات الهی دانسته است. این نشانه‌ها اینها ما را به آنچه که حضرت(عجل الله تعالی فرجه الشریف) را خشنود و یا ایشان را ناراضی ‌می‌کند، رهنمون می‌سازد.

3. توسل به ائمه اطهار:

‌ یکی از مهم‌ترین راه‌های رسیدن به محبت امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) که همان رسیدن به رضایت الهی است، توسل به حضرت و سایر ائمه اطهار: است؛ چنانکه در زیارت جامعه می‌خوانیم: «وَ مَنِ اعْتَصَمَ بِكُمْ فَقَدِ اعْتَصَمَ بِاللَّهِ؛[10] هر آن کس که به شما متمسک و متوسل شد، به خداوند متوسل شده و به ریسمان الهی چنگ زده است».

در میان معصومین:، توسل به حضرت اباعبدالله الحسین(علیه السلام) بیشتر سفارش شده است. در زیارت ناحیه مقدسه می‌خوانیم: «فَلَأَنْدُبَنَّكَ صَبَاحاً وَ مَسَاءً وَ لَأَبْكِيَنَّ عَلَيْكَ بَدَلَ الدُّمُوعِ دَماً؛[11] هر صبح و شام بر تو گريه و شيون مى‌كنم و در مصيبت تو به جاى اشك، خون مى‌گريم». این فرمایش حضرت، راهنمای بسیار گویایی است تا همگان بدانند که سرچشمه نجات و فلاح کجاست و با تبعیت از ایشان در توجه به حضرت اباعبدالله(علیه السلام) است که می‌توانیم موجبات توجه و محبت بیش از پیش ایشان را فراهم کنیم. 

یکی از نزدیکان امام خمینی; می‌گوید:

امام; در زیارات مخصوص، از نجف به کربلا می‌رفتند و زیارت ابی‌عبدالله الحسین(علیه السلام) را انجام می‌دادند و وقتی که در تهران بودند، این زیارت به شکل دیگری انجام می‌شد. در تهران روزی چند ساعت قدم می‌زدند و در همین حال یا ذکر می‌گفتند و یا زیارت عاشورا می‌خواندند. در آن ساعت کمتر کسی نزدیک و مزاحم امام; می‌شد. علاقه امام به اهل‌بیت:، وصف‌ناشدنی است. امام; عاشق آن‌ها بود؛ عاشقی که تا صدای «یا حسین» بلند می‌شود، بی‌اختیار اشک می‌ریزد. امام; با اینکه در برابر مصیبت‌ها صابر بود و حتی در برابر مشکلاتی چون شهادت حاج آقا مصطفی اشک نریخت، اما به مجرد اینکه یک روضه‌خوان می‌گفت: «السلام علیک یا اباعبدالله»، قطرات اشک از دیدگانش فرو می‌چکید.[12]

حجت‌الاسلام رضایی، همرزم شهید سلیمانی می‌گوید: «شهید سلیمانی دل‌سوخته دو چیز بود: یکی روضه‌ امام حسین(علیه السلام)؛ آن‌چنانکه هر وقت روضه‌ای می‌شنید، اشک و سوگ متمادی داشت و دیگری هر وقت درباره‌ امام عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) صحبت می‌شد، در فراق ایشان اشک می‌ریخت».[13] یکی دیگر از مسئولان فرهنگی سپاه نیز در این ‌باره می‌گوید: «حاج قاسم در جلسات خصوصی تا نامی از سیدالشهدا(علیه السلام) می‌آمد، به پهنای صورت اشک می‌ریخت و از شدت گریه شانه‌هایش می‌لرزید».[14]

4. محبت و مهرورزی نسبت به امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف)

یکی دیگر از راه‌های جلب محبت امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف)، برقرار کردن ارتباط روحی با آن حضرت و مهرورزى نسبت به ایشان است. وقتی شخص همواره به فکر امام زمان خود باشد و با انجام وظایف شرعی خود و اهدای هدایای معنوی به آن حضرت مانند ذکر صلوات، قرائت قرآن کریم، صدقه برای سلامتی حضرت بکوشد محبت و توجه آن حضرت را به خود جلب کند، قطعاً امام معصوم نیز به او محبت خواهد نمود. امام رضا(علیه السلام) فرموده است: «الْإِمَامُ‏ الْأَنِيسُ‏ الرَّفِيقُ‏ وَ الْوَالِدُ الشَّفِيقُ وَ الْأَخُ الشَّقِيقُ؛[15] امام همدم و رفیق، پدر مهربان و برادر دلسوز است». اظهار محبت و اشتیاق به محبوب اصلی یعنی امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف)، از ویژگى‌هاى مؤمن واقعی است؛ چنانکه در دعاى ندبه می‌خوانیم: «لَيْتَ‏ شِعْرِي‏ أَيْنَ‏ اسْتَقَرَّتْ‏ بِكَ‏ النَّوى‏، بَلْ‏ أَيُّ‏ أَرْضٍ‏ تُقِلُّكَ‏ أَوْ ثَرى‏، أَ بِرَضْوى‏ أَمْ غَيْرِها أَمْ ذِي طُوى؛[16] اى کاش مى‌دانستم در چه جایى منزل گزیده‌ای و چه سرزمین و مکان تو را در بر گرفته است. آیا در کوه رضوى هستى و یا در جاى دیگر و یا در ذى‌طوى هستى».

5. ابراز اندوه و حزن در فراق امام مهدى(عجل الله تعالی فرجه الشریف)

حزن و اندوه درونی و واقعی در فراق امام مهدى(عجل الله تعالی فرجه الشریف) و اظهار شوق به ملاقات با آن حضرت، یکی دیگر از راه‌هایی است که سبب نزدیکی انسان به امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) و جلب محبت آن حضرت می‌شود. امام حسن عسکری(عجل الله تعالی فرجه الشریف) فرموده است: «وَ لَا تَزَالُ شِيعَتُنَا فِي حُزْنٍ حَتَّى يَظْهَرَ وَلَدِيَ الَّذِي بَشَّرَ بِهِ النَّبِیُّ(علیه السلام)؛[17] شیعیان ما در اندوهی دائم به سر می‌برند تا فرزندم که پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) نوید ظهورش را داده است، ظاهر شود».

6. خواندن نماز، ادعیه و زیارات

خواندن دعا و زیارات، از جهتی توسل و از جهتی ارتباط قلبی و رسیدن به معارف نابی است که ائمه: از طریق این متون به شیعیان رسانده‌اند و موجب معرفت بیشتر به امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) می‌شود. در رابطه با امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف)، مجموعه مهمی از نمازها، دعاها و زیارت‌های متعددی نقل شده است که در کتابى به نام صحیفه مهدیه[18] گردآوری شده است. خواندن نماز امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف)، دعای ندبه، دعای فرج «الهى عظم البلاء» و ...، از اموری است که می‌تواند سبب شناخت امام زمان و جلب محبت آن حضرت شود.

فهرست منابع

کتب

ابن‌طاووس، علی بن موسی، اقبال الاعمال، تهران: دارالکتب الاسلامیه، 1409ق.
شمس‌الدین، سید مهدی، بهارانه، قم: مؤسسه توسعه فرهنگ قرآنی (متفق)، 1385ش.
صدوق، محمد بن علی، عیون اخبار الرضا7، بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، ۱۴۰۴ ق.
طبرسی، احمد بن علی، الاحتجاج، مشهد: نشرالمرتضی، 1403ق.
کلینی، محمد بن یعقوب، الکافى، تهران: دارالکتب الاسلامیه،1407ق.
مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، چاپ هشتم، بیروت: الوفا ، 1403 ق.
مختاری، رضا، سیمای فرزانگان، چاپ 26، قم: بوستان کتاب، 1397ش.
نعمانی، محمد بن ابراهیم، کتاب الغیبه، تهران: مکتبه الصدوق،1397ق.
سایت‌ها

خبرگزاری ایسنا؛ «مهم‌ترین ویژگی‌های اخلاقی شهید سلیمانی از زبان همرزمش»؛ 14/11/1398، کد خبر: 98101410909.
خبرگزاری مشرق؛ «ما ملت امام حسینیم، چطور شعار یک ملت شد؟»؛ 24/05/1400، کد خبر: 1259048.

* کارشناسی ارشد مدرسی مبانی نظری اسلام.

[1]. آل عمران: 200

[2]. محمد بن ابراهیم نعمانی، الغیبه النعمانی، ص199؛ محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج 24، ص 219.

[3]. محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج 23 ، ص 259 .

[4]. همان، ج 53، ص 2 و 3.

[5]. احمد بن علی طبرسی، الاحتجاج، ج ۲، ص ۳۲۳؛ محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج ۵۳، ص ۱۷۵.

[6]. سید مهدی شمس‌الدین، بهارانه، ص 59.

[7]. مشرف الدین مصلح بن عبدالله شیرازی، گلستان سعدی، باب دوم در اخلاق درویشان، حکایت شماره 11.

[8]‌. سید مهدی شمس‌الدین،‌ بهارانه، ص65.

[9]. محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج 53، ص 175.

[10]. محمد بن علی صدوق، عيون أخبار الرضا7، ج‏2، ص274.

[11]. محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج 101، ص 238.

[12]. رضا مختاری، سیمای فرزانگان، ص150.

[13]. خبرگزاری ایسنا؛ «مهم‌ترین ویژگی‌های اخلاقی شهید سلیمانی از زبان همرزمش»؛ 14/11/1398، کد خبر: 98101410909.                                                                                     https://www.isna.ir/news/98101410909

[14]. خبرگزاری مشرق؛ «ما ملت امام حسینیم، چطور شعار یک ملت شد؟»؛ 24/05/1400، کد خبر: 1259048.

https://www.mashreghnews.ir/news/1259048

[15]. محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج 1، ص 191.

[16]. علی بن موسی ابن‌طاووس، اقبال الاعمال، ص 298.

[17]. محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج50، ص317.

[18]. این کتاب توسط سید مرتضی مجتهدی سیستانی به رشته تحریر درآمده و توسط محمدجواد ظریف و محمدحسین رحیمیان تصحیح و ترجمه شده است.