مراسم فاطمیه و شیوه‌های خنثی‌سازی فتنه‌های دشمنان

پایگاه اطلاع رسانی بلاغ| مراسم فاطمیه و شیوه‌های خنثی‌سازی فتنه‌های دشمنان.

کاری از گروه تولید محتوای معاونت فرهنگی وتبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.

******

مقدمه

مراسم فرهنگی ـ آیینی فاطمیه، به منظور الگوسازی از آن حضرت به عنوان زن نمونه مسلمان برگزار می­شود. از نظر پیروان اهل‌بیت، جنبه‌های ­سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اخلاقی حضرت فاطمه(سلام الله علیها) در ایام فاطمیه مورد تأکید قرار می‌گیرد تا سخنرانان و مداحان با توجه به ابعاد زیستی ایشان بتوانند، نماد زن چند بُعدی مسلمان را به جامعه مسلمان معرفی کنند. در برابر این هدف از برگزاری فاطمیه، دشمنان اسلام می‌کوشند با توان رسانه‌ای، هزینه‌های گسترده مالی، ابزارهای تبلیغاتی و نیروهای نفوذی خود در جوامع اسلامی تصویری دگرگون شده از این مراسم به نمایش بگذارند و آن را زمینه جدایی اسلامی میان مذاهب قرار دهند. این در حالی است که از نظر شیعیان این مراسم فقط یادکردی از دختر رسول‌خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) به عنوان نمونه زن موفق مسلمان است. از سوی دیگر پیوند برادری میان شیعیان و اهل‌سنت هم ریشه در دینداری و اعتقاد به امت واحده اسلامی دارد و این پیوند در مناطق مشترک شیعی و سنی، معمولاً با پیوند خویشاوندی میان شیعه و اهل‌سنت نیز گره خورده است و دشمن از یکپارچه شدن امت رسول‌الله(صلی الله علیه و آله و سلم) ناخرسند است.

سابقه برگزاری مراسم فاطمیه

تاریخچه برگزاری فاطمیه به سده‌های نخستین اسلامی باز می‌گردد؛ چنانکه بنا بر نوشته حسین بن حمدان خصیبی (334ق) که در عصر دولت شیعه آل بویه می­ زیست، این مراسم از زمان امام صادق(علیه السّلام) به بعد، در میان شیعیان رسم بود.[1] این نکته شایسته توجه است که دولت­های اموی و عباسی، اجازه برگزاری چنین مراسمی را به شیعیان نمی­دادند تا آنکه در قرن چهارم، همزمان سه دولت شیعی در سراسر جهان اسلام شکل گرفت. دولت آل بویه در ایران و عراق، دولت حمدانیان در سوریه و دولت فاطمیان در مصر و شمال آفریقا. از این زمان به بعد عزاداری برای حضرت زهرا(سلام الله علیها) در مساجد شهرهای مختلف گزارش شده است. بنابر نقل قاضی عبدالجبار معتزلی(۴۱۵ق) در عصر فاطمیان عده‌ای از شیعیان در مناطقی از جمله مصر، دمشق، بغداد، رمله، عَکّا، صور، عسقلان و ... این مراسم را گرامی می‌داشتند.[2] از اسناد تاریخی قرن چهارم بر می­آید که یادکرد از حضرت زهرا(سلام الله علیها) در این دوره، از تقدس بسیار زیادی برخوردار بود. در این باره، آمده است شخصی به نام خالع نقل می کرد، که در بغداد با پدرم، در سال 346 قمری در مسجد لبودى نشسته بوديم. در اين حال مردى كه جامه‏اى وصله­دار بر تن و انبان و دلو كوچكى در دست و عصايى در پنجه داشت بیامد. گَرد راه بر سر و صورتش نمايان بود. با صداى بلند بر جماعت سلام كرد و گفت: من فرستاده فاطمه زهرا(سلام الله علیها) هستم. گفتند: خوش آمدى، درآى. گفت: «احمد مزوّق» نوحه سرا كدام يک از شماست، گفتند: همان است كه آنجا نشسته. گفت: بانويمان را در خواب ديدم كه مرا گفت: به بغداد رو و او را بياب و بگو شعر «ناشی» را كه در مرثيه فرزندم سروده بخواند. شعرى كه در مطلع آن مى‏گويد:

بَني أحمَدَ قَلبي لَكُم يَتَقَطَّعُ

بِمِثلِ مُصابي فيكُمُ لَيسَ يُسمَعُ

عَجِبتُ لَكُم تَفنونَ قَتلاً بِسَيفِكُم

ويَسطو عَلَيكُم مَن لَكُم كانَ يَخضَعُ

«ناشی» حاضر بود وقتی این سخن را شنید، بر سر و صورت زد. مزوّق نيز چنان كرد و مردم هم بر سر و صورت زدند و به آن قصيده تمام آن نیمروز، نوحه و زارى كردند تا هنگام نماز ظهر رسيد و مجلس بگسست.[3]

افزون بر ایشان، قاضی تنوخي (327- 384 ق)، نویسنده «نشوار المحاضرة» که کتابش را طى 20 سال یعنی از 360 تا 380 هجری نوشته است، از زبان مردی به نام «ابن اصدق» به شعری اشاره می‌کند که حضرت زهرا سرود تا مداحان بدان مرثیه سرایی کنند.

لَمْ أُمَرِّضْهُ قَتِيلاً

لاَ وَ لاَ كَانَ مَرِيضاً

أيّها العينان فيضا

و استهلّا لا تغيضا[4]

عزاداری ایام فاطمیه دوم در ایران، از عصر قاجار رواج داشت. در دوره معاصر نیز در برخی شهرها مانند قم مسجدی به نام فاطمیه که زمینش متعلق به پسر ناصرالدین شاه به نام اعتضاد الدوله (1268ش) ساخته شده بود، محل برگزاری مراسم فاطمیه بود.[5] این مسجد همان مکانی است که بعدها به مسجد آیت‌الله بهجت معروف شد. پس از تشکیل حوزه علمیه و زعامت حاج شیخ عبدالکریم حائری، عزاداری این روز مراسم احیا و در دوره پهلوی دوم (محمدرضا شاه) مراسم فاطمیه به فرصتی برای مبارزه با دستگاه طاغوت تبدیل شد. برای مثال در مراسم فاطمیه سال ۱۳۴۲ که در مسجد فیل (محله عیدگاه) مشهد منعقد شده بود، شهید هاشمی‌نژاد منبر رفت و در بیانات خود اشاراتی به وقایع خونین ۱۵ خرداد و فاجعه مدرسه فيضيه قم کرد.[6] در سال ۱۳۷۹ش بر اساس تصویب دولت جمهوری اسلامی، روز سوم جمادی‌الثانی به مناسبت شهادت حضرت فاطمه زهرا(سلام الله علیها) تعطیل رسمی اعلام شد. البته شیعیان کشورهای عربی بنا بر روایت شهادت حضرت زهرا(سلام الله علیها) چهل روز پس از رحلت پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم)، روز «هشتم ربیع‌الثانی» نیز برای حضرت فاطمه(سلام الله علیها) عزاداری می‌کنند.

هدف برگزاری مراسم فاطمیه

1. تکریم مقام حضرت فاطمه زهرا(سلام الله علیها)

امام باقر(علیه السّلام) فرموده است: «رَحِمَ اللّهُ عَبْدا اَحْیا أمْرَنا؛[7] خداوند رحمت کند آن بنده‌ای را که امر (یاد و راه) ما را زنده کند». با توجه به شرایط جنگ فرهنگی میان جهان اسلام و دنیای غرب، برپایی مجالسی که در آن ذکر خدا و نام اهل‌بیت زنده شود و به بیان مسائل اسلامی پرداخته شود، احیای فرهنگ اسلامی به شمار می­رود. حضرت زهرا(سلام الله علیها) به عنوان دختر پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) که تحت تعالیم ایشان بوده سزاوار است تا در موقعیت‌ها و مناسبت‌های مرتبط با شخصیت ایشان، از وی به عنوان الگویی برای تمام زنان جهان و به‌ویژه زنان مسلمان یاد شود. تأکید ویژه بر جایگاه الگوسازی از شخصیت ایشان، سبب می‌شود که مقاطع حساس و خاص زندگی ایشان برای مسلمان برجسته و پر رنگ شود. اولین مقطع، ولادت ایشان است. ولادت حضرت زهرا(سلام الله علیها) در جایگاه مادر اهل‌بیت و تربیت یافته پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) به عنوان «روز زن» و «روز مادر» شناخته می‌شود. بنابراین ولادت ایشان مبنای یک مناسبت ملی و جهانی، یعنی روز مادر قرار گرفته است. مقطع تاریخی مهم دیگر در زندگی ایشان، تاریخ ازدواج ایشان به عنوان الگوی ازدواج در اسلام با حضرت علی(علیه السّلام) است که در تقویم کشور ایران به عنوان «روز ملی ازدواج و خانواده» نامگذاری شده است. بخش پایانی زندگانی ایشان، فرصت خوبی برای بیان فضائل و سیره آن حضرت در همه ابعاد زندگی است. بنا بر ماهیت مراسم فاطمیه، در بزرگداشت دختر رسول‌خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) که مصداق آیه 23 سوره مبارکه شوری است: «قُل لا أَسأَلُكُم عَلَيهِ أَجرًا إِلَّا المَوَدَّةَ فِي القُربى؛ بگو من هیچ پاداشی از شما بر رسالتم درخواست نمی‌کنم جز دوست‌داشتن نزدیکانم [= اهل‌بیتم‌]»؛ دوستداران آن حضرت در قالب مجالسِ ذکر در مساجد، حسینیه‌ها و تکایا گرد هم می‌آیند و پس از بیان گوشه‌های عبرت‌آموز از سخنان و سیره آن بانوی بزرگ، به ترویج سبک زندگی فاطمی در جامعه اسلامی می‌پردازند؛ زیرا مادر، یکی از عناصر اصلی فرهنگ است و نیکی به مادر، از سنت‌های پیامبران بوده است. قرآن کریم درباره حضرت عیسی(علیه السّلام) در آیه 32 سوره مریم می‌فرماید: «أَوْصَانِي ... وَ بَرًّا بِوالِدَتِی؛خداوند مرا نسبت به مادرم به نیکوکاری سفارش کرده است».

رهبر انقلاب در این باره در پیام نوروزی به مناسبت آغاز سال 1392 و در شرایطی که روز شهادت حضرت فاطمه زهرا(سلام الله علیها) (فاطمیه اول) مصادف با پنجم فروردین شده بود، در ابتدای بیانات‌شان افزون بر ذکر صلوات خاصه حضرت فاطمه (سلام الله علیها) فرمود: «به هم‌میهنان عزیزمان عرض می‌کنم توجه داشته باشند که ایام فاطمیه در اواسط روزهای عید است و تکریم و احترام این ایام برای همه‌ ما لازم است».[8] تأکید رهبر انقلاب همواره بر این امر بود که زنده داشتن یاد و نام حضرت فاطمه(سلام الله علیها)، به معنای نشر فضایل اسلامی در جامعه است.

حضرت مادری تو ای بانو

ما تمامی به مهر تو فرزند

لحظه‌های تو،  قدر لیله قدر

تالی کوثری به هر لبخند

ما عرفک… به جز نبی و علی

جز خدا ای حبیبه­ داور

از مدیح شما چه گویم من

جز شما کیست بر پدر مادر…[9]

2. معرفی حضرت فاطمه(سلام الله علیها) به عنوان الگوی وحدت اسلامی

بررسی زندگانی حضرت زهرا(سلام الله علیها) نشان می‌دهد تمام تلاش ایشان بر اساس وحدت اسلامی شکل یافته بود و از نظر ایشان «ولایت و امامت»، عامل وحدت‌بخش بود؛ از همین‌رو کوشیدند با تمسک به این ریسمان الهی زمینه وحدت سیاسی میان مسلمانان را فراهم ‌کنند. آن حضرت در این باره فرموده است: «فَفَرَضَ اللَّهُ ... طَاعَتنا نِظَاماً لِلْمِلَّةِ وَ الْإِمَامَةَ لَمّاً مِنَ الْفُرْقَة؛[10]خدای متعال فرمانبردارى از ما را براى نظام ملت و امامت ما را براى جلوگيرى از پراكندگى خلق قرار داد». دقت در مجالسی که مقام معظم رهبری در ایام فاطمیه اقامه عزا می‌کنند، نشان می‌دهد در همه این سال‌ها در هیچ موردی وحدت جامعه اسلامی خدشه‌دار نشده و آسیبی به این اتحاد وارد نشده است. در عین حال که در این مراسم موضوع الگوسازی از حضرت زهرا(سلام الله علیها) به خوبی بیان می­گردد، به دلیل جایگاه حضرت زهرا(سلام الله علیها) در میان مسلمانان، این مراسم به زمانی برای دعا و شرح معارف اسلامی تبدیل شده است.

روش‌های فتنه‌گری دشمنان در ايام فاطميه

1. معرفی مراسم فاطمیه به عنوان تقابل تاریخی شيعه و سنی

دشمنان اسلام می‌کوشند از مذاهب شیعه و سنی دو چهره کاملاً مخالف یکدیگر ترسیم کنند. بنابراین با استفاده از مثلثِ «پژوهش و اطلاعات»، «رسانه و فناوری» و «سیاست و مدیریت جامعه» سعی در  برجسته‌سازی تمایزهای این دو مذهب دارند؛ به این‌گونه که در گام نخست با پژوهش و گردآوری اطلاعات از جامعه شیعه و سنی در راستای شناسایی نقاط تفاوت میان دو مذهب، می‌کوشند به صورت علمی به فهم نقاط تمایز مذاهب بپردازند. در گام بعدی از رسانه‌های خود برای برجسته‌سازی این دستاوردهای پژوهشی و اطلاعاتی خود استفاده کنند و با برنامه‌سازی می‌کوشند برنامه‌های خود را به مسائل تاریخی استناد دهند. در جبهه سیاسی نیز سیاستمداران‌شان با دو طیف کردن جهان اسلام به شیعی و سنی، تلاش می‌کنند با ذکر نقاط اختلاف، با نقشه‌های خود مسلمانان را در برابر یکدیگر قرار دهند. البته این امر سابقه دیرینی دارد؛ چنانکه نقل شده است:

در تهران کنار سفارت عثمانی (سفارت ترکیه ) مسجدی از مساجد شیعیان بود که مأمورین سفارت که سنی مذهب بودند، صبح‌ها در آن مسجد نماز می‌خواندند. شیخی در این مسجد هر روز صبح روضه حضرت زهرا(سلام الله علیها) را می‌خواند و مطالبی را به خلیفه دوم نسبت می‌داد. یکی از اهل محل که شخص دقیقی بود، نقل می‌کند: من گفتم اینکه این شیخ هر روز این روضه را در اینجا می‌خواند، باید پشت سر این ماجرا حتماً چیزی نهفته باشد. به او گفتم: شیخنا، شما روضه دیگری بلد نیستید بخوانید؟ هر روز صبح این روضه را می‌خوانید!؟ گفت: بلدم. گفتم: پس چرا هر روز این روضه را می‌خوانی؟ گفت: من یک بانی (صاحب نذری) دارم که روزی پنج ریال به من می‌دهد و می‌گوید این روضه را در این مسجد بخوان و من هم می‌خوانم.! گفتم: می‌شود این بانی را به من معرفی کنی؟ گفت: بله، یک دکاندار در همین خیابان است. آن شخص می‌رود با آن صاحب مغازه طرح رفاقت می‌ریزد، پس از مدتی می‌گوید شما چطور شده که می‌گویی هر روز در این مسجد روضه حضرت زهرا(سلام الله علیها) بخوانند؟ می‌گوید: یک کسی روزی دو تومان به من می‌دهد که در این مسجد روضه حضرت زهرا(سلام الله علیها) خوانده شود، من پانزده ریال آن را برمی‌دارم و پنج ریال را می‌دهم به این شیخ روضه بخواند. بعد تعقیب می‌کند ببیند که بانی این روضه چه کسی است! معلوم می‌شود روزی بیست و پنج تومان از سفارت انگلیس می‌دهند که بین چند نفر دست به دست می‌شود تا صبح‌ها روضه‌ای از حضرت زهرا(سلام الله علیها) در این مسجد که در کنار سفارت عثمانی است، بخوانند تا اهل‌سنت را تحریک کنند و بین کشور ایران و عثمانی (ترکیه) اختلاف بیاندازند.[11]

البته باید توجه داشت که اصل توسل به حضرت زهرا(سلام الله علیها) و خواندن روضه آن حضرت از اعمال نیک و سیره اهل بیت به شمار می‌رود.

2. ترویج افراط ‌گرایی در میان فرقه‌های اسلامی

دشمنان اسلام از سال‌ها پیش در تلاشند با پرداخت هزینه مدارس افراطی، رسانه‌های تندرو و شبکه‌های اجتماعی اختلاف‌افکن در خارج از ایران و عمدتاً در انگلیس و آمریکا، آن‌ها را نسبت به بی‌حرمتی به مقدسات اهل‌سنت تشویق کنند. این جماعت از يك سو به «دشنام‌گويی علنی به مقدسات اهل‌سنت» مشغولند و از سوی ديگر به ترویج «قمه‌زنی» و «آداب خرافی جديد» اهتمام دارند و اين كارهای زشت را به عنوان «شعاير تشيع» قلمداد کنند؛ در حالی که شیعه هرگز چنین چیزی را  تأیید نمی‌کند و این امر را افراط در مذهب می‌داند.[12] از آن سو با نشر این نوع از تبلیغ‌ها در میان گروه‌های تندرو سنی مانند داعش سعی می‌کنند آنان را به کشتن شیعیان ترغیب نمایند، فتاوای تکفیر را از آنان بگیرند و منتشر نمایند.

3. ایجاد جنگ شناختی و استفاده گسترده از رسانه

جنگ شناختی، یکی از انواع عملیات روانی است که در آن دشمن به دنبال ایجاد اخلال در قوه شناخت مردم با استفاده از خطا‌های شناختی مغز انسان است. رفتار توده‌ای به عنوان  مهم‌ترین خطای شناختی مورد استفاده قرار می‌گیرد و با شدت عملیات روانی تلاش می‌کنند تا مخاطبان را به فهم اشتباه از واقعیت وادار کنند.[13] جنگ شناختی (Cognitive warfare) یعنی اطلاعات غلط برای فرسودگی روانشناختی گیرنده‌های اطلاعات به طور گسترده در یک جامعه از طریق رسانه‌های اجتماعی، شبکه اینترنت و شبکه‌های ارتباطی پخش شود تا با از بین بردن اعتماد جامعه نسبت به حاکمیت، به نابودی نیروهای اجتماعی و سرمایه‌های کاری کشور بینجامد. در این جنگ نخبگان جامعه، اعتقادات و نگرش‌های مثبت و در یک کلام، واقع ادراک جامعه مورد هدف قرار می‌گیرد تا ماجرا را آن طوری که دشمن می‌خواهد تفسیر کنند و بفهمند. «نفوذ راهبردی» که با محوریت جنگ شناختی ـ ادراکی صورت می­‌گیرد، همه ابعاد بینشی ـ معرفتی، نگرشی ـ انگیزشی و کنشی ـ منشی نظام دینی را در سطوح ساختاری، حاکمان، نخبگان و توده مردم هدف قرار می‌دهد.[14] با همین مقدمه، دشمنان اسلام با صرف هزینه‌های بسیار برای فیلم‌سازی، در تلاشند از هنر هفتم برای ایجاد چالش مذهبی بهره ببرند. برای نمونه انگلیس و آمریکا به صورت مشترک فیلم‌هایی را ساخته‌اند و در آن همین سیاست را دنبال می‌کنند.[15] آن‌ها در جنگ شناختی تلاش می‌کنند به مخاطب بباورانند که مراسم فاطمیه یک تضاد مذهبی است؛ در حالی که واقعیت این است که این مراسم برای ایجاد فضای معنوی در جامعه آن هم در این شرایط جنگ فرهنگی غرب علیه اسلام و یادکرد از اهل‌بیت شکل گرفته است.

راه‌های مقابله با فتنه‌ها

1. ایجاد رویکرد اخلاقی ـ تربیتی در مراسم فاطمیه

بررسی‌ها نشان می‌دهد عمده مشکل جامعه امروز ما، دوری جامعه از مسائل اخلاقی و معرّفی نامناسب الگوهای دینی برای مردم و به‌ویژه نسل جوان است که اصلاح این امر می‌تواند خطیبان را در شرایطی قرار دهد تا از فضای معنوی مراسم فاطمیه برای ایجاد شرایط تربیت اخلاقی بهره ببرند. منظور از رویکرد تربیتی آن است که در مجالس فاطمی، فضایلی از حضرت فاطمه(سلام الله علیها) نقل می‌شود که قابل الگوبرداری و سرمشق گرفتن در راستای تربیت جامعه و فرد است. مسائلی چون تربیت عبادی، اخلاق کریمانه، ادب در خانواده، امید به آینده، فعالیت صحیح اجتماعی ـ سیاسی، عقل‌گرایی در عین پایبندی به شرع، تلاش برای ایجاد مدینه فاضله، تربیت انسان نمونه و ... از مواردی هستند که می‌توان در خلال این مراسم آموزش داد.

البته باید دقت کرد به دلیل حرام بودن انتساب مطالب دروغ به اهل‌بیت در روضه‌خوانی، حتماً روضه‌هایِ مستند خوانده شوند و در این باره به سخنان و روضه‌های بزرگان دینی مراجعه شود. برای نمونه در فاطمیه می‌توان روضه‌های استاد مطهری;[16] یا روضه‌های رهبر فرزانه انقلاب را مد نظر قرار داد. از این‌رو، بهترین راهکار طبق سفارش اهل‌بیت، آموزش تعالیم حضرت زهرا(سلام الله علیها) است؛ زیرا این تعالیم حاوی مسائل اعتقادی، اخلاقی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی عمیقی هستند.

2. تشویق مسلمانان به دوستی اهل‌بیت

دقت در روش زندگانی پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) و آیات قرآن کریم نشان می‌دهد رسول خدا و برخی آیات به روشنی مسلمانان را به دوستی اهل‌بیت فرمان داده‌اند. این خانواده‌ نمونه و بی‌نظیر ـ مرد خانه علی(علیه السّلام)، زن خانه فاطمه‌ زهرا(سلام الله علیها)، فرزندان خانه امام حسن(علیه السّلام) و امام حسین(علیه السّلام) با آن خصوصیاتی که از این‌ها می‌شناسیم ـ آن خانواده‌ای است که قرآن به پیغمبر(صلی الله علیه و آله و سلم) می‌فرماید که «قُل لاِّ اَسئئَلُکُم عَلَیهِ اَجرًا اِلَّا المَوَدَّةَ فِی القُربی». مودت یعنی همبستگی، همدلی، همراهی و همکاری، این معنای مودت است.[17] بدون شك پيغمبر(صلی الله علیه و آله و سلم)، فاطمه(سلام الله علیها) را بسيار دوست مى‌داشت و مى‌فرمود: «فاطمه، پاره‌تن من است. بيازارد مرا، هرچه او را بيازارد» و نيز على(علیه السّلام) و حسنين را دوست مى‌داشت؛ هم‌چنانكه روايات بسيار و متواتر در اين باب رسيده است. پس دوستى آنان بر همه امت واجب است؛ زيرا قرآن مى‌فرمايد: محبت پيغمبر(صلی الله علیه و آله و سلم) نسبت به آنان جنبه شخصى ندارد؛ يعنى تنها بدين جهت نيست كه مثلًا فرزند يا فرزندزاده او هستند و اگر كسى ديگر هم به جاى آن‌ها مى‌بود، پيغمبر(صلی الله علیه و آله و سلم) آن‌ها را دوست مى‌داشت. پيغمبر(صلی الله علیه و آله و سلم) از آن‏ جهت آن‌ها را دوست مى‌داشت كه آن‌ها فرد نمونه بودند و خدا آن‌ها را دوست مى‌داشت، والا رسول‌خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) فرزندان ديگرى هم داشت كه نه او با آن‌ها به اين شكل محبت داشت و نه امت چنين وظيفه‌اى داشتند.

قرآن کریم درباره تبعیت از پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) می‌فرماید: «وَ اتَّبِعُوهُ لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ؛[18] پیرو او (پیامبر) شوید، باشد که هدایت یابید». همچین مى‌فرمايد: «لَقَدْ كانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ؛ رسول‌خدا الگوی نیکویی برای شماست». اين‌ موارد دلالت مى‌كند كه دوستى آل‌محمد ـ كه على(علیه السّلام) و فاطمه(سلام الله علیها) و حسنين هستند ـ بر همه مسلمين واجب است».[19]چنانکه احمد بن حنبل از امام سجاد(علیه السّلام) نقل کرده است: «أَنَّ رَسُولَ‌اللَّهِ(صلی الله علیه و آله و سلم) أَخَذَ بِيَدِ حَسَنٍ وَحُسَيْنٍ فَقَالَ: مَنْ أَحَبَّنِي وَأَحَبَّ هَذَيْنِ، وَأَبَاهُمَا وَأُمَّهُمَا كَانَ مَعِي فِي دَرَجَتِي يَوْمَ الْقِيَامَةِ؛[20]رسول‌خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) دست حسنین را گرفته بود و می‌فرمود هر کسی این دو و پدر و مادرشان را دوست بدارد، در قیامت در کنار من است».

3. تقویت قدرت تحلیل مخاطبان

یکی دیگر از روش‌های خنثی‌سازی فتنه‌ها، ایجاد توان تحلیل­ در مخاطب آن هم در یک جنگ بزرگ شناختی است که دشمن آن را آغاز کرده است. در این رابطه باید اهالی تبلیغ نخست خودشان مسلح به فهم تحلیلی رویدادهای تاریخی و جنگ شناختی امروز شوند و در وهله بعد این دانش را برای ارتقای قدرت تحلیل مخاطب به کار گیرند؛ زیرا در مراسم فاطمیه هر گونه تحلیل نادرست از مقصود اصلی برگزاری مراسم فاطمیه که احیای مقام این الگو برای جامعه است، روا نیست؛ چرا که امروزه جامعه اسلامی در شرایط جنگ روانی (نبرد شناختی) قرار دارد. جنگ شناختی را نخستین بار شیطان علیه انسان طراحی و چنان قوی عمل کرد که قدرت تشخیص انسان را دستکاری کرد و او را منحرف ساخت به‌گونه‌ای که پذیرفت سخن او حقیقت محض است. خدای متعال این جنگ شناختی را در قرآن بارها مورد اشاره و تأکید قرار داده است. در این باره در ماجرای جنگ بدر می‌فرماید: «إِذْ زَيَّنَ لَهُمُ الشَّيْطَانُ أَعْمَالَهُمْ وَقَالَ لَا غَالِبَ لَكُمُ الْيَوْمَ مِنَ النَّاسِ وَإِنِّي جَارٌ لَكُمْ؛ شیطان به شکل یکی از بزرگان قریش در آمده، به مشرکان مکه که در تصمیم به جنگ با مسلمانان چندان جدی نبودند، گفت [با مسلمانان بجنگید که] شما امروز پیروزید و من یاور شما هستم».[21] مشرکان نیز جنگ را آغاز کردند و 140 کشته و زخمی دادند.

بنابراین شایسته است صاحبان منابر موعظه، فعالان رسانه و کُنشگران اجتماعی در ایام فاطمیه، با ایجاد هیجان مذهبی به تحریک یک مذهب علیه دیگری نپردازند؛ بلکه با مطالعه دقیق تاریخ اسلام و به‌روز رسانی مطالعات خود در راستای حل مسائل جهان اسلام، به بیان تحلیل رویدادهای تاریخ اسلام بپردازند و سعی نمایند قدرت تحلیل درست را به مخاطب ارائه بدهند. بایسته درنگ است که پس از گذر قرن‌ها از رخدادهای پس از رحلت پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم)، امروز لازم است متناسب با نیاز زمان که «وحدت اسلامی»، «روشنگری سیاسی ـ اجتماعی» و «ایجاد قدرت تحلیل» است، الگوبرداری از شخصیت حضرت فاطمه(سلام الله علیها) را تبیین نمایند.

نتیجه‌گیری

ایام فاطمیه، یکی از شرایط تبلیغ دین اسلام است که انگیزه رسمی کردن آن در جمهوری اسلامی ایران فقط حفظ یاد و نام اهل‌بیت و ایجاد شرایطی برای تبلیغ سراسری دین از دریچه یک مراسم است. شایسته است مبلغان گرامی با شناخت روش‌های دشمنان در ایجاد نزاع مذهبی از هر گونه بیان مطالبی که اتحاد اسلامی را خدشه‌دار کند، بپرهیزند و ضمن معرفی نقشه‌های دشمنان، از فضای معنوی ایام فاطمیه برای بیان فضایل، تبیین شخصیت، الگوسازی از حضرت زهرا(سلام الله علیها) استفاده نمایند. ترویج اخلاق اسلامی، تشویق به عبادت، ترویج حیا، رشد فرهنگ سیاسی زنان از دیگر مسائلی است که می‌توان از دل همین مراسم به نشر و اشاعه آن‌ها به عنوان امور اسلامی پرداخت.

فهرست منابع

کتب

ابن‌حنبل، احمد، مسند الإمام أحمد بن حنبل، تحقیق عامر غضبان، چاپ اول، بیروت: مؤسسة الرسالة، 1416ق.التنوخي أبو علي، نشوار المحاضرة و أخبار المذاكرة، بیروت: [بی­نا]، 1391ق.حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، بیروت: دارالغرب الاسلامی، 1414ق.خصيبى، حسين بن حمدان، الهداية الكبرى، بیروت: البلاغ‏، 1419 ق‏.شاکری، رمضانعلی، انقلاب اسلامی مردم مشهد از آغاز تا استقرار جمهوری اسلامی، مشهد: [بی­نا]، 1359. صدوق، محمد بن علی، من لا يحضره الفقيه،‏ تحقیق علی‌اکبر غفارى، چاپ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين، 1413ق.عده‌اى از علما، الأصول الستة عشر، تحقیق ضياءالدين محمودى، نعمت‌الله جليلى و مهدى غلامعلى، قم: مؤسسة دار الحديث الثقافية،‏ 1423ق.قاضی عبدالجبار، تثبیت دلائل النبوة، قاهرة: دار المصطفی، 1427ق.کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، قم: دار الحدیث، 1429ق.مطهری، مرتضی، مجموعه آثار (جاذبه و دافعه امام علی(علیه السّلام))، چاپ هشتم، قم: صدرا، 1372ش، مجموعه آثار (داستان راستان)، قم: صدرا، ‏چاپ هشتم، 1372ش.ناصر الشریعه، محمدحسین، تاریخ قم، تهران: رهنمون، 1383ش.

مقالات و سایت‌ها

پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی سید علی حسینی خامنه‌ای.پایگاه خبری ماسال‌نیوز، «هشداری درباره رواج روضه‌های جعلی در فاطمیه»، 01/12/1393، کد خبر: 7868.حسینی، کیارش و حسین حسن ‌پور، «تأثیر جنگ ‌شناختی بر بازار ارز با استفاده از شاخص رفتار توده‌ای»، فصلنامه اقتصاد دفاع، دوره 5، ش 17، آذر 1399، ص 104 ـ 73.خبرگزاری رسمی حوزه،«بازنشر نظر مراجع عظام تقلید درباره فیلم سینمایی بانوی بهشت + سند»، 08/11/133، کد خبر: 935380.گرجی ازندریانی، مهدی و مریم حاجی عبدالباقی، «ابعاد و شیوه‌های نفوذ راهبردی دشمن در سامانه «نگرشی» نظام دینی از منظر آموزه­های قرآنی ـ روایی»، فصلنامه مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، سال 25، شماره دوم، تابستان 1400، ص 515 ـ 540.

نگارنده: حجت‌الاسلام والمسلمین احمد فلاح‌زاده دکتری تاریخ اسلام.

پی نوشت:

[1]. حسین بن حمدان خصیبی، الهدایة الکبری، ص 407.

[2]. قاضی عبدالجبار، تثبیت دلائل النبوة، ج ۲، ص ۵۹۵ .

[3]. یاقوت حموی، معجم الادباء، ج 4، صص، 1789- 1788.

[4]. تنوخی أبو علی، نشوار المحاضرة و أخبار المذاكرة، ج‏2، صص،231- 230.

[5]. محمدحسین ناصرالشریعه، تاریخ قم، ص۴۱۶ .

[6]. رمضانعلی شاکری، انقلاب اسلامی مردم مشهد از آغاز تا استقرار جمهوری اسلامی، ص 12.

[7]. عده‌اى از علما، الأصول الستة عشر، ص 247.

[8]. پیام نوروزی به مناسبت آغاز سال1392.

https://farsi.khamenei.ir/message-content?id=22212

[9]. شعر از حلما.

[10]. محمد بن علی صدوق، من لا يحضره الفقيه، ج ‏3، ص 568.

[11]. مرتضی مطهری، مجموعه آثار (داستان و راستان)، ج 1، ص 144.

[12]. پایگاه خبری ماسال‌نیوز، «هشداری درباره رواج روضه‌های جعلی در فاطمیه»، 01/12/1393، کد خبر: 7868.

http://masalnews.ir/7868

[13]. کیارش حسینی و حسین حسن‌پور، «تأثیر جنگ شناختی بر بازار ارز با استفاده از شاخص رفتار توده‌ای»، فصلنامه اقتصاد دفاع، ص 73.

[14]. مهدی گرجی ازندریانی و مریم  حاجی عبدالباقی، «ابعاد و شیوه‌های نفوذ راهبردی دشمن در سامانه «نگرشی» نظام دینی از منظر آموزه‌های قرآنی ـ روایی»، فصلنامه مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، ص 515.

[15]. خبرگزاری رسمی حوزه،«بازنشر نظر مراجع عظام تقلید درباره فیلم سینمایی بانوی بهشت + سند»، 08/11/133، کد خبر: 935380.

https://www.hawzahnews.com/news/935380

[16]. مرتضی مطهری، مجموعه‏ آثار، ج ‏۱۶، ص ۵۷ و ۵۸  و ۹۴ و ۹۵ و ج ‏۲۴، ص 287 ـ 276.

[17] بیانات  در ارتباط تصویری با مداحان، 15/11/1399.

https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=47254

[18]. اعراف: 158.

[19] . مرتضی مطهری، مجموعه آثار (جاذبه و دافعه على7)، ج ‏16، ­ص 280 و 281.

[20]. احمد ابن‌حنبل، مسند ابن‌حنبل، ج ‏2، ص 18.

[21]. انفال: 48.