مبلغان و زكات

زمان برداشت محصول كشاورزان، یكی از بهترین فصلها و زمانها برای طرح مسئله زكات می‌باشد؛ از اینرو مبلغان محترم می‌توانند با مغتنم شمردن فرصت و طرح مناسب بحث زكات، مردم را به این فریضه دینی ترغیب كنند.

از مؤثرترین راههای ترغیب مردم به فرائض دینی؛ از جمله زكات، بیان ثواب و آثار دنیوی و اُخروی انجام دستورات دینی از زبان معصومین‏علیهم‏السلام می‌باشد.

جهت احیاء این فریضه دینی و شركت در ثواب آن باید در شیوه طرح مباحث دقت كافی داشته و با نیت خالص مردم را به انجام دستورات دینی ترغیب كنیم. گاهی لازم است برای اینكه مردم به دستورات دینی عمل كنند، به گونه‌ای رفتار كنیم كه آنان متوجه شوند، در این موضوع به دنبال منفعت خویش نیستیم؛ از همین رو بهتر است افرادی را كه مورد اعتماد مردم هستند برای دریافت زكات معرفی كرده و محل خرج آن را نیز با حفظ آبروی كمك گیرندگان، دقیقا بیان نماییم.

برای آنكه مبلّغان گرامی بتوانند با بیان روایات، مردم را به انجام این واجب دینی سوق دهند، چند روایت را با عناوین آن ذكر می‌كنیم:

سختی پرداخت مال

به‌طور كلی دل كندن از مال دنیا مشكل بوده و ایمان راسخ می‌خواهد تا فرد بتواند از این جاذبه به خاطر خدا بگذرد. قرآن مجید در باره انسان می‌فرماید: « اِنَّهُ لِحُبِّ الْخَیرِ لَشَدِیدَ»؛ (1) «انسان در علاقه به مال سرسخت است.‌»

این علاقه به مال موجب می‌شود كه در صورت ضعف ایمان، از پرداخت زكات به نحوی فرار كند. در روایتی از امام صادق‏علیه‏السلام چنین آمده است: «مَا فَرَضَ اللَّهُ عَلَی هَذِهِ الْاُمَّةِ شَیئاً اَشَدَّ عَلَیهِمْ مِنَ الزَّكَاةِ وَفِیهَا تَهْلِكُ عَامَّتُهُمْ؛ (2) خداوند فریضه‌ای سخت‌تر از زكات بر این امت واجب نكرده و با [ترك] این فریضه، بسیاری از مردم هلاك می‌شوند.‌»

زكات، حق فقیران

زكات، حق فقراء در اموال اغنیاء است و آنان حق ندارند مردم بی‌بضاعت را از حق خود محروم سازند.

از امام صادق‏علیه‏السلام نقل شده كه حضرت فرمودند: «إِنَّ اللَّهَ جَلَّ وّعَزَّ جَعَلَ لِلْفُقَرَاءِ فِِی اَمْوَالِ الْاَغْنِِیاءِ مَا یكْفِیهِمْ وَلَوْ لَا ذَلِكَ لَزَادَهُمْ وَإِنَّمَا یؤْتَوْنَ مِنْ مَنْعِ مَنْ مَنَعَهُمْ؛ (3) خداوند عز وجل در اموال توانگران به اندازه كفایت فقراء قرار داده است و اگر چنین نبود به خود آنان (فقرا) می‌داد و اگر مالی در اموال اغنیاء هست به دلیل عدم دست‌یابی فقراء به این اموال بوده است.‌»

زكات، برای تأمین معاش فقراء

فلسفه قانون زكات، از سویی تأمین زندگی فقراء و از سوی دیگر برای افزایش اموال اغنیاء است.

امام موسی بن جعفر‏علیه‏السلام فرمودند: «إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ وَضَعَ الزَّكَاةَ قوتاً لِلْفُقَرَاءِ وَتَوْقِِیراً لِاَمْوَالِكُمْ؛ (4) خداوند حكم زكات را برای تأمین قوت فقیران و وفور نعمت شما وضع كرده.‌»

زكات و افزایش مال

از امام صادق‏علیه‏السلام نقل شده است: «مَا مِنْ رَجُلٍ اَدَّی الزَّكَاةَ فَنَقَصَتْ مِنْ مَالِهِ وَلَا مَنَعَهَا اَحَدٌ فَزَادَتْ فِی مَالِهِ؛ (5) كسی كه زكات می‌دهد از مال او كاسته نمی‌شود و كسی هم كه زكات نمی‌دهد به مال او اضافه نمی‌شود.‌»

همچنین به نقل از رسول خدا‏صلی‏الله‏علیه‏وآله می‌فرمایند: «مَا حَبَسَ عَبْدٌ زَكَاةً فَزَادَتْ فِی مَالِهِ؛ (6) اینگونه نیست كه بنده‌ای زكات مال خود را ندهد و مالش افزایش یابد.‌»

دینداری در گرو زكات

كسانی كه تصور می‌كنند دین‌دار هستند، نماز می‌خوانند، عزاداری می‌كنند؛ اما زكات نمی‌دهند و آن را هم مهم تلقی نمی‌كنند به اشتباه بزرگی مبتلا شده‌اند.

امام صادق‏علیه‏السلام می‌فرماید: «مَنْ مَنَعَ قِیرَاطاً مِنَ الزَّكَاةِ فَلَیسَ بِمُؤْمِنٍ وَلَا مُسْلِمٍ وَهُوَ قَوْلُهُ عَزَّ وَجَلَّ رَبِّ ارْجِعُونِ لَعَلِّی اَعْمَلُ صَالِحاً فِیمَا تَرَكْتُ؛ (7) كسی كه حتی یك قیراط از زكات را نپردازد مؤمن نیست و مسلمان هم نیست و آن قول خداوند عزّ وجلّ است [كه در قیامت مانع زكات می‌گوید: ] خدایا من را به دنیا برگردان تا درباره آنچه به جا گذاشته‌ام عمل صالحی انجام دهم.‌»

طرد تاركان زكات از مسجد

از امام باقر‏علیه‏السلام نقل شده كه: «بَینَا رَسُولُ اللَّهِ‏صلی‏الله‏علیه‏وآله فِی الْمَسْجِدِ إِذْ قَالَ قُمْ یا فُلَانُ قُمْ یا فُلَانُ قُمْ یا فُلَانُ حَتَّی اَخْرَجَ خَمْسَةَ نَفَرٍ فَقَالَ اُخْرُجُوا مِنْ مَسْجِدِنَا لَا تُصَلُّوا فِیهِ وَاَنْتُمْ لَا تُزَكُّونَ؛ (8) زمانی پیامبر در مسجد به افرادی فرمودند فلانی برخیز، فلانی برخیز، فلانی برخیز تا پنج نفر سپس فرمودند: از مسجد ما بیرون روید، و در آن نماز نخوانید! در حالیكه زكات نمی‌دهید.‌»

همچنین از پیامبر‏صلی‏الله‏علیه‏وآله نقل می‌كنند: «مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ مَالٌ لَا یزَكَّی؛ (9) مالی كه زكات آن پرداخت نشود از رحمت الهی دور است از رحمت الهی دور است.‌»

در حدیثی دیگر می‌فرمایند: «مَا ضَاعَ مَالٌ فِی بَرٍّ وَلَا بَحْرٍ إِلَّا بِتَضْییعِ الزَّكَاةِ وَلَا یصَادُ مِنَ الطَّیرِ إِلَّا مَا ضَیعَ تَسْبِیحَهُ؛ (10) هیچ مالی در خشكی یا دریا از بین نمی‌رود مگر به خاطر ضایع كردن زكات و هیچ پرنده‌ای صید نمی‌شود مگر به خاطر ضایع نمودن تسبیح‌اش.‌

پیامبر‏صلی‏الله‏علیه‏وآله فرمودند: «إِذَا مُنِعَتِ الزَّكَاةُ مَنَعَتِ الْاَرْضُ بَرَكَاتِهَا؛ (11) هنگامی كه زكات پرداخت نشود زمین بركات خود را پرداخت نمی‌كند.‌»

از امام صادق‏علیه‏السلام نقل شده : «مَنْ مَنَعَ حَقّاً لِلَّهِ عَزَّ وَجَلَّ اَنْفَقَ فِی بَاطِلٍ مِثْلَیهِ؛ (12) كسی كه حق خداوند عز و جل را نپردازد در راه باطلی دو برابر آن را خواهد پرداخت.‌»

عذاب اخروی ترك زكات

امام صادق‏علیه‏السلام فرمودند: «مَنْ مَنَعَ قِیرَاطاً مِنَ الزَّكَاةِ فَلْیمُتْ إِنْ شَاءَ یهُودِیاً أَوْ نَصْرَانِیاً؛ كسی كه حتی قیراطی از زكات را نپردازد پس باید یهودی یا مسیحی از دنیا برود.‌»

عبید پسر زراره می‌گوید شنیدم كه امام صادق‏علیه‏السلام می‌فرمود: «مَا مِنْ عَبْدٍ یمْنَعُ دِرْهَماً فِی حَقِّهِ إِلَّا اَنْفَقَ اثْنَینِ فِی غَیرِ حَقِّهِ وَ مَا رَجُلٌ یمْنَعُ حَقّاً مِنْ مَالِهِ إِلَّا طَوَّقَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ حَیةً مِنْ نَارٍ یوْمَ الْقِیامَةِ؛ (13) هیچ بنده‌ای از پرداخت حقی پرهیز نمی‌كند؛ مگر آنكه دو برابر آن را در غیر حق می‌پردازد و هیچ مردی از ادای حقی كه در مالش هست منع نمی‌كند؛ مگر آنكه خداوند عز و جل در قیامت آن را بصورت ماری از آتش برگردن او می‌آویزد.‌»

بدان امید كه با بیان این روایات برای مردم، در جلب رضای الهی موفق باشید.

پی‌نوشـــــــــــــت‌ها:

(1). عاديات/8.

(2). كافي، شيخ كليني، دارالكتب الاسلاميه، تهران، چ چهارم، 1365 ش، ج 3، ص 497.

(3). همان.

(4). همان، ص 498.

(5). همان، ص 504.

(6). همان، ص 506.

(7). همان، ص 503.

(8). همان.

(9). همان، ص 505.

(10). همان.

(11). همان.

(12). همان.

(13). همان.