وظایف مبلّغان در پرتو رمضان

ماه رمضان یکی از بهترین هدیه‏های الهی و مائده‏های آسمانی برای فرزندان اسلام و قرآن است. ماه قرآن، ماه دعا و نیایش، ماه روزه، ماه خودسازی، ماه تقوا و پارسایی، ماه مولای پارسایان، ماه مساجد، ماه تبلیغ، ماه شب زنده‏داری، ماه فقرزدایی و سفره‏های افطاری، ماه حمایت از محرومان، ماه صلح و مهربانی، ماه جهاد و دشمن‏ستیزی، ماه اعتکاف و ماه پالایش جسم و جان است.

هر یک از ما با یک یا چند بخش خاص از برکات و نعمتهای این ماه پربرکت انس و الفت داریم و اصولاً نسیم زندگی بخش رمضان هر سال یکبار می‏وزد و باران رحمت الهی بر همه جا می‏بارد؛ ولی هر کس به قدر همت و تلاش خویش و آمادگیهای جسم و جان خود از این آب حیات بهره می‏گیرد.

عالمان دین و مبلغان گرامی در خط مقدم بهره‏برداری از فیوضات ربانی و استفاده از انوار رحمانی قرار دارند و طبیعی است که پیش از دیگران و قبل از همه باید خود را برای ورود به مهمان‏سرای الهی و حضور در ضیافت ملکوتی آماده کنند.

راستی برنامه ما در ماه رمضان چیست؟

روحانیون دو رسالت بزرگ و سنگین بر عهده دارند:

1. رسالت خودسازی: «تزکیه خود و دیگران»؛

2. رسالت جامعه‏سازی: «تعلیم قرآن و حکمت».

شاید دیگر اصناف و اقشار اجتماعی بتوانند به تزکیه نفس و خودسازی و اصلاح اندیشه و اخلاق و رفتار خویش و توبه و انابه و تلاوت قرآن و دعا و استغفار و حضور در مساجد و مجالس دینی اکتفا کنند؛ امّا عالمان دین و مبلغان اسلام در این ماه، هم مهمان خدایند، هم میزبان بندگان خدا. هم آداب مهمانی را باید رعایت کنند، هم راه و رسم میزبانی را باید بجای آورند. درست است که میزبان همه خداست و خانه و سفره و دعوت و پذیرائی و اقدام و راهنمایی همه از لطف و کرم و احسان و مهربانی اوست؛ امّا همیشه خداوند بندگانی دارد که مساجد او را بنیان می‏نهند، آن را نظافت می‏کنند، قبل از دیگران درب خانه او را بر روی دیگران می‏گشایند، چراغ و کولر و بخاری و لوازم عبادت و نیایش را فراهم می‏آورند و مردم را در شناخت چگونگی عبادات و انجام آنها یاری می‏کنند.

خودسازی مهم‏ترین وظیفه در ماه رمضان است؛ ولی مبلغان و عالمان دین علاوه بر شناخت آداب مهمانی و رعایت شرائط حضور در مهمان‏سرای یزدانی، باید برای میزبانی و پذیرایی معنوی از خیل مشتاقان حرم و حریم، خویش را آماده کنند، و برای لحظه، لحظه این فرصت آسمانی، بهترین استفاده را شناسایی و برنامه‏ریزی نمایند. به تعبیر امیرالمؤمنین‏علیه‏السلام کسی که خود را در جایگاه پیشوایی مردم قرار می‏دهد، باید قبل از دیگران به تربیت خویش بپردازد و پیش از گفتار با عمل مردم را تربیت کند. (1)

رمضان و خودسازی

شیخ صدوق‏رحمه‏الله با سندی معتبر از حضرت علی بن موسی الرضا‏علیه‏السلام از پدران بزرگوارش از امیرالمؤمنین‏علیه‏السلام چنین نقل کرده است که یک روز رسول خدا‏صلی‏الله‏علیه‏و‏آله ضمن خطبه‏ای چنین فرمود: «أَیهَا النَّاسُ إِنَّهُ قَدْ أَقْبَلَ إِلَیكُمْ شَهْرُ اللَّهِ بِالْبَرَكَةِ وَ الرَّحْمَةِ وَ الْمَغْفِرَةِ شَهْر هُوَ عِنْدَ اللَّهِ أَفْضَلُ الشُّهُورِ وَ أَیامُهُ أَفْضَلُ الْأَیامِ وَ لَیالِیهِ أَفْضَلُ اللَّیالِی وَ سَاعَاتُهُ أَفْضَلُ السَّاعَاتِ؛ (2) هان‌ای مردم! ماه خدا همراه با برکت و رحمت و آمرزش به سوی شما روی آورده است. ماهی که در نزد خدا برترین ماهها، روزهایش برترین روزها و شبهایش بهترین شبها و لحظه‏هایش نیکوترین لحظه‏هاست.»

در فرازی دیگر پیامبر گرامی‏صلی‏الله‏علیه‏و‏آله فرمود:

«هُوَ شَهْر دُعِیتُمْ فِیهِ إِلَى ضِیافَةِ اللَّهِ وَ جُعِلْتُمْ فِیهِ مِنْ أَهْلِ كَرَامَةِ اللَّهِ أَنْفَاسُكُمْ فِیهِ تَسْبِیح وَ نَوْمُكُمْ فِیهِ عِبَادَة وَ عَمَلُكُمْ فِیهِ مَقْبُول وَ دُعَاؤُكُمْ فِیهِ مُسْتَجَاب؛ ماهی که در آن به مهمانی خدا دعوت شدید و مورد تکریم و احترام او قرار گرفتید، دم زدن شما در آن تسبیح، و خوابتان درآن عبادت و اعمالتان در آن مقبول و دعای شما در آن مستجاب است.»

رسول اعظم‏صلی‏الله‏علیه‏و‏آله در این بخش ارزش و فضیلتهای ماه رمضان و فضای ویژه مهمان‏سرای خدا را تشریح می‏کند و راهکار خودسازی در این فضای قدسی و معنوی را بر می‏شمارد:

فهرستی از آنچه رسول گرامی‏صلی‏الله‏علیه‏و‏آله به رعایت آن فرا می‏خواند، چنین است:

1. درخواست از خداوند با انگیزۀ واقعی و با دلی پاک برای توفیق در روزه گرفتن و تلاوت قرآن؛

2. یادکردن گرسنگی و تشنگی روز قیامت با عطش و گرسنگی در دنیا؛

3. صدقه دادن به نیازمندان و مساکین؛

4. تکریم و توقیر بزرگسالان و مهرورزی با کودکان؛

5. صلۀ ارحام و نیکی به خویشاوندان؛

6. کنترل و مهار زبان؛

7. چشم بستن بر آنچه نگاه به آن حرام است؛

8. خودداری از آنچه شنیدنش جایز نیست؛

9. مهرورزی نسبت به ایتام؛

10. توبه از گناهان؛

11. دعا کردن در اوقات نماز؛

12. آزاد کردن خویش با استغفار از زنجیر گناهان؛

13. سبک کردن بار گناهان با سجده‏های طولانی؛

14. افطاری دادن به مؤمنان؛

15. خوش اخلاقی با مردم؛

16. خواندن نوافل و نمازهای مستحبی؛

17. صلوات فرستادن بر پیامبر و اهل‏بیت‏علیهم‏السلام.

مبلغان و رسالت جامعه‏سازی

عالمان دین میزبان سفرۀ مهمانی خدایند و با یاری مدیران مساجد و محافل دینی باید در تغذیۀ قرآنی جامعه بکوشند.

مهم‏ترین خدمت به جامعۀ بشریت تعلیم و تزکیه براساس قرآن کریم است. مبلّغان باید با سلاح قرآن با غفلتها، خرافه‏ها، آزمندیها، بی‏تفاوتیها و کینه‏ورزیها مبارزه کنند.

تبیین و نشر معارف قرآن، تقویت روح پارسایی و تقوا، و ایجاد انگیزۀ دفاع از فرهنگ قرآن و ارزشهای اسلامی، بزرگ‏ترین وظیفه مبلّغان در فرصتهای تبلیغی است. تقویت باورهای اسلامی، شبهه‏زدایی و روشنگری در زمینه اندیشه‏ها و احکام و قوانین الهی و نزدیک کردن مردم به قرآن، به مسجد، به عالمان عامل و اصلاح برداشتهای نادرست و ناقص و حل گره‏های روحی، روانی، و تقویت برادری و اخوت در میان امت بزرگ اسلامی، از مهم‏ترین خدمات فرهنگی است که مبلّغان دین پرچمدار آن هستند.

مبلّغان، پاسداران عقاید و اخلاق و قوانین اسلام‏اند. شناخت دقیق، انتقال عمیق و صبوری در برابر مشکلات و دشواریهای این راه بخشی از جهاد فرهنگی است.

نقد غرب‌زدگی، نقد ملی‏گرایی، نقد اقتصاد سرمایه‏داری، نقد دموکراسی غربی، نقد معنویتهای دروغین، نقد صهیونیزم جهانی، نقد وهابیت و بهائیت و شیطان‏پرستی به عنوان مثلث صهیونیستی، بخشی از نیازهای امروز و وظایف مرزبانا ن فرهنگ اسلامی است. پیوند دادن نسل امروز با امام عصر‏علیه‏السلام و اندیشه امامت، تقویت جایگاه رهبری و ولایت فقیه، تأکید بر حفظ نظام اسلامی و اندیشه‏های امام خمینی‏رحمه‏الله، عمق‏بخشی به شناخت سطحی جامعه و تأکید بر عدالت در سطح جهانی و داخلی و پاسداری از اخوت و برادری در چهارچوب قرآن و اهل بیت و مواضع رهبری، از مهم‏ترین نیازهای اجتماعی امت اسلامی است. مبارزه با شرک و کفر و طاغوت، افشای تحریف و بدعت و الحاد و اعلام ولایت و برائت و روشنگری در زمینه نفاق و وابستگی به اجانب و دعوت همه به تلاوت قرآن و حدیث و تدبّر در آن و تقویت مساجد و تقوای فردی و اجتماعی، راه پیشگیری از سلطۀ بیگانگان بر بلاد اسلامی است.

«یا أَیهَا الَّذینَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَیكُمُ الصِّیامُ كَما كُتِبَ عَلَى الَّذینَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ»؛ (3) «ای کسانی که ایمان آورده‏اید! روزه بر شما واجب شد، همان‏گونه که بر پیشینیان شما واجب شده بود، شاید تقوا پیشه کنید.»

روزه و رمضان راهی به سوی تقوا و پارسایی است و فتح قله‏های فلاح و رستگاری بدون خودسازی و تلاش برای جامعه‏سازی امکان‏پذیر نیست.

پی‌نوشـــــــــــــت‌ها:

(1). نهج البلاغه (صبحی صالح)، محمد دشتی- کاظم محمدی، انتشارات جامعه مدرسین، قم، 1406 هـ. ق، حکمت 73.

(2). عیون اخبار الرضا، شیخ صدوق، انتشارات جهان، قم، 1378 هـ. ق، ج1، ص295.

(3). بقره/183.