شرح خطبه رمضانيه امام علی (ع)| قسمت چهارم
پایگاه اطلاع رسانی بلاغ، شرح خطبه رمضانيه امام علی (ع)| قسمت چهارم
نگارنده: حجت الاسلام و المسلمین سیدحسین شفیعی دارابی
*******
مقدّمه
در قسمت قبل آورده شد:
• دومين اقدام امام علي (ع) قبل از ايراد خطبه رمضانيه، فرستادن صلوات بر نبيّ اكرم (ص) بوده است؛ در بيان امام صادق (ع) آمده است: «وَ صَلَّى عَلَى مُحَمَّدٍ نَبِيِّهِ (ص)؛
• و گفتم: پيرامون اين اقدام حضرت عليّ بن ابيطالب (ع) مطالب فراواني قابل ذكر مي باشد؛ كه ما در جلسه گذشته، به صورت فشرده به بيان چهار مطلب پرداختيم:
1) مشروعيت ارسال صلوات بر پيامبر (ص)
2) كيفيت فرستادن صلوات
3) زمان ارسال صلوات به رسول اكرم (ص)
گفتيم: از اطلاق امر در آيه 56 أحزاب «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيمًا»، به وضوح بر ميآيد كه ارسال صلوات بر نبي ّاكرم (ص) ، مقيّد به زماني خاص نيست؛ ولي از پاره اي از روايات به خوبي برميآيد كه انجام اين عمل نيك، در ماه رمضان بيشتر مورد تاكيد است؛ و ثوابي مضاعف دارد؛
و امشب مطلبي را اضافه مي كنم؛ و آن اينكه: ثواب صلوات در شب و روز جمعه (بويژه در جمعه هاي ماه رمضان) كه ثواب آن چند برابر مي شود؛
شيخ مفید (ره) در مهمترین کتاب فقهی خود «المُقنعه» نقل نموده: امام صادق علیه السلام فرمود: «... وَ الصَّلَاةُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ لَيْلَةَ الْجُمُعَةِ وَ يَوْمَ الْجُمُعَةِ بِأَلْفٍ مِنَ الْحَسَنَاتِ وَ يَحُطُّ اللَّهُ أَلْفاً مِنَ السَّيِّئَاتِ وَ يَرْفَعُ أَلْفاً مِنَ الدَّرَجَاتِ فَإِنَّ الْمُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ فِي لَيْلَةِ الْجُمُعَةِ يَزْهَرُ نُورُهُ فِي السَّمَاوَاتِ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ وَ إِنَّ مَلَائِكَةَ اللَّهِ فِي السَّمَاوَاتِ يَسْتَغْفِرُونَ لَهُ وَ يَسْتَغْفِرُ لَهُ الْمَلَكُ الْمُوَكَّلُ بِقَبْرِ رَسُولِ اللَّهِ ص إِلَى أَنْ تَقُومَ السَّاعَة»
4) بازدهي ذكر شريفه صلوات
در جلسه شب گذشته گفتیم: در متون حديثي و تفسيري و غيره، ارمغان هاي فراواني براي ذكر شريفه صلوات ذكر شده است؛ از جمله:
الف) اداي حاجات (برآورده شدن حاجت ها)
در این راستا، هم از روایات مربوطه بهره جستیم و هم از نقل سه خاطره مهم؛ در این جلسه هم از یکی از روایات مربوطه یاد می کنیم:
شیخ تاج‌الدین محمد شعیری، از محدثان شیعه در قرن ششم هجری نقل نمود:
پیامبر صلی الله علیه وآله می‌فرمایند: «منْ صَلَّی عَلَیَّ یَوْمَ الْجُمُعَةِ أَوْ فِی لَیْلَةِ الْجُمُعَةِ مِائَةَ مَرَّةٍ قَضَی اللَّهُ لَهُ مِائَةَ حَاجَةٍ سَبْعِینَ مِنْ حَوَائِجِ الْآخِرَةِ وَ ثَلَاثِینَ مِنْ حَوَائِجِ الدُّنْیَا ثُمَّ یُوَکِّلُ اللَّهُ تَعَالَی بِکُلِّ صَلَوَاتٍ مَلَکاً یَدْخُلُ عَلَیَّ فِی قَبْرِی کَمَا یَدْخُلُ أَحَدَکُمُ الْهَدَایَا وَ یُخْبِرُنِی مَنْ صَلَّی عَلَیَّ بِاسْمِهِ وَ نَسَبِهِ إِلَی عَشِیرَتِهِ فَأُثْبِتُهُ عِنْدِی فِی صَحِیفَةٍ بَیْضَاءَ» : «هرکس شب یا روز جمعه بر من صد صلوات بفرست خداوند صد حاجت او را برآورده می‌کند، هفتاد حاجت اخروی و سی حاجت دنیایی»؛
سپس رسول خدا(ص) می‌فرمایند: «خدا به ازای هر صلوات، فرشته‌ای را مامور می‌کند که (با آن صلوات) به مزار من بیاید، همانطور که برای کسی هدیه می‌آورند؛ آن فرشته نام و نسب کسی را که صلوات فرستاده به من خبر می‌دهد و من نام او را در صحیفهای نورانی نزد خودم ثبت می‌کنم».
دیگر ارمغان های ذکر شریفه صلوات
اکنون با نقل برخی دیگر از روایات، از تعداد دیگری از مصادیق ارمغان های ذکر شریفه صلوات یاد می نمایم:
2) کفاره گناهان افراد ناتوان از پرداخت کفاره
امام رضا علیه السلام فرمود: «مَنْ لَمْ یَقْدِرْ عَلَی مَا یُکَفِّرُ بِهِ ذُنُوبَهُ فَلْیُکْثِرْ مِنَ الصَّلاةِ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ فَاِنَّهَا تَهْدِمُ الذُّنُوبَ هَدْماً» هر کس توانایی نداشته باشد که کفاره گناهان خود را بدهد، پس باید بر محمد و آل او زیاد صلوات بفرستد؛ به درستی که صلوات گناهان را به تمام معنا از بین می برد».
3) بهره مند شدن از استغفار و طلب آمرزش فرشتگان
رسول خدا صلي الله عليه وآله فرمود: «مَن صَلّى عَلَيَّ في كتابٍلَم تَزَلِ الملائكَةُ تَستَغفِرُ لَهُ مادَامَ اسمِي في ذلكَ الكتابِ» : «هر كس در نوشته اى بر من درود فرستد، تا زمانى كه نام من در آن نوشته موجود باشد ، فرشتگان پيوسته براى او آمرزش طلبند».
4) دست یابی به مقام معنوی «خُلّت»
میدانیم یکی از مقامات معنوی که حضرت ابراهیم (ع) بدان دست یافت، مقام «خُلّت» است. گفته‌اند كه مقام محبت، ارفع از مقام خلّت است و تحقق عبد است به صفات حق.
و گفته اند: مقام خلت آن است که «انسان غرق در محبت و دوستی خداوند شده به چیزی جز او دل نمیبندد».
از جمله مقامات حضرت ابراهیم علیه‌السلام که در آیات قرآن به آن اشاره شده، «مقام خُلّت» است: «وَاتَّخَذَ اللّهُ إِبْرَاهِيمَ خَلِيلًا» : «... و خدا ابراهيم را به دوستی انتخاب كرد».
شیخ صدوق (ره) در کتاب «علل الشرایع» از امام هادی (ع) نقل نموده است : «إنَّمَا اتَّخَذَ اللّه عَزَّوَجَلَّ إبراهِیمَ خَلیلاً لِکثرَةِ صَلاتِهِ عَلی مُحَمَّدٍ و أهلِ بَیتِهِ علیهم السلام» : «خداوند متعال، ابراهیم علیه السلام را دوست خود برگرفت؛ زیرا او بر محمّد و اهل بیت او بسیار درود می فرستاد».
5) مشروعیت افزودن تعبیر «و عجّل فرجهم» در صلوات
برخی از شیعیان بعد از ذکر صلوات، عبارت «و عَجِّل فَرَجَهُم» (یعنی: فرج آنان را نزدیک بگردان) را می‌گویند. در برخی از روایات شیعه، به گفتن این دعا پس از صلوات توصیه و برای آن خواصی ذکر شده است؛ از جمله:
• مطابق روایتی، از امام صادق (ع) نقل شده: «هر که بعد از نماز صبح و نماز ظهر صلوات را همراه با تعبیر «و عجّل فرجهم» بیان کند، قبل از آنکه بمیرد، امام زمان(عج) را می‌بیند» ؛
• در روایت دیگری از امام صادق (ع) نقل شده: «هر که بعد از نماز ظهرِ روز جمعه هفت مرتبه صلوات را همراه با تعبیر «و عجّل فرجهم» بیان کند، از یاران امام زمان خواهد شد» .
• همچنین در نقل سید بن طاووس (ره) آمده است: «کسی که بعد از نماز عصر روز جمعه صد مرتبه صلوات را با ذکر و عجل فرجهم بگوید، در روز قیامت، مورد شفاعت قرار می‌گیرد».
6) تک نگاشته ها در مورد «صلوات»
کتاب‌های مختلفی در شرح، ذکر فضایل و آثار صلوات نوشته شده است . برخی از آنها عبارتند از:
الف) شرح و فضایل صلوات، به قلم احمد حسینی اردکانی؛ مطالب این کتاب در هشت فصل سامان یافته است که از جمله مباحث آن می‌توان به معنای صلوات، تعیین لفظ مربوط به صلوات، تفسیر آیه صلوات و آداب مربوط به آن اشاره کرد؛ این کتاب را انتشارات میقات در سال ۱۳۷۵ش منتشر کرده است.
ب) صلوات بر پیامبر(ص) عامل قدسی شدن روح، تألیف اصغر طاهرزاده؛ این کتاب را انتشارات لبّ المیزان در اصفهان، در سال ۱۳۹۰ش منتشر کرده است. در این کتاب، آثار معنوی صلوات بر مؤمنان با استفاده از آیات و روایات بررسی شده است.
ج) آثار و برکات الصلوات، اثر علی الابراهیمی؛ اهمیت صلوات و فلسفه آن و فواید دنیایی و اخروی صلوات از مباحث این کتاب است. این کتاب در سال ۱۴۳۲ق، به کوششه مؤسسه البلاغ در بیروت منتشر شده است.
د) الصلوات مفتاح حل المشکلات، به تألیف علی خسمه‌ای قزوینی؛ این کتاب را انتشارات دار کمیلِ بیروت، در ۱۲۸ صفحه منتشر کرده است.
منسوب به علامه امینی (صاحب کتاب الغدیر) این است : «هرکس پس از صلوات بر پیامبر (اللهم صل علی محمد و آل محمد) با اخلاص و برای سلامتی و تعجیل در ظهورامام زمان (عج) دعا کند و عبارت ( عجل فرجهم ) را بگوید ، او را در ثواب نوشتن کتاب الغدیر شریک می نمایم»
افزودن دیدگاه جدید