شرح خطبه رمضانيه امام علی (ع)| قسمت هشتم

پایگاه اطلاع رسانی بلاغ، شرح خطبه رمضانيه امام علی (ع)| قسمت هشتم

نگارنده: حجت الاسلام و المسلمین سیدحسین شفیعی دارابی

*******

شرح ويژگي سوم ماه رمضان: «وَ يُغْلَقُ فِيهِ أَبْوَابُ النِّيرَانِ»

مقدّمه
در دو جلسه ششم و هفتم؛ در پرتو جمله «وَ هُوَ شَهْرٌ يُفْتَحُ فِيهِ أَبْوَابُ السَّمَاءِ وَ أَبْوَابُ الرَّحْمَةِ» (نك: شيخ صدوق، فضايل الأشهر الثلاثه، ص 108)، از خطبه رمضانيه امام علي (ع)، به تبيين و شرح ويژگي اول و دوم ماه مبارك رمضان پرداختيم؛ اكنون در اين جلسه، با استناد به فراز: «وَ يُغْلَقُ فِيهِ أَبْوَابُ النِّيرَانِ» از همين خطبه شريفه، به تشريح ويژگي سوم اين ماه عزيز مي پردازيم: 

شرح ويژگي سوم ماه رمضان= بسته شدن درب هاي جهنّم در ماه رمضان
با تتبع در آيات و روايات و ملاحظه گفتار مفسران و متكلمان اسلامي، شاهد مباحث متنوعي در مورد اين ويژگي از ماه رمضان هستيم؛ از جمله:

1) آيات شريفه دالّ بر داراي درب بودن جهنم

خداي متعال در آيات متعدي از قرآن كريم، از صاحب درب بودن جهنم خبر داده است؛ اين آيات عبارتند از:

•    فرشتگان به جهنميان گويند: «فَادْخُلُوا أَبْوَابَ جَهَنَّمَ خَالِدِينَ فِيهَا فَلَبِئْسَ مَثْوَى الْمُتَكَبِّرِينَ» (نحل/ آيه 29) : «بنابراین از درهای دوزخ وارد شوید در حالی که در آن جاودانه‌اید؛ و بد جایی است جایگاه مستکبران»؛
•    «وَسِيقَ الَّذِينَ كَفَرُوا إِلَى جَهَنَّمَ زُمَرًا حَتَّى إِذَا جَاءُوهَا فُتِحَتْ أَبْوَابُهَا وَقَالَ لَهُمْ خَزَنَتُهَا أَلَمْ يَأْتِكُمْ رُسُلٌ مِنْكُمْ يَتْلُونَ عَلَيْكُمْ آيَاتِ رَبِّكُمْ وَيُنْذِرُونَكُمْ لِقَاءَ يَوْمِكُمْ هَذَا قَالُوا بَلَى وَلَكِنْ حَقَّتْ كَلِمَةُ الْعَذَابِ عَلَى الْكَافِرِينَ. قِيلَ ادْخُلُوا أَبْوَابَ جَهَنَّمَ خَالِدِينَ فِيهَا فَبِئْسَ مَثْوَى الْمُتَكَبِّرِينَ» (زمر/ آيات 71 و 72) : «و کافران گروه گروه به دوزخ رانده می شوند، چون به دوزخ رسند درهایش گشوده شود و نگهبانانش به آنان گویند: آیا پیامبرانی از جنس خودتان به سویتان نیامدند که آیات پروردگارتان را بر شما بخوانند و شما را به دیدار این روزتان بیم دهند؟ گویند: آری، [آمدند] ولی فرمان عذاب بر کافران محقق و ثابت شدهاست. [به آنان] گویند: از درهای دوزخ درآیید در حالی که در آن جاودانه اید؛ پس جایگاه متکبران چه بد جایگاهی است»؛
•    ملائك به جهنميان خواهند گفت : «ادْخُلُوا أَبْوَابَ جَهَنَّمَ خَالِدِينَ فِيهَا فَبِئْسَ مَثْوَى الْمُتَكَبِّرِينَ» (غافر/ آيه 76) : «از درهای دوزخ وارد شوید که در آن جاودانه اید؛ پس چه بد است اقامت گاه متکبران». 
•    « لَهَا سَبْعَةُ أَبْوَابٍ لِكُلِّ بَابٍ مِنْهُمْ جُزْءٌ مَقْسُومٌ» (حجر/ آيه 44) : «برای آن هفت در است، برای هر دری گروهی از پیروان شیطان تقسیم شده اند».

گريه سخت رسول خدا (ص) در پي نزول آيه «لَهَا سَبْعَةُ أَبْوَابٍ لِكُلِّ بَابٍ مِنْهُمْ جُزْءٌ مَقْسُومٌ»
عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ أَحْمَدَ الْقُمِّی أَنَّهُ لَمَّا نَزَلَتْ هَذِهِ الْآیَهْ عَلَی النبی (صلی الله علیه و آله) وَ إِنَّ جَهَنَّمَ لَمَوْعِدُهُمْ أَجْمَعِینَ لَها سَبْعَةُ أَبْوابٍ لِکُلِّ بابٍ مِنْهُمْ جُزْءٌ مَقْسُومٌ بَکَی النبی (صلی الله علیه و آله) بُکَاءً شَدِیداً وَ بَکَتْ صَحَابَتُهُ لِبُکَائِهِ وَ لَمْ یَدْرُوا مَا نَزَلَ بِهِ جبرئیل (علیه السلام) وَ لَمْ یَسْتَطِعْ أَحَدٌ مِنْ صَحَابَتِهِ أَنْ یُکَلِّمَهُ وَ کَانَ النبی (صلی الله علیه و آله) إِذَا رَأَی فَاطِمَهْ (سلام الله علیها) فَرِحَ بِهَا فَانْطَلَقَ بَعْضُ أَصْحَابِهِ إِلَی بَابِ بَیْتِهَا فَوَجَدَ بَیْنَ یَدَیْهَا شَعِیراً وَ هِیَ تَطْحَنُ فِیهِ وَ تَقُولُ وَ ما عِنْدَ اللهِ خَیْرٌ وَ أَبْقی فَسَلَّمَ عَلَیْهَا وَ أَخْبَرَهَا بِخَبَرِ النبی (صلی الله علیه و آله) وَ بُکَائِهِ فَنَهَضَتْ وَ الْتَفَّتْ بِشَمْلَهْ لَهَا خَلَقَهْ قَدْ خِیطَتْ فِی اثْنَیْ عَشَرَ مَکَاناً بِسَعَفِ النَّخْلِ....؛ ثُمَّ قَالَتْ یَا أَبَتِ فَدَیْتُکَ مَا الَّذِی أَبْکَاکَ فَذَکَرَ لَهَا مَا نَزَلَ بِهِ جبرئیل (علیه السلام) مِنَ الْآیَتَیْنِ الْمُتَقَدِّمَتَیْنِ قَالَ فَسَقَطَتْ فَاطِمَهْ (سلام الله علیها) عَلَی وَجْهِهَا وَ هِیَ تَقُولُ الْوَیْلُ ثُمَّ الْوَیْلُ لِمَنْ دَخَلَ النَّارَ فَسَمِعَ سَلْمَانُ (رحمة الله علیه) فَقَالَ یَا لَیْتَنِی کُنْتُ کَبْشاً لِأَهْلِی فَأَکَلُوا لَحْمِی وَ مَزَّقُوا جِلْدِی وَ لَمْ أَسْمَعْ بِذِکْرِ النَّارِ وَ قَالَ أَبُوذَرٍّ (رحمة الله علیه) یَا لَیْتَ أُمِّی کَانَتْ عَاقِراً وَ لَمْ تَلِدْنِی وَ لَمْ أَسْمَعْ بِذِکْرِ النَّارِ وَ قَالَ مِقْدَادٌ (رحمة الله علیه) یَا لَیْتَنِی کُنْتُ طَائِراً فِی الْقِفَارِ وَ لَمْ یَکُنْ عَلَیَّ حِسَابٌ وَ لَا عِقَابٌ وَ لَمْ أَسْمَعْ بِذِکْرِ النَّارِ وَ قَالَ عَلِیٌّ (علیه السلام) یَا لَیْتَ السِّبَاعَ مَزَّقَتْ لَحْمِی وَ لَیْتَ أُمِّی لَمْ تَلِدْنِی وَ لَمْ أَسْمَعْ بِذِکْرِ النَّارِ ثُمَّ وَضَعَ عَلِیٌّ (علیه السلام) یَدَهُ عَلَی رَأْسِهِ وَ جَعَلَ یَبْکِی وَ یَقُولُ وَا بُعْدَ سَفَرَاهُ وَا قِلَّهْ زَادَاهُ فِی سَفَرِ الْقِیَامَهْ یَذْهَبُونَ فِی النَّارِ وَ یُتَخَطَّفُونَ مَرْضَی لَا یُعَادُ سَقِیمُهُمْ وَ جَرْحَی لَا یُدَاوَی جَرِیحُهُمْ وَ أَسْرَی لَا یُفَکُّ أَسْرُهُمْ مِنَ النَّارِ یَأْکُلُونَ وَ مِنْهَا یَشْرَبُونَ وَ بَیْنَ أَطْبَاقِهَا یَتَقَلَّبُونَ وَ بَعْدَ لُبْسِ الْقُطْنِ مُقَطَّعَاتِ النَّارِ یَلْبَسُونَ وَ بَعْدَ مُعَانَقَهْ الْأَزْوَاجِ مَعَ الشَّیَاطِینِ مُقَرَّنُونَ» (مجلسي، بحارالأنوار، ج۴۳، ص۸۷/ محدث نوري، مستدرک الوسایل، ج۳، ص۲۷۳):

«پیامبر (صلی الله علیه و آله)- هنگامی‌ که آیات، جهنم هفت در دارد؛ و برای هر دری، بخشی از آن‌ها تعیین و تقسیم شده‌اند. (حجر/۴۴) نازل گردید، پیامبر (صلی الله علیه و آله) سخت گریست و اصحاب نیز با گریستن ایشان به گریه افتادند درحالی‌که نمی‌دانستند جبرئیل چه آیه‌ای را بر حضرت نازل کرده و کسی نیز نمی‌توانست با آن حضرت سخن بگوید [و علّت گریه‌ی ایشان را جویا شود] و عادت پیامبر (صلی الله علیه و آله) این‌بود که چون فاطمه (سلام الله علیها) را می‌دید از دیدن او خوشحال می‌شد؛ این بود که یکی از اصحاب به در خانه‌ی فاطمه (سلام الله علیها) رفت و او را دید که مشغول آسیاب‌کردن جو است و در آن‌حال می‌گوید: و آنچه نزد خداست بهتر و پایدارتر است. (قصص/۶۰) او به فاطمه (سلام الله علیها) سلام کرد و خبر گریستن پیامبر (صلی الله علیه و آله) را به ایشان داد. فاطمه (سلام الله علیها) برخاست و با چادر کهنه‌ای که داشت و دوازده جای آن با لیف‌خرما وصله شده بود، خود را پوشاند. ...؛ سپس فاطمه (سلام الله علیها) عرض کرد: «پدرجان! جانم به فدایت! چه چیزی شما را وادار به گریه کرده است»؟ پیامبر (صلی الله علیه و آله) آن دو آیه‌ای که جبرئیل نازل کرده بود را برایش بیان فرمود. فاطمه (سلام الله علیها) [با شنیدن آن‌ها] با صورت به زمین افتاد درحالی‌که می‌گفت: «وای! وای بر کسی که داخل دوزخ شود»! سلمان (رحمة الله علیه) با شنیدن آن‌ها گفت: «ای‌کاش من گوسفندی برای خانواده‌ام بودم و آن‌ها گوشت مرا خورده و پوستم را پاره‌پاره می‌کردند و یاد دوزخ را نمی‌شنیدم». ابوذر (رحمة الله علیه) گفت: «ای کاش مادرم نازا بود و مرا نمی‌زایید و من یاد دوزخ را نمی‌شنیدم». عمّار (رحمة الله علیه) گفت: «ای کاش من پرنده‌ای در بیابانی بی‌آب و علف بودم و حساب و عذابی در انتظارم نبود و یاد دوزخ را نمی‌شنیدم». و علی (علیه السلام) فرمود: «ای کاش درندگان گوشت مرا پاره‌پاره می‌کردند و ای کاش مادرم مرا نزاییده بود و یاد دوزخ را نمی‌شنیدم». سپس دستش را بر سر خویش نهاده و شروع به گریه نمود و می‌فرمود: «آه از دوری سفر آخرت! آه از کمی توشه‌ی راه در سفر قیامت! دوزخیان می‌روند و در دوزخ سردرگم گشته و به‌وسیله‌ی سگان دوزخ ربوده می‌شوند؛ بیمارانی هستند که از آن‌ها عیادتی به عمل نمی‌آید و مجروحینی هستند که زخم‌های آن‌ها مداوا نمی‌شود و اسیرانی هستند که دوران اسارتشان پایان نمی‌پذیرد؛ از آتش می‌خورند و از آن می‌نوشند و در میان طبقات جهنّم رفت و آمد می‌کنند؛ درحالی‌که در دنیا [لباس‌هایی از] پنبه و کتان می‌پوشیدند [در دوزخ] لباس‌هایی بریده‌شده از آتش خواهند پوشید؛ و در دنیا همنشین همسران خویش بودند و [در دوزخ] همنشین شیاطین خواهند بود». 

2) ديدگاه ها در مورد چيستي درب هاي جهنم 

الف) طبقات جهنم
برخی از مفسران مانند علامه طباطبایی، مؤلف تفسیر المیزان و محمد صادقی تهرانی نویسنده تفسیر الفرقان، درهای جهنم را به طبقات جهنم تفسیر کرده‌اند که دوزخیان از جهت شدت کیفر و مجازات در طبقه‌ای از آن قرار می‌گیرند که نوع و شدت عذابشان تفاوت دارد. (طباطبایی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۱۲، ص۱۷۰؛ صادقی تهرانی، الفرقان، ۱۳۶۵ش، ج۱۶، ص۱۹۸).
در روایتی از امام باقر(ع) نیز هفت در جهنم، به طبقات آن تفسیر شده است (قمی، تفسیر القمی، ۱۳۶۳ش، ج۱، ص۳۷۶).

ب) گناهاني كه موجب جهنمي شدن اشخاص مي شوند
آيت الله ناصر مکارم شیرازی نویسنده تفسیر نمونه، بر این باور است که درهای جهنم در واقع همان گناهانی هستند که اشخاص را به جهنم می‌کشانند (مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۱، ص۷۷).

ج) حواس هفتگانه بشري
ملاصدرا بنیان‌گذار مکتب فلسفی حکمت متعالیه، درباره درهای هفت‌گانه دوزخ، چند دیدگاه را نقل کرده؛ از جمله اینکه : از برخی نقل کرده که درهای جهنم همان حواس هفتگانه هستند که عبارتند از: شنوایی، بینایی، بویایی، چشایی، لامسه (بساوایی)، خیال و فکر؛

د) اخلاق مذموم 
نيز ملاصدرا از برخی دیگر نقل کرده که: در های جهنم همان اخلاق مذموم و ناپسند است مثل: نفاق، کبر، حسد، حرص، بلند آرزویی و بخل و... که بدون شک این صفات اخلاقی مذموم سبب دوزخی‌شدن انسان‌هاست. [و قيل هي الأخلاق الذميمة من الفكر و النفاق و الكبر و الحسد و الحرص و طول الأمل و البخل و غير ذلك مما لا يحصى و لا شبهة في أن منشأ دخول الجحيم هو هذه الصفات] وی هم چنان در توجیه این که درهای بهشت هشت تا و درهای جهنم هفت تا است گفته که درهای جهنم به‌اندازه اعضای هفتگانه ای است که آدمی با آن تکالیفش را انجام می‌دهد و درهای بهشت نیز همین تعداد است به اضافه درِ قلب (باب القلب) که این در بر دوزخیان بسته است و به همین جهت آتش دوزخ ورود به قلب نمی کند زیرا درِ قلب بر آتش دوزخ بسته است و این آتش از درون بر آن نفوذ می کند و به تعبیر قرآن اطلاع می‌بابد چنان چه در آیه ۷ سوره همزه گفته است «الَّتِي تَطَّلِعُ عَلَى الْأَفْئِدَةِ» [آتشى‌] كه به دل‌ها مى‌رسد (صدرالدین شیرازی، مفاتیح الغیب، ۱۳۶۳ش، ص۶۶۸-۶۷۱). 

3) تعداد و نام‌هاي درب جهنّم

بر اساس آیه ۴۴ سوره حجر («لَهَا سَبْعَةُ أَبْوَابٍ لِكُلِّ بَابٍ مِنْهُمْ جُزْءٌ مَقْسُومٌ»)، جهنم هفت در دارد. در برخی روایات، نام این هفت در، چنین ذکر شده است: جحیم، لَظی، سَقَر، حُطَمه، هاویه، سَعیر، جهنم؛ همچنین در این احادیث، تفاوت طبقات و ویژگی‌های آن بیان شده است.[قمی، تفسیر القمی، ۱۳۶۳ش، ج۱، ص۳۷۶؛ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۶، ص۵۱۹.] با این حال طبق احتمالی که آيت الله مکارم شیرازی مطرح کرده، عدد هفت در این آیه برای بیان تعداد درهای جهنم نیست، بلکه بر زیاد بودن تعداد درهای جهنم دلالت دارد.[مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱۱، ص۷۷.] سید کمال حیدری نیز احتمال داده که علاوه بر درهای اصلی، درهای فرعی دیگری نیز برای جهنم وجود داشته باشد.[الحیدری، المعاد، ۱۴۴۰ق، ج۶، ص۷۴-۷۵. ]

در روایات چیزهایی به عنوان درهای جهنم معرفی شده‌اند؛ به‌عنوان نمونه پیامبر(ص) در روایتی «فَلَق» را به عنوان دری از درهای جهنم معرفی کرده که وقتى باز شود جهنم افروخته گردد.: « بَاب فِي النَّار إِذا فتح سعرت جَهَنَّم» [ سیوطی، جلال الدین، الدر المنثور، ج۸، ص۶۸۸.]

4) نوشته های بر روي درب هاي جهنم آن از زبان پیامبر اکرم (ص)

ابوالفضل شاذان ابن جبرئیل بن اسماعیل بن ابی طالب القمی (فقیه شیعه امامی قرن ششم قمری) در كتاب «الروضة في فضائل أمير المؤمنين عليه السلام» آورده: رسول اكرم (ص) فرمود:

هنگامي كه در شب معراج به آسمانها رفتم جبرئيل (علیه السلام) به من گفت: اگر دستور دهي تا بهشت و جهنم را بر شما عرضه نمايم، پس من مشاهده نمودم بهشت و نعمت هاي موجود در آن را و ديدم جنهم و عذاب هاي موجود در آن را و براي بهشت هشت درب بود كه بر روي هر درب از آن چهار جمله نوشته بود كه هر جمله از دنيا و آنچه در دنياست ارزشش بيشتر است براي كسي كه آن را بداند و بدان عمل نمايد و براي جهنم هفت درب بود كه بر روي هر درب از آن سه جمله نوشته بود كه هرجمله آن از دنيا و آنچه در دنياست ارزشش بيشتر است براي كسي كه آن را بداند و بدان عمل نمايد. سپس جبرئيل به من گفت: اي محمد بخوان آنچه بر روي دربها نوشته شده است پس من آنها را خواندم.....؛ و ديدم كه بر روي دربهاي جهنم مطالبي) نوشته شده بود؛

•    بر روي درب اول سه جمله نوشته شده بود: كسي كه به خدا اميدوار است سعادتمند مي‌شود، كسي كه از خدا بترسد در امنيت است و هلاك شونده مغرور كسي است كه به غير خدا اميدوار است و از غير خدا مي‌ترسد.
•    و بر روي درب دوم نوشته شده بود: كسي كه اراده كرده است كه روز قيامت برهنه نباشد پس برهنه را بپوشاند و كسي كه اراده كرده است كه روز قيامت تشنه نباشد پس در دنيا تشنگان را سيراب نمايد و كسي كه اراده كرده است كه روز قيامت گرسنه نباشد پس در دنيا شكمهاي گرسنه را غذا بدهد.
•    و بر روي درب سوم نوشته شده بود: لعنت خدا بر دروغگويان، لعنت خدا بر بخيلان، لعنت خدا بر ستمكاران.
•    و بر روي درب چهارم سه جمله نوشته شده بود: خدا خوار نمايد كسي را كه به اسلام اهانت نمايد، خدا خوار گرداند كسي را كه به اهل بيت(ع) اهانت نمايد، خدا خوار گرداند كسي را كه به ستمكاران در ظلمشان به مخلوقات خدا كمك نمايد.
•    و بر روي درب پنجم سه جمله نوشته شده بود: تبعيت هواي نفس نكنيد كه هواي نفس با ايمان مخالف است و زياد حرفي را فايده‌اي برايت ندارد بر زبان جاري نكنيد؛ زيرا كه از رحمت الهي دور مي‌گرديد و ياريگر ستمكاران نباشيد.
•    و بر روي درب ششم نوشته شده بود: من حرام هستم بر مجتهدين و كوشش كنندگان دردين، من حرام هستم بر صدقه دهندگان، من حرام هستم بر روزه داران.
•    و بر روي درب هفتم سه جمله نوشته شده بود: به حساب خودتان رسيدگي نماييد قبل از اينكه به حسابتان رسيدگي گردد و سرزنش كنيد خودتان را قبل از اينكه سرزنش گرديد و از خدا بخواهيد و دعا كنيد قبل از اينكه اراده خدا را نماييد و بخواهيد دعا نماييد و ديگر قادر برآن نباشيد. (شاذان بن جبرئيل القمي، الروضة في فضائل أمير المؤمنين عليه السلام، ص175، حديث علي ولي الله، تحقيق: علي الشكرچي، الأولى، 1423ق.)

علامه مجلسي متن عربي خبر مذكور را چنين آورده است: «قال الرّسول (صلی الله علیه و آله)- لَمَّا أُسْرِیَ بِی إِلَی السَّمَاءِ قَالَ لِی جَبْرَئِیلُ (علیه السلام) قَدْ أَمَرْتُ الْجَنَّهْ وَ النَّارَ أَنْ تُعْرَضَ عَلَیْکَ قَالَ فَرَأَیْتُ الْجَنَّهْ وَ مَا فِیهَا مِنَ النَّعِیمِ وَ رَأَیْتُ النَّارَ وَ مَا فِیهَا مِنَ الْعَذَابِ وَ الْجَنَّهْ فِیهَا ثَمَانِیَهْ أَبْوَابٍ و رَأَیْتُ عَلَی أَبْوَابِ النَّارِ مَکْتُوباً عَلَی الْبَابِ الْأَوَّلِ ثَلَاثَ کَلِمَاتٍ مَنْ رَجَا اللَّهَ سَعِدَ وَ مَنْ خَافَ اللَّهَ أَمِنَ وَ الْهَالِکُ الْمَغْرُورُ مَنْ رَجَا غَیْرَ اللَّهِ وَ خَافَ سِوَاهُ وَ عَلَی الْبَابِ الثَّانِی مَنْ أَرَادَ أَنْ لَا یَکُونَ عُرْیَاناً یَوْمَ الْقِیَامَهْ فَلْیَکْسُ الْجُلُودَ الْعَارِیَهْ فِی الدُّنْیَا مَنْ أَرَادَ أَنْ لَا یَکُونَ عَطْشَاناً یَوْمَ الْقِیَامَهْ فَلْیَسْقِ الْعِطَاشَ فِی الدُّنْیَا مَنْ أَرَادَ أَنْ لَا یَکُونَ یَوْمَ الْقِیَامَهْ جَائِعاً فَلْیُطْعِمِ الْبُطُونَ الْجَائِعَهْ فِی الدُّنْیَا وَ عَلَی الْبَابِ الثَّالِثِ مَکْتُوبٌ لَعَنَ اللَّهُ الْکَاذِبِینَ لَعَنَ اللَّهُ الْبَاخِلِینَ لَعَنَ اللَّهُ الظَّالِمِینَ وَ عَلَی الْبَابِ الرَّابِعِ مَکْتُوبٌ ثَلَاثُ کَلِمَاتٍ أَذَلَّ اللَّهُ مَنْ أَهَانَ الْإِسْلَامَ أَذَلَّ اللَّهُ مَنْ أَهَانَ أَهْلَ الْبَیْتِ أَذَلَّ اللَّهُ مَنْ أَعَانَ الظَّالِمِینَ عَلَی ظُلْمِهِمْ لِلْمَخْلُوقِینَ وَ عَلَی الْبَابِ الْخَامِسِ مَکْتُوبٌ ثَلَاثُ کَلِمَاتٍ لَا تَتَّبِعُوا الْهَوَی فَالْهَوَی یُخَالِفُ الْإِیمَانَ وَ لَا تُکْثِرْ مَنْطِقَکَ فِیمَا لَا یَعْنِیکَ فَتَسْقُطَ مِنْ رَحْمَهْ اللَّهِ وَ لَا تَکُنْ عَوْناً لِلظَّالِمِینَ وَ عَلَی الْبَابِ السَّادِسِ مَکْتُوبٌ أَنَا حَرَامٌ عَلَی الْمُجْتَهِدِینَ أَنَا حَرَامٌ عَلَی الْمُتَصَدِّقِینَ أَنَا حَرَامٌ عَلَی الصَّائِمِینَ وَ عَلَی الْبَابِ السَّابِعِ مَکْتُوبٌ ثَلَاثُ کَلِمَاتٍ حَاسِبُوا نُفُوسَکُمْ قَبْلَ أَنْ تُحَاسَبُوا وَ وَبِّخُوا نُفُوسَکُمْ قَبْلَ أَنْ تُوَبَّخُوا وَ ادْعُوا اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ قَبْلَ أَنْ تَرِدُوا عَلَیْهِ وَ لَا تَقْدِرُوا عَلَی ذَلِکَ» (مجلسي، بحارالأنوار، ج۸، ص۱۴۴). 

5) خصوصیات و ویژگی‌های درب هاي جهنم

در احادیث، خصوصیت‌ها و ویژگی‌هایی برای درهای جهنم ذکر شده است که از جمله آنها می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:
•    اختصاص‌داشتن هر یک از درهای جهنم به گروه‌ها و افراد خاص مانند کفار،‌ مشرکان، بنی‌امیّه و دشمنان اهل بیت(ع) ( عیاشی، تفسیر عیاشی، ۱۳۸۰ق، ج۲، ص۲۴۳؛ شیخ صدوق، الخصال، ۱۳۶۳ش، ج۲، ص۳۶۱)؛
•    مکتوب‌بودن بعضی از توصیه‌های اخلاقی (مانند حرام بودن جهنم بر شب‌زنده‌داران و صدقه دهندگان) بر درهای جهنم (ابن‌شاذان قمی، الروضة فی فضائل امیرالمؤمنین(ع)، ۱۴۲۳ق، ص۱۷۵-۱۷۷)؛
•    بسته‌ بودن درهای جهنم در ماه رمضان (کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۶۷)؛
•    بسته‌شدن همه درهای جهنم برای کسی که هفت روز از ماه رجب را روزه بگیرد ( شیخ طوسی، مصباح المتهجد، ۱۴۱۱ق، ج۲، ص۷۹۷)؛
•    همچنین مطابق روایتی از پیامبر(ص) کلید‌های بهشت و جهنم در اختیار امام علی(ع) است (قمی، تفسیر قمی، ۱۴۰۴ق، ج۲، ص۳۲۶).

6) تک‌نگاری‌ها

•    کتاب درهای جهنم را ببندید به قلم محمد وانقی در موضوع درهای جهنم نوشته شده است (وانقی، درهای جهنم را ببندید، ۱۴۰۱ش، انتشارات آرمان رشد). 
نكته پاياني: مطالب ذكر شده برگرفته اقتباسي است از نوشته هاي برخي از محققان؛ نك: مقاله درهاي جهنم؛ بارگذاري شده در ويكي شيعه؛ و مقاله درهای بهشت و جهنم و نوشته های آن از زبان پیامبر اکرم (ص) درهای بهشت و جهنم و نوشته‌های آن از زبان پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم)، سید محمد جعفر سبحانی سايت مؤسسه تحقيقات و نشر معارف اهل بيت عليهم السلام)