مفاهيم مشترك دعاهاي رمضاني

تاریخ انتشار:
دعاهاي اسلامي، دريايي از معارف بلند الهي است كه از زبان معصومين عليهم ‏السلام در قالب دعا بيان شده است و كساني كه خواهان ارتقاء و تعالي روحي هستند، شايسته است افزون بر قرائت دعا به مضمون‏ ها و مفاهيم مشترك عالي آن نيز توجه كنند.
مفاهيم مشترك دعاهاي رمضاني

مفاهيم مشترك دعاهاي رمضاني[1]

دعاهاي اسلامي، دريايي از معارف بلند الهي است كه از زبان معصومين عليهم ‏السلام در قالب دعا بيان شده است و كساني كه خواهان ارتقاء و تعالي روحي هستند، شايسته است افزون بر قرائت دعا به مضمون‏ ها و مفاهيم مشترك عالي آن نيز توجه كنند.
برخي مفاهيم مشترك دعاهاي رمضاني عبارتند از:

يك ـ آمرزش ‏خواهي

ماه رمضان، ماه آمرزش الهي است. به همين سبب، بخش بزرگي از خواسته ‏هاي ما در دعاهاي آمرزش ‏خواهي از درگاه خداست.
از دعاهاي هر شب اين است: «اَعوذُ بِجَلال وَجْهِكَ الْكَريم اَنْ يَنْقَضِيَ عَنّي شَهْرُ رَمَضان... .»
مبادا اين ماه سپري شود و همچنان بار گناهان نابخشوده بر گردن ما سنگيني كند.

دو ـ حج و زيارت خانه خدا

حج و اعمال و مناسك آن زمينه ‏اي براي بهره ‏مندي از آمرزش الهي است. به همين سبب، در دعاهاي متعدد اين ماه، توفيق زيارت خانه خدا و حرم پيامبراعظم صلي ‏الله‏ عليه ‏و‏آله خواسته شده است. 
در دعاي هر شب مي‏ خوانيم: «...وَ اَنْ تَجْعَلَ لي في عامي هذا اِلَي بَيْتِكَ الْحَرامِ سَبيلاً حِجَّةً مَبْرُورَةً....» و نيز مي ‏خوانيم:«... اَنْ تَكْتُبَني مِنْ حُجّاجِ بَيْتِكَ الْحَرامِ الْمَبْرُورِ حَجُّهُمُ....» و در اعمال شب نوزدهم چنين آمده است: «اللّهم اجْعَلْ فيما تَقْضي و تُقَدِّرُ مِنَ الْاَمْرِالْمَحْتُوم... اَنْ تَكْتُبَني مِنْ حُجّاجِ بَيْتِكَ الْحَرام.»

سه ـ شهادت ‏طلبي

از ارزش ‏هاي مهم مكتبي، شهادت ‏طلبي و آرزوي كشته شدن در راه خداست؛ زيرا شهادت، مرحله والاي وارستگي از تعلقات دنيوي است.
از جمله دعاهاي ماه رمضان درخواست شهادت در راه خداست: «...اَسْئَلُكَ اَنْ تَجْعَلَ وَفاتي قَتْلاً في سَبيلِك تَحْتَ رايَةِ نَبيِّك مَعَ اَوْلِيائِك...».
همچنين در دعايي پس از دعاي افتتاح مي‏ خوانيم: «... و قَتْلاً في سَبيلِكَ فَوَّفِقْ لَنا.»

چهار ـ نجات از دوزخ و ورود به بهشت

در آخرت، سرانجامِ همه انسان‏ها روشن مي‏ شود، درخواست نجات از دوزخ و برائت از آتش و ورود به بهشت از خواسته ‏هاي مطرح شده در اين دعاست.
در دعاي پس از افتتاح مي ‏خوانيم: «... وَ مِنْ ثِمارِالْجَنَّةِ وَ لُحُومِ الطَّيْرِ فَاَطْعِمْنا.. وَ بَرآئَةً مِنَ النّارِ فاكْتُبْ لَنا وَ في جَهَنَّمَ فَلا تَغُلَّنا...».

پنج ـ طلب نعمت ‏هاي دنيوي

اسلام، هم دنياي انسان و هم سعادت اخروي او را در نظر دارد. بيان خواسته ‏هاي معنوي و نيازهاي دنيايي در كنار هم در دعاهاي ماه رمضان نيز جامعيت دين اسلام را مي ‏رساند.
در دعاي هر روز ماه رمضان مي‏ خوانيم: «اَلّلهُمَّ اَدْخِلْ عَلَي اهْلِ الْقُبُورِ السُّرُورَ، اَلّلهُمَّ اَغْنِ كلَّ فَقيرٍ...».
در اينجا، درخواست بي ‏نيازي فقيران، سيري گرسنگان، پوشش داشتن بي ‏جامگان، اداي قرض بدهكاران و.... مطرح است. در دعاي شب بيست و سوم، در كنار درخواست توفيق حج و زيارت حرم پيامبر از خدا، طول عمر و وسعت رزق خواسته شده است: «واجْعَلْ فيما تَقْضي وَ تُقَدِّرُ اَنْ تُطِيلَ عُمْري وَ تُوَسِّعَ لي في رِزْقي».

شش ـ توجه به صفت ‏هاي خدا و درس يگانه‏ پرستي

اين محور نه به عنوان يك درخواست، بلكه به صورت توجه دادن به اوصاف الهي در بيشتر دعاهاي اين ماه مطرح است.
دعاي جوشن كبير، سراسر نام‏هاي خداوند و اوصاف اوست. دعاي افتتاح، دعاي ابوحمزه ثمالي، دعاي سحرهاي ماه رمضان و دعاي هر روز بعد از هر نماز (يا عَلِيُّ يا عَظيمُ و...) و ديگر دعاها، همه مبيّن اوصاف خداست. اين دعاها به ما ياد مي ‏دهند كه چگونه خدا را بشناسيم و او را به چه زباني بخوانيم.

هفت ـ توجه دادن به اهل بيت عليهم ‏السلام

ديگر محور مطرح در دعاهاي رمضان، توجه دادن به مقام، فضيلت، جايگاه و نقش ائمه اطهار عليهم ‏السلام در هدايت انسان‏ هاست. همچنين ياد كرد پيوسته و همه روزه آنان، تجديد عهد با ولايت و پيوند با اهل بيت عليهم ‏السلام است.
در دعاي افتتاح، يكايك معصومين عليهم ‏السلام ياد مي شوند و در اعمال سوم ماه رمضان، يك‏ به‏ يك با لقب‏ ها و ويژگي‏ هاي ائمه عليهم‏ السلام آشنا مي ‏شويم.

هشت ـ توجه به قرآن

ماه رمضان، ماه نزول قرآن است. به ويژه شب قدر كه به تصريح سوره قدر، قرآن در اين شب، نازل شده است. در دعاهاي رمضاني، به فضيلت و عظمت قرآن اشاره شده است. همچنين عمل به سرگرفتن قرآن نيز در شب‏ هاي قدر، واسطه قرار دادن قرآن براي بخشودگي گناهان را بيان مي‏ كند. باشد كه مؤمنان با قرآن بيشتر مأنوس باشند و از فيض تلاوت و تدبر در قرآن بهره ‏مند شوند.

 

پی نوشت:

--------------------------

[1] جواد محدثى، مقاله «مفاهيم دعا»، ره‏ توشه راهيان نور، 1376، صص 157 ـ 161.

 منع: مجله ارمغان3

افزودن دیدگاه جدید

متن ساده

  • تگ‌های HTML مجاز نیستند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.
  • آدرس های صفحه وب و آدرس های ایمیل به طور خودکار به پیوند تبدیل می شوند.