اعتكاف، مهمانی ماه خدا

معني اعتكاف

واژه «اعتكاف» در معناهايي همچون: خود را باز داشتن، در جايي ماندن، گوشه ‏نشيني براي عبادت و... آمده است و در شرع مقدس عبارت است از ماندن در مسجد به قصد بندگي خدا و عبادت. اين عمل به خودي خود مستحب است و به واسطه نذر و قسم يا عهد و اجاره و... واجب مي ‏شود.

حقيقت اعتكاف

اعتكاف، وسيله ارتباط و انس با خالق جهان است.
اعتكاف، عاشقان را به طواف حريم الهي مي ‏برد.
اعتكاف، انقطاع از غير به سوي خداست.
اعتكاف، در كويِ ولايت، وقوف پيدا كردن و در نهان‏ خانه دل، با حق سخن گفتن است.
اعتكاف، دفتر دل را گشودن و از اسرار غيبي آن آگاه شدن است.
اعتكاف، به حساب خويش رسيدگي كردن پيش از حلول يوم تُبلي السرائر است.
در اعتكاف، خانه دل از اغيار تهي شده، نور محبت خدا جايگزين مي ‏شود.
اعتكاف، فصلي براي گريستن و موسمي براي بارش رحمت و زدودن آلودگي ‏هاي گناه است.
اعتكاف، بهاري براي از نو رستن و شكفتن شكوفه‏ هاي فطرت است.
اعتكاف، مجالي براي انس با خداست و مقدمه شهود ربّ و وصول به محضر لاهوتي اوست.
اعتكاف، آينه ‏اي است براي پيراستن جان و صفا بخشيدن به روح و تطهير صحيفه اعمال. 
اعتكاف، توفيقي است براي نشستن بر سر خوان لطف و مائده خداوند و لذت بردن از راز و نياز و مناجات با او.
اعتكاف، گلگشتي است در عالم كرّوبيان!
اعتكاف، تجربه ارزنده‏ اي است براي دست افشاندن از متاع دنيا. 

پيشينه اعتكاف

بر اساس بيان قرآن كريم، اعتكاف عملي بوده كه در شريعت ابراهيم عليه ‏السلام از مناسك و عبادت‏هاي الهي به شمار مي‏ رفته و پيروان ايشان به اين عمل مي ‏پرداختند.[1]
حضرت سليمان عليه‏ السلام نيز در بيت‏ المقدس اعتكاف مي‏ كرد و آب و خوراك براي آن حضرت فراهم مي ‏شد و او در آنجا به عبادت مي‏ پرداخت.[2]
حضرت موسي عليه‏ السلام با وجود مسئوليت سنگين رهبري و هدايت امت، براي مدت زماني آنان را ترك كرد و براي خلوت با خدا به خلوت‏گاه كوه طور شتافت.[3]
حضرت زكريا عليه ‏السلام از كساني بود كه سرپرستي معتكفان در بيت ‏المقدس را به عهده داشت و از جمله كساني را كه در امر اعتكاف سرپرستي مي ‏كرد، حضرت مريم عليهاالسلام بود.[4]
پيامبر اكرم صلي ‏الله‏ عليه‏ و‏آله نيز مانند اجداد خود بر دين حضرت ابراهيم عليه‏ السلام بود و عبادات متداول آن دين از جمله اعتكاف را بر پا مي ‏داشت. محل اعتكاف پيامبر، غار حرا بود.[5]
پيامبر پس از بعثت و هجرت به مدينه در مسجدالنبي معتكف مي‏ شد و با خداي يگانه خلوت مي‏ كرد.

سيره پيامبر اعظم صلي ‏الله‏ عليه‏ و‏آله در اعتكاف دهه آخر ماه رمضان[6]

پيامبر اكرم صلي ‏الله‏ عليه‏ و‏آله در كنار ديگر عبادت‏ها، به اعتكاف توجه ويژه ‏اي داشت. آن حضرت براي انجام اين مهم، بر اعتكاف ماه رمضان، به ويژه دهه آخر آن اهتمام مي‏ ورزيد و آن را با دو حج و دو عمره برابر مي ‏دانست.

پيامبر ابتدا دهه اولِ ماه رمضان، سپس دهه دوم و در نهايت، دهه سوم اين ماه را براي انجام اعتكاف برگزيد و پس از آن، تا آخر عمر، بر اعتكاف در دهه آخر ماه رمضان مداومت داشت. چون دهه آخر ماه رمضان فرا مي ‏رسيد، پيامبر رخت ‏خواب خويش را جمع مي‏ كرد و خود را كاملاً آماده عبادت مي‏ ساخت و در زير سايباني كه براي ايشان فراهم مي ‏شد، عبادت مي ‏كرد.[7]

بهترين زمان براي اعتكاف

ـ پيامبر اعظم صلي ‏الله‏ عليه‏ و‏آله مي ‏فرمايد: «هر كس در ماه رمضان ده روز معتكف شود، ارزش آن معادل دو حج و دو عمره است».[8]

ـ امام خميني رحمه ‏الله مي ‏فرمايد: «با فضيلت‏ ترين اوقات اعتكاف ماه رمضان است و برترين ايام ماه رمضان، دهه آخر آن است».[9]

ـ از آنجا كه اعتكاف بدون روزه محقق نمي ‏شود، ايامي كه روزه آن مستحب است، مانند سيزده، چهارده و پانزدهم ماه رجب، زمان مناسبي براي اعتكاف است و ثواب آن افزون ‏تر خواهد بود. امروزه در كشور ما اعتكاف در اين ايام رواج دارد. بنابراين، جا دارد فضيلت اعتكاف در دهه آخر ماه رمضان نيز براي مردم بيان شود تا به سنّت و روش پيامبر اكرم صلي‏ الله ‏عليه ‏و‏آله و ائمه معصومين عليهم ‏السلام اقتدا شود.

آثار و بركات معنوي اعتكاف

الف) مهمان شدن بر خدا
ماندن در مسجد كه خانه خداست به منزله ميهمان شدن بر صاحب ‏خانه است. بنابراين نخستين پي ‏آمد اعتكاف اين است كه معتكفان مورد اكرام پروردگار كريم قرار مي ‏گيرند.
ب) زمينه ‏سازي براي روزه گرفتن و نماز خواندن
ج) يافتن شرافت قرآن خواندن
د) بهره ‏مندي از فيوضات ذكر خدا و توسلات و دعاها
ه) برآورده شدن حاجت‏ها و دريافت پاداش بي‏ پايان
و) آمرزش گناهان
ز) دوري از آتش دوزخ[10]