چند مسأله فقهی پیرامون ارث

* سه دسته، به ترتیب اولویّت از میّت ارث می‌برند. یعنی تا وقتی دستۀ اوّل هستند، دستۀ دوّم ارث نمی‌برند و تا وقتی دستۀ دوّم هستند، دستۀ سوّم ارث نمی‌برند. آن سه دسته عبارتند از: 

دستۀ اوّل: پدر و مادر و زن و شوهر و اولاد ميّت، و با نبودن اولاد، اولادِ اولاد، هر چه پايين روند.

دستۀ دوّم: پدر بزرگ و مادر بزرگ و برادر و خواهر ميّت، و اگر برادر و خواهر نداشته باشد، اولاد آنان.

دستۀ سوّم: عمو و عمّه و دايى و خاله و اگر نبودند، اولاد آنان.

* اگر وارث ميّت، زن او و چند پسر و دختر باشند، یک هشتم مطلق ما يملك، به زن می‌رسد و مابقی اموال طورى بين فرزندان قسمت مى‏ شود كه هر پسرى دو برابر دختر ببرد. و اگر وارث میّت فقط زن او باشد، یک چهارم اموال به زن و مابقی به دسته‌های بعدی می‌رسد.

* اگر زن دائم بمیرد و اولاد داشته باشد، یک چهارم اموال او به شوهر و مابقی به فرزندان می‌رسد و اگر اولاد نداشته باشد، نصف همۀ اموال را شوهر او مى‏برد و مابقی به دسته‌های بعدی می‌رسد.

* اگر پدر و مادر میّت زنده باشند، هرکدام یک ششم کلّ اموال او را می‌برند و اگر وارث میّت، فقط پدر او یا فقط مادر او یا فقط فرزند یا فرزندان او باشند، همۀ ارث به این افراد می‌رسد.

* پدربزرگ و مادربزرگ، مثل پدر و مادر، یک ششم اموال را ارث می‌برند و ارث برادر و خواهر، پسر وار و دختر وار تقسیم می‌شود و تا وقتی خواهر پدری و مادری و یا خواهر مادری زنده باشند، همۀ ارث فقط به برادر و خواهر پدری نمی‌رسد.

* ارث عمو و عمّه و دایی و خاله نیز به طور پسر وار و دختر وار تقسیم می‌شود، مگر اینکه نسبت آنها مادری باشد که ارث را به طور مساوی قسمت می‌کنند.

* اگر میّت دارای چند زن باشد، سهمی که به زن می‌رسد، به طور مساوی بین همۀ زنان تقسیم می‌شود.

* زنی که او را در مرض موت طلاق داده‌اند، تا یک سال از شوهر خود ارث می‌برد، مگر ازدواج کند و طلاق دادن زن برای محروم کردن او از ارث، گناه بزرگی است.

* اگر میّت مدیون باشد یا خمس و زکات بدهکار باشد، ورثه اوّل باید بدهی او را ادا کنند و پس از آن ارث را قسمت کنند و اگر مدیون نیست ولی نماز و روزه و نظایر آن بر عهده دارد، سزاوار است که ورثه او را از عذاب الهی نجات بدهند و این موارد را از اصل مال او ادا کنند.

* چیزهایی نظیر طلا و لباس که مرد برای استفادۀ زن خود می‌خرد، مال زن نمی‌شود و باید طبق قانون ارث، قسمت شود. ولی مهریۀ زن و هدایای شوهر، مال زن است و تقسیم نمی‌شود. لذا اگر مهریه را نداده است، باید از اصل مال و به پول روز به او بدهند.

* حقوق بازنشستگی و مانند آن که به ورثه پرداخت می‌شود، باید طبق قانون تقسیم کنند. مثلاً اگر قانون تعیین کرده باشد که آن مبلغ به زن و بچّه‌های تحت تکفّل برسد یا به پدر و مادر نیز برسد و نظائر آن، باید بر اساس تعیین قانون عمل شود.

* قاتل عمد یا شبه عمد، از مقتول ارث نمی‌برد. بنابراین اگر کسی ـ العیاذ بالله ـ پدر خود را بکشد، از او ارث نمی‌برد.