اشعار مدح پیامبر اعظم صلی الله علیه وآله - 8

تاریخ انتشار:
بخش هشتم از مجموعه اشعار مبعث پیامبر اعظم صلی الله علیه وآله وسلّم
پیامبر اکرم، حضرت محمد صلوات الله علیه، پیام خدا، رسول خدا، پیامبر اعظم، رسول الله

اشعار مدح پیامبر اعظم صلی الله علیه وآله - 8

بخش هشتم از مجموعه اشعار مبعث پیامبر اعظم صلی الله علیه وآله وسلّم

در نعمت نبی اکرم (ص)

ثنا باد بر جان پیغمبرش
محمد فرستاده و بهترش

که بُد بر در دین یزدان، کلید 
جهان یکسر از بهر او شد پدید

بدو داد دادار پیغام خویش
بپیوست با نام او نام خویش [1]

ز پیغمبران او پسین بُد درست 
ولیک او شود زنده زایشان نخست

یکی تن وی و خلق چندین هزار
برون آمد و کرد دین آشکار

ببرد از همه گوی پیغمبری
که با او کسی را نبد برتری

خبر زآنچه بگذشت یا بود خواست
ز کس ناشنیده همه گفت، راست

به یک چشم زد از دل سنگ سخت
به معجز برآورد نو بر درخت [2]

دل دنیی از دیو بی بیم کرد 
مه آسمان را به دو نیم کرد[3]

ز هامون به چرخ برین شد سوار 
سخن گفت بر عرش با کردگار[4]

گه رستخیز آب کوثر وراست 
لوا و شفاعت سراسر وراست [5]

مر اندامش ایزد یکایک ستود
 هنرهاش را بر هنر بر فزود

ورا بُد به معراج رفتن ز جای
به یک شب شدن گرد هر دو سرای

مه از هر فرشته بُدش پایگاه   
 براز قاب قوسین به یزدانش راه

سرافیل همرازش و هم نشست
براق اسب و جبریل فرمان پرست

همیدونش بر ساق عرش است نام [6]
 نُبی [7]  معجز او را ز ایزد پیام

به چندین بزرگی جهاندار راست
بدو داد پاک این جهان، او نخواست

نمود آنچه بایست هر خوب و زشت
ره  دوزخ و راه خرّم بهشت

چنان کرد دین را به شمشیر تیز
که هزمان بود بیش تا رستخیز

ز یزدان و از ما هزاران درود 
مراو را و یارانش را بر فزود

پی نوشت ها

1- در آیات زیادی نام رسول اکرم صلی الله علیه وآله به دنبال نام خداوند متعال آمده است از جمله در این آیه: یا اَیُّها الذین آمَنوا اَطیعُوا اللهَ وَ اطَیعُوا الرَسولَ وَ اولو الاَمرِ مِنکُم  و نیز آیه: اِنّما وَلیُکُم اللهُ وَ رَسولُهُ ... و آیاتی نظیر اینها.

2- اشاره است به معجزه کنده شدن درخت از ریشه و آمدن در پیش رسول خدا صلی الله علیه وآله که اشراف قریش از آن حضرت خواستند (رک: منتهی الامال، ص 36).

3- اشاره است به شقّ القمر که در تفاسیر در ذیل این آیات مبارک: اقْتَرَبَتِ السَّاعَةُ وَانشَقَّ الْقَمَرُ   * وَإِن یَرَوْا آیَةً یُعْرِضُوا وَیَقُولُوا سِحْرٌ مُّسْتَمِرٌّ : «نزدیک شد قیامت و به دو نیم شدن ماه و اگر ببینند آیتی و معجزه ای روی برمی گردانند و می گویند سحری است پیوسته.» روایت کرده اند که این آیات وقتی نازل شد که قریش در مکّه از آن حضرت معجزه طلب کردند و آن حضرت صلی الله علیه وآله به ماه اشاره فرمود و ماه به اذن حق تعالی به دو نیم  شد و این در شب 14ذیحجّه بوده است(رک: منتهی الامال، ص 34).

4- اشاره است به معراج رسول اکرم صلی الله علیه وآله و رفتن به مقام قرب الهی و سدره المنتهی و عرش.

5- اشاره است به حدیث: ما من نبی من ولد آدم الی محمّد الاّ و هم تحت لواء محمد صلی الله علیه وآله (سفینة البحار) و نیز: ولد آدم کلهم تحت لوائی یوم القیامة و انا اوّل من یفتح له باب الجنة(احادیث مثنوی).

6- برای این حدیث که از مکتوب بودن نام های خمسه طیّبه (محمد صلی الله علیه وآله – علی - فاطمه زهرا - حسن و حسین علیهم السلام بر عرش الهی دلالت دارد؛ مراجعه کنید به معانی الاخبار صدوق صفحه21 و جلد 15 بحارالانوار از صفحات 14و 15 به بعد).

7- نُبی: از قرآن کریم.

اسدی طوسی (وفات 456 هـ)

 

در شکایت از جهان و مدح پیغمبراکرم

قحط وفاست در بنه آخرالزمان
هان ای حکیم، پرده عزلت بساز، هان

در دم سپید مهره [1] وحدت به گوش دل
خیز از سیاه خانه [2] وحشت به پای جان

هم با عدم پیاده فرو کن به هشت نطع [3]
هم با قدم، سوار برون شو به هفت خوان [4]

سودای این سواد [5] مکن بیش در دماغ
تکلیف این کثیف منه بیش بر روان

فلسی شمر ممالک این سبز بارگاه [6]
صفری شمر فذلک [7]  این تیره خاکدان

جیحون آفت است و بر او آبگینه پل
کهپایه بلاست بر او غول دیده بان

تو غافل و سپهر کشنده رقیب [8]  تو
فرزانه خفته و سگ دیوانه پاسبان

هر لحظه هاتفی به تو آواز می دهد:
کاین دامگه نه جای امان است الامان!

آواز این خطیب الهی تو نشنوی
کز جوش غفلت است ترا گوش دل گران

خود را درم خرید رضای خدای کن
دامن از این خدای فروشان، فرو نشان

از«لا» رسی به صدر شهادت که عقل را
از «لا» و «هو» ست مرکب لاهوت زیر ران [9]

«لا» زان شد اژدهای دو سر تا فروخورد
هر شرک و شک که در ره«الاّ» شود عیان[10]

بنمود صبح صادق دین محمّدی
هین در ثناش باش چو خورشید صد زبان

دندانه های تاج بقا شرع مصطفی است
عقل آفرینش از بن دندان کند ضمان

آن شاهد«العمرک[11]» و شاگرد «فاستقم[12]»
مخصوص«قم فانذر[13]» و مقصود«کن فکان»[14]

آدم به گاهواره او بوده شیر خوار
«ادریس» هم به مکتب او گشته درس خوان

هم عیب را به عالم اشرار پرده پوش
هم غیب را ز عالم  اسرار ترجمان

او سرو جویبار الهی و نفس او
چون سرو در طریقت هم پیر و هم جوان

مه را دو نیمه کرده به دست چو آفتاب
سایه نه بر زمینش و از ابر سایبان [15]

حبل الله است معتکفان را دو زلف او 
هم روز عید و هم شب قدر اندر او نهان

بر بام سدره تا در «ادنی» فکنده رخت
روح القدس دلیلش و معراج نردبان [16]

هر داستان که آن نه ثنای محمد است
دستان کاهنان شمر آن را نه داستان

از جسم بهترین حرکاتی صلوة بین
وز نفس بهترین سکناتی صیام دان

یا رب دل شکسته و دین درست ده
کآنجا که این دو نیست و بالی است بیکران

«خاقانی» از زمانی به فضل تو در گریخت
او را امان ده از خطر آخرالزمان

(خاقانی شروانی وفات 595 هـ)

 

در نعمت حضرت خاتم النبیّین

زرّین صدفی جواهر افزای
در بحر کف محمّدت جای

هر چند ردای زر نمائی
تاری ز ردای مصطفائی

میخ زری از پی بهارا [17]
مر حلقه درع مصطفی را

در دامن درع آن مظفّر
نه چرخ ز حلقه ای است کمتر

هر درع که دست کبریا یافت
خاص از پی قدّ مصطفی بافت

در دست رضای آن مطهّر
دستنبوی است خلد انور

در دارالملک سرّ قرآن
خطبه ابدی به نام او دان

و ایزد که قسم به جانش خورده ست
سجّاده ش ادیم خاک کرده ست[18]

هر شب که عمود صبح شد راست
خاص از پی کوس کوب او خاست

خیمه زده شرع در جنابش
حبل الله المتین طنابش

بگرفته جهان و هفت سقفش
پس کرده به وفق شرع وقفش

دنیا  که دو روزه کاخ و کوخی است
در راه محمّدی کلوخی است

هر کو سوی خوان مصطفی تافت
از فرّ و بهیش فربهی یافت

چون عید بقا رسید ناچار
قربانش کنند بهر مختار

 

پی نوشت ها:

1- سفید مهره: نوعی صدف که از استخوان وی بوق سازند (فرهنگ معین) دردم: یدم، بنواز.

2- زندان،

3- هشت نطع: ظاهراً هشت فلک است (فلک البروج یا (فلک ثوابت)- فلک زحل – فلک مشتری- فلک مریخ- فلک آفتاب- زهره- عطارد- قمر). ظاهراً به قرینه الفاظ (سواره) و (پیاده) اشاره ای به (شطرنج) دارد.

4- هفت طبقه زمین، هفت آسمان (لغت نامه).

5- شهر، دیار، سرزمین.

6- آسمان.

7- خلاصه- تتمه حساب، باقیمانده حساب.

8- نگهبان.

9- «لا» حرف نفی- نفی غیرالله- لااله الا الله (= الاّ هو).

برخی گفته اند: لاهوت از (لاه) است و (وت) را از جهت مبالغه بدان ملحق کرده اند منظور: عالم غیب و عالم معنوی و الهی است.

10- اشاره است به کلمه طبّه: «الا اله الاّ الله»: نفی هر معبودی جز خداوند متعال.

11- اشاره دارد به آیه شریفه 72 سوره حجر: لعمرک انهم لفی سکرتهم یعمهون.

12- اشاره است به آیه: فاستقم کما امرت و من تاب معک... (آیه112سوره هود).

13- اشاره است به آیه 1و 2 سوره مدّثر: یا ایّها المدّثر قم فانذر که خطاب به پیامبر اکرم(ص) است جهت انذار خلق.

14- شاعربه خداوند نظر دارد که هستی  را به امر و اراده خود بوجود آورده است. ظاهراً به جای: «کن فیکون» که در آیات بینات قرآن آمده «کن فکان» را به کار برده است.

15- این بیت اشاره دارد به معجزات رسول اکرم(ص): شق القمر- سایه نداشتن و سایه گستردن ابر بر وجود مقدّس حضرت خاتم النبیین(ص).

16- اشاره است به معراج رسول اکرم(ص).

17- از جهت بها و ارزش پیدا کردن.

18-  رک: شماره 11 همین بخش- و نیز به حدیث: و جعلت لی الارض مسجداً و ترابها طهوراً (دعائم الاسلام، قاضی مغربی، ج1، ص120 چاپ دارالمعارف مصر، 1383 هـ.).

* دیوان خاقانی شروانی، به کوشش دکتر ضیاءالدین سجّادی ، انتشارات زوّار 1338 هـ. ش تهران صفحه 308.

* مثنوی تحفه العراقین، حکیم اجّل خاقانی شروانی، حواشی و تعلیقات دکتر یحیی قریب، شرکت سهامی کتاب های جیبی، تهران1357هـ. ش، ص22.

 

(خاقانی شروانی وفات 595 هـ)

افزودن دیدگاه جدید

متن ساده

  • تگ‌های HTML مجاز نیستند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.
  • آدرس های صفحه وب و آدرس های ایمیل به طور خودکار به پیوند تبدیل می شوند.