سیاست و سیاستمداری مطلوب از نظر قرآن چیست؟

به گزارش بلاغ به نقل از فارس، قرآن کریم سیاست مطلوب خود را چگونه توصیف می‌کند و کدام مبانی را برای آن برشمرده است؟ اسلام چه توصیفی از سیاست و سیاست مطلوب ارائه کرده است؟ و قرآن کریم چه مظاهر و مصادیقی برای سیاست مطلوب معرفی کرده است، سئوالات اصلی و فرعی کتاب «جستاری در مبانی سیاست مطلوب در قرآن کریم» هستند که نویسنده به دنبال پاسخ دادن به آنها است.

این کتاب 7 فصل دارد. مقدمه و طرح تحقیق، سیاست در قرآن کریم، مظاهر سیاست مطلوب در قرآن، تقوا، کرامت انسانی، محوریت تکامل و کارآمدی عنوان فصل‌های کتاب هستند.

این کتاب با نگاهی نو به دنبال ایجاد مبانی دانش سیاست از دل قرآن است، اما بر خلاف اکثر کتب رایج منتشر شده در این زمینه که صرفاً به جمع آوری تعدادی آیات و احادیث و نهایتاً مقوله بندی آن‌ها می‌پردازند. در اکثر موارد حتی به صرف ارجاع دادن به آدرس آیه استفاده کرده و به دنبال استخراج یک نظام معرفتی از دل آیات بوده است. از این رو علاوه بر آیاتی که مستقیماً مسأله ولایت و حکومت را مد نظر قرار داده‌اند، از دل مباحث تاریخی علی الخصوص مباحث مربوط به تاریخ انبیا نیز چارچوب کلی خود را کامل کرده است.

در ابتدای کتاب با تعریف روش‌های رایج تفسیر قرآن گونه معیار خود را برگزیده و یکی از قوت‌های این کتاب رجوع دادن به تفاسیر در میان بحث‌های کلی از آیات است که بر غنای آن افزوده است. از دیگر ویژگی‌های این کتاب این است که نگارنده با وجود تحصیلات مرتبط در حوزه اسلامی و علوم سیاسی و اجتهاد در حوزه تخصصی خود، هم از متون تفسیری استفاده کرده و هم بعضی از متفکران این حوزه در دانشگاه و حوزه را در داوری و ارزیابی در مورد اثر خویش به کار گرفته است.

این پژوهش گر با برشمردن محورهای سیاسی قرآن ذیل بررسی و نقد نظام‌های سیاسی، قوانین سنن الهی حاکم بر جوامع انسانی، تشریح قواعد تفصیلی و مصداقی سیاسی و توصیف حوادث و رویدادهای سیاسی نخستین حکومت اسلامی، مبانی سیاست و حکومت مطلوب قرآن کریم، مفاهیم محوری سیاسی، روش‌های استراتژی سیاسی به بررسی مورد به مورد آن‌ها مستند به آیات پرداخته و با برشمردن اصطلاحات مربوط با قدرت و سیطره سیاسی در قرآن نظیر امام، اولی الامر، حاکم، خلیفه، سلطان، ملک به بررسی تفاوت‌های آن‌ها می‌پردازد.

**چارچوب های سیاست مطلوب

در این کتاب چارچوبی از مصادیق و مظاهر سیاست مطلوب در قرآن ذیل عناوین اعطای حقّ انتخاب به انسان‌ها و عدم استفاده از اجبار در اعمال قدرت، برکناری سیاست از دستاوردهای اقتصادی قدرت، اعمال قدرت در مسیر هدایت، مسئولیت پذیری، سازندگی و تدبیر اقتصادی و تأمین رفاه جامعه، پذیرش خطا و بازگشت از آن، یاد همیشگی خدا، نظم و دقت و جدیت، قضاوت عادلانه و بر حق، صراحت پذیری و اجتناب از تملّق، سخاوت، مردم داری، تواضع تبیین شده است.

مبانی سیاست مطلوب در قرآن نیز ذیل عناصر تقوا، کارآمدی (علمی و عملی)، کرامت انسانی، تکامل محوری تعریف شده و در هر مورد به ویژه بحث کرامت انسانی و کارامدی مطالعه مقایسه ای با نظریات پارادایم هژمونیک موجود نیز مورد استفاده قرار گرفته است.

تقسیم بندی‌های بدیع در ساختار درختی ارائه مطلب چه در طرح موضوعات کلی ذکر شده در بالا چه در زیرشاخه‌ها نظیر مصادیق تقوا در قرآن در مواردی مانند انفاق، وفای به عهد، امانت داری و مصادیق کرامت انسانی در قرآن نظیر حفظ آبروی فقرا، اعتماد به افراد، عفو و بخشش خطاکاران خود را نشان داده است. از سوی دیگر در پایان کتاب تلاش شده با ترسیم نموداری نقش عناصر چهارگانه در نظام سیاسی مطلوب قران و تقدم و تاخر آن‌ها در مسیر هدایت جامعه ترسیم شود.

چاپ دوم کتاب «جستاری در مبانی سیاست مطلوب در قرآن کریم»، در 144 صفحه، قطع رقعی، تیراژ 2000 نسخه و قیمت 5000 تومان به جامعه فرهنگی و علمی عرضه شده است.

چاپ اول این کتاب از سوی انتشارات عابد تهران، در سال 1389 منتشر شده بود. دفتر نشر معارف پیش از این، از این پژوهشگر و استاد دانشگاه سه کتاب «هویت و الگو» (چاپ سوم)، «سبک زندگی به روایت انقلاب اسلامی» (چاپ سوم) و «به سوی سبک زندگی دینی: دفتر اول: انتخاب همسر» را منتشر کرده است که با استقبال مخاطبان مواجه شده است.

***

کتاب از نگاه نویسنده

دکتر کوشکی، عضو هیأت علمی دانشگاه تهران درباره این کتاب می‌گوید: این کتاب با نگاهی تخصصی، تولید ادبیات در حوزه اندیشه سیاسی اسلامی را بر اساس متون قرآنی و دیدگاه‌های بومی می‌کاود. این اثر علاوه بر آن که می‌تواند برای وحدت عامه جامعه در راستای آشنایی با اندیشه سیاسی اسلام گام بردارد، می‌کوشد تغذیه فکری مناسبی را برای دانشجویان علوم سیاسی در مقطع کارشناسی ارشد فراهم آورد.

وی با اشاره به این که پژوهش این اثر حدود چهار سال زمان برده است، گفت: متن این کتاب بر اساس قرآن کریم است و تولیدی بومی به شمار می‌آید.

دکتر کوشکی درباره انگیزه تألیف این کتاب و رویکردهای خاصی که در نگارش آن مدنظر داشته است، بیان داشت: در حوزه متون پژوهشی علوم اسلامی به ویژه حوزه علوم سیاسی با فقر شدیدی مواجهیم و برای حرکت جامعه بر اساس اهداف انقلاب اسلامی، باید تولید کننده علوم انسانی و پاسخگوی نیازهای این عرصه باشیم. منابع ما باید بومی شوند تا بتوانیم دانشجویانی با نگرش اسلامی انقلابی و ایرانی تربیت کنیم.

***

برای تهیه مجموعه کتابهای دکتر کوشکی می‌‏توان از طریق سایت پاتوق کتاب: ketabroom.ir یا دفتر مرکزی نشر معارف قم (02537740004) یا از طریق فروشگاه‌های پاتوق کتاب تهران (تلفن 88911212)، پاتوق کتاب قم (تلفن 37735451)، پاتوق کتاب شیراز (تلفن 07112344615)، پاتوق کتاب مشهد (تلفن 05132220119)، پاتوق کتاب کرمانشاه (تلفن 08317238411)، پاتوق کتاب ساری (0113253020)، پاتوق کتاب کرمان (تلفن 03412231466)، پاتوق کتاب تبریز (تلفن 04115576000)، پاتوق کتاب قزوین (02833362806)، پاتوق کتاب ارومیه (04432354522)، پاتوق کتاب کرج (02634435290)، پاتوق کتاب اراک (08633675592)، پاتوق کتاب شهرکرد (03812243222) و پاتوق کتاب رشت (تلفن 01313220697) و دیگر مراکز توزیع محصولات فرهنگی اقدام کرد.