تحلیل شانزده خصایص حضرت معصومه سلام الله علیها| قسمت سوم

پایگاه اطلاع رسانی بلاغ| چرا که حضرت فاطمه معصومه علیهاالسلام، شانزده خصوصیت عرشی و فرشی دارد؛ معرفت وشناخت به خصایص عرشی موجب می شود که حضرت را در همانجایی که قرار دارد ببینیم؛ نه در رتبه امامزادگان، و فاصله خود را با ایشان به درستی درک کنیم.
معرفت به خصایص عرشی کاربردش در این است که آن خصایص را الگو و اسوه خود قرار داده و با نهادینه کردن آن خصایص در رفتار عملی خویشتن فاصله و نسبت بین خود با حضرت را نزدیک نماییم، با چنین رویکردی به تحلیل خصایص شانزده گانه می پردازیم:

مقام عصمت
یازدهمین خصوصیت حضرت معصومه سلام الله علیها ((مقام عصمت)) است.
به این معنا هرچند از نظر کلامی عصمت علمی وعملی مختص انبیاء و ائمه‌ علیهم السلام است، ولی ازنظر عقلی هیچ مانعی ندارد اولیاء الهی که در سلوک به عالم قدس به بالاترین این مرتبه رسیده اند آنان نیز دارای "مقام عصمت" باشند،
چراکه منشا خطاء اشتباه علمی در علوم اکتسابی در این است که واسطه در کسبش حواس پنج گانه است که خطاء پذیراست، اما کسانی که علم اکتسابی آنان به دلیل وصل به عالم قدس حضوری است و بین عالم و معلوم واسطه ای درمیان نیست دارای "عصمت علمی" خواهند بود، وهمچنین خطاء در رفتار و لغزش عملی ریشه در تمایلات نفسانی دارد، کسانی که این تمایلات را در خود میرانده اند برخوردار از "مقام عصمت عملی" خواهند بود، حضرت معصومه سلام الله علیها از جمله این دسته از اولیاء الهی و نمونه عالی از طهارت و پاکی است.
ازهمین رو امام علی بن موسی الرضا علیه السلام زیارت آن حضرت را به منزله زیارت خود که امام معصوم است دانسته و فرمودند:
"مَنْ زارَ المعصومهَ بقم کمن زارنی"
هر کس حضرت معصومه علیها السلام را در قم زیارت کند، همانند آن است که مرا زیارت کرده است.
با توجه به اینکه نام آن حضرت فاطمه است، حضرت رضا علیه السلام ایشان را با عنوان معصومه خطاب می‌کنند و از آن جایی که امام علیه السلام هرگز در توصیف شخصی مبالغه نمی کنند، می توان مقام عصمت را برای حضرت فاطمه معصومه علیها السلام ثابت کرد.
علاوه براین داشتن مقام شفاعت  نیز دلیل دیگر بر این است که آن حضرت معصوم است؛ زیرا کسی که در اثر جرم و عصیان و گناه، خود نیازمند به شفیع است، نمی تواند دیگران را شفاعت کند.

محدثه بودن حضرت معصومه سلام الله علیها
دوازدهمین خصوصیت حضرت معصومه سلام الله علیها ((محدثه)) است.
به این معنا هرچند در تاریخ اسلام بانوان محدّثه متعددی را در صفحات خویش جای داده است که این محدّثات در عصر رسالت به 45 نفر و در عصر امیرمؤمنان علی(ع) به سیزده نفر و همچنین راویان زن از فاطمه زهرا(س) به هفت نفر از امام حسن(ع) به چهار نفر، راویان زن از امام حسین ب سه نفر، از امام سجاد(ع) به سه نفر، امام باقر(ع) چهار نفر، امام صادق(ع) 33 نفر، امام کاظم(ع) به پنج نفر، امام رضا(ع) به هشت نفر، و از امام جواد(ع) به پنج نفر و از امام هادی (ع) به سه نفر، و از امام حسن عسکری(ع) به یک نفر می رسند.
با توجه به اختناق موجود در زمان امام موسی بن جعفر علیه السلام که نقل حدیث از معصوم علیه السلام بسیار سخت و دشوار بود.
با این وجود، از حضرت معصومه علیها السلام احادیثی نقل شده است که همه آنها حول محور امامت و ولایت می چرخند و به نظر می رسد آن حضرت با بیان این احادیث، سعی در سوق دادن افکار جامعه به سمت امامت و ولایتی که در غربت مانده بود داشته است.
برای آشنایی با این خصیصه برجسته حضرت معصومه سلام الله علیها احادیثی را که آن حضرت نقل کرده و با سلسله سند خود، به حضرت فاطمه زهرا علیها السلام می رسند در اینجا می آوریم.
یکم- (حدیث غدیر و حدیث منزلت)
حَدَثتنا فاطمه بنت علی بن موسی الرضا علیه السلام حدثتنی فاطمه وزینب و ام کلثوم بنات موسی بن جعفر علیهما السلام قلن: حدثتنا فاطمه بنت جعفر بن محمّد الصادق علیه السلام حدثتنی فاطمه بنت محمّد بن علی علیهما السلام حدثتنی فاطمه بنت علی بن الحسین علیهما السلام حدثتنی فاطمه و سکینه ابنتا الحسین بن علی علیهما السلام عن ام کلثوم بنت فاطمه بنت النبی صلی الله علیه وآله، قالت:
" أنسیتم قول رسول الله یوم غدیرخم: من کنت مولاه فعلیٌ مولاه و قوله: أنت منّی بمنزله هارون من موسی علیه السلام" (الغدیر، ج2، ص179)؛
آیا فراموش کرده اید سخن رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم را در روز غدیر خم که فرمود: من مولای هر که هستم، علی هم مولای اوست. و فرمود: تو (علی) برای من همانند هارون برای موسی علیه السلام هستی».
دوم- (بشارت به شیعیان علی علیه السلام)
به همان سندی که گذشت، حضرت فاطمه معصومه علیها السلام از فاطمه زهرا علیها السلام روایت کرده:
"سمعت رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم یقول:لمّا أُسری بی الی السماء دخلت الجنه فاذا انا بقصر من درّه بیضاء مجوّفه و علیها بابٌ مکلّل، بالدُّر والیاقوت،
و علی الباب ستر: فرفعت رأسی فاذا مکتوبٌ علی الباب: لا إله إلاّ الله، محمّد رسول الله، علیٌ ولیّ القوم. واذا مکتوبٌ علی الستر: بخٍ بخٍ من مثل شیعه علی علیه السلام.
فدخلته فإذا أنا بقصرٍ من عقیق احمر مجوف وعلیه بابٌ من فضه مکلّل بالزبرجد الأخضر، و اذاً علی الباب الستر، فرفعت رأسی، فاذاً مکتوبٌ علی الستر، شیعهُ علیٍ هم الفائزون.
فقلتُ: حبیبی جبرئیل لمن هذا؟ فقال: یا محمّد لابن عمّک ووصیّک علیّ بن ابی طالب علیه السلام. یحشر الناس کلهم یوم القیامه حفاه عراه إلاّ شیعه علی علیه السلام یدعی الناس بأسماء أُمّهاتهم إلاّ شیعه علی علیه السلام فانهم یدعون باسماء آبائهم. فقلت حبیبی جبرئیل: وکیف ذاک؟ قال: لأنهم أحبّوا علیّاً فَطاب مولدُهم"(بحار، ج68ص77ح15)؛
کاخ از آن کیست؟ پاسخ داد: ای محمّدصلی الله علیه وآله وسلم! این قصر برای پسر عمّ و وصیِّ تو، علی بن ابی طالب علیه السلام است.
‌حضرت فاطمه زهرا علیها السلام فرمود: پدرم رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم فرمود: شبی که مرا به آسمان – معراج – بردند داخل بهشت شدم. در آنجا قصری از درّ سفید دیدم که وسط آن خالی بود. آن قصر دری داشت که با درّ و یاقوت مزیّن شده وروی آن پرده ای بود. وقتی سرم را بلند کردم، دیدم بربالای آن نوشته شده بود: «لااله الا الله»، «محمّد رسول الله، علیّ ولی القوم؛ خدایی جز الله نیست، محمّد فرستاده خدا و علی سرپرست قوم مسلمانان است».
به روی پرده نوشته بودند: به به، چه کسی همسنگ شیعه علی است. وقتی داخل قصر شدم، قصری دیدم از عقیقی سرخ که وسط آن نیز خالی بود، این قصر نیز دری داشت از نقره که با پرده ای از زبرجد سبز زینت شده بود. سرم رابلند کردم،
مردم در روز قیامت، همگی عریان وبرهنه محشور می شوند، مگر شیعیان علی علیه السلام و همه را به اسم مادرانشان صدا می زنند، مگر شیعیان علی علیه السلام که به اسم پدرانشان صدا زده می شوند. پرسیدم: حبیبم جبرئیل! چرا این گونه می شود؟ فرمود: چون علی علیه السلام را دوست داشتند، لذا حلال زاده اند».
سوم - (ثواب دوستی آل محمدصلی الله علیه وآله)
"عن فاطمه موسی بن جعفر علیه السلام… عن فاطمه بنت رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم قالت: قال رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم: ألا من مات علی حُبّ آل محمّد ماتَ شهیداً" (عوالم العلوم، ج22، ص354، ح3).
زمخشری این حدیث را درکتاب خود با تفصیل بیشتری بیان نموده و دنباله حدیث را چنین نوشته است:
"ألا و من مات علی حبّ آل محمّدصلی الله علیه وآله وسلم بَشَّرهُ مَلک الموت بالجنَّه ثم منکر ونکیر.
ألا و من مات علی حبّ آل محمّدصلی الله علیه وآله وسلم یَزف الی الجنّه کما تزف العروس الیبیت زوجها.
ألا ومن مات علی حبّ آل محمدصلی الله علیه وآله وسلم فتح له فی قبره بابان الی الجنّه.ألا ومن مات علی حبّ آل محمّدصلی الله علیه وآله وسلم جعل الله قبره مزار ملائکه الرحمه.
ألا ومن مات علی حبّ آل محمّدصلی الله علیه وآله وسلم مات علی السنّه والجماعه.
ألا ومن مات علی بغض آل محمّدصلی الله علیه وآله وسلم جاء الیوم القیامه(مکتوباً) بین عینیه آیس من رحمه االله.
ألا ومن مات علی بغض آل محمّدصلی الله علیه وآله مات کافراً؛ ألا و من مات علی بغض آل محمّد لم یشم رائحه الجنّه"(تفسیر کشاف، ج4ص220).
آگاه باشید هر کس بر محبّت آل محمّد صلی الله علیه وآله وسلم بمیرد، ملک الموت و نکیر و منکر او را به بهشت بشارت می دهند و همانند عروسی که او را برای خانه شوهرزینت داده اند او را برای بهشت زینت می دهند و زمانی که او را در قبر می گذارند، دو در از درهای بهشت گشوده می شود و قبر او محل رفت و آمد ملائکه رحمت می گردد. هر کس بر حبّ محمّد و آل محمّدصلی الله علیه وآله وسلم بمیرد، بر سنّت و جماعت مرده است.
آگاه باشید هر کس که بر بغض آل محمّدصلی الله علیه وآله وسلم بمیرد، روز قیامت می آید، در حالی که بین دو چشم او نوشته شده است: «مأیوس از رحمت خدا» و به حال کفر می میرد وهرگز بوی بهشت را استشمام نمی کند.

گستردگی مقام شفاعت
سیزدهمین خصوصیت حضرت معصومه سلام الله علیها ((شفاعت)) است.
البته در شفاعت حضرت چند ویژگی استثنایی وجود دارد که فهم درست آن نیاز به تامل و دقت در چند نکته دارد:
اولا: همانگونه که از محکمات قرآنی و روایی است که پیامبران و ائمه علیهم السلام از مقام و مرتبه شفاعت بر خوردارند، آنچه از روایات حاصل می شود آن است وجود مقدس حضرت معصومه سلام الله علیها ازبین بانوان بعد از حضرت زهراء سلام الله علیها، به چنین مقام و مرتبه ای برخوردار است.
ثانیا: شفاعت آن حضرت آنچنان گسترده است تمام کسانی که مقتضی شفاعت را دارند و مانعی چون حق الناس برای شفاعت آنان وجود ندارد مورد شفاعت قرارمی گیرند.
از همین رو حضرت امام صادق فرمودند:
"أَلَا وَ إِنَّ قمَّ الْکوفةُ الصغِیرَةُ أَلَا إِن لِلْجنَّةِ ثَمَانِیةَ أَبْوَابٍ ثلَاثَةٌ منْهَا إِلَی قُمَّ تُقْبَضُ فِیهَا امْرَأَةٌ مِنْ وُلْدِی اسْمُهَا فَاطِمَةُ بِنْتُ مُوسَی وَ تُدْخَلُ بِشَفَاعَتِهَا شِیعَتِی الْجَنَّةَ بِأَجْمَعِهِمْ" (بحار، ج 57، ص228)
«قم کوفۀ کوچک ماست. برای بهشت هشت در است که سه در آن به سوی قم است. زنی در قم وفات می کند که از اولاد من و نامش فاطمه است. در روز قیامت با شفاعت او تمام شیعیان من وارد بهشت می شوند.» 
ثالثا: نه تنها شفاعت حضرت موجب مغفرت گناهکاران می شود؛ بلکه موجب ارتقاء رتبه شفاعت شوندگان نیز می شود، یعنی آن کسانی که به دلیل معصیت خارج ازبهشت اند شفاعت حضرت موجب مغفرت آنان می شود، تا آنان بهشتی شوند، و آن هایی که بهشتی و داخل بهشت اند هر چند از این جهت نیاز به شفاعت ندارند؛ ولی از جهت این که پیرو هادی و امام شان بودند به برکت وجود حضرت معصومه سلام الله علیها مورد شفاعت قرار می گیرند تا در مرتبه بهشت ارتقاء پیدا کنند.
ازهمین رو است حضرت رضا (علیه السلام) نیز در زیارتِنامه خواهر بزرگوارشان تعبیر به "اشفعی فی الجنة" نموده و به ما یاد داده تا این چنین بخوانیم:
"یا فاطِمَهُ اِشْفَعی لِی فِی الْجَنَةِ، فَاِنَ لَکِ عِنْدَاللهِ شأناً مِنَ الشَأنِ"
«ای فاطمه معصومه! در مورد رفتن به بهشت، مرا شفاعت کن، چرا که در پیشگاه خداوند، دارای مقام و منزلتی بس ارجمند هستی» (بحار، ج 99، ص 268)

زیارت و زیارتنامه
چهاردهمین خصوصیت حضرت معصومه سلام الله علیها داشتن ((زیارتنامه ماثوره) و ((ترغیب به زیارت)) آن حضرت از ناحیه امام معصوم علیه السلام است. چراکه:
اولا: در بین امامزادگان بعد از حضرت ابوالفضل العباس علیه السلام، حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها، تنها امامزاده ای است که امام معصوم علیه السلام برای زیارتش زیارتنامه انشاء کرده است.
چراکه حضرت امام رضا علیه السلام خطاب به سعد قمی می فرمایند:
"یا سَعْدُ عِنْدَکمْ لَنَا قَبْرٌ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاک قَبْرُ فاطِمَةَ بنْتِ موسَی(ع) قَالَ نَعَمْ مَنْ زَارَهَا عَارِفاً بِحَقِّهَا فَلَهُ الْجَنَّةُ" (تاریخ، قم، ص215)
« ای سعد! ما را قبری نزد شما هست؟ عرض کردم: فدایت گردم، منظورتان حضرت فاطمه دختر موسی بن جعفر علیه السلام است؟ فرمود: بله، هر کسی او را در حالی که به حقش آشناست، زیارت کند، بهشت بر او واجب می شود.»
ثانیا: بعد از یارت معصومین علیهم السلام، زیارت هیچ یک ازاولیاء الهی به اندازه ومرتبه زیارت حضرت معصومه سلام الله علیها ترغیب و تاکید نشده است و همین نشانگر عظمت وبزرگی آن حضرت است.
چراکه در روایت آمده است:
1-شيخ صدوق با سند صحيح از امام رضا ـ عليه السّلام ـ در فضيلت زيارت حضرت معصومه ـ سلام الله عليها ـ روايت مي‎كند كه فرمودند:
"من زارها فَلَهُ الجنَّة" (عیون اخبارالرضا،ج2، ص271) هر كس ایشان را زيارت كند بهشت از آن اوست.
2. ابن قولويه در كتاب بسيار ارزشمند «كامل الزيارات» كه يكي از معتبرترين كتاب‎هاي قرن چهارم است، با سند معتبر از امام جواد عليه السّلام روايت كرده است كه فرمودند:
"من زارَ عَمّتي بِقُم فَلَهُ الجنَّة" (کامل الزیارات، 224) هر كس عمه‎ام را در قم زيارت كند، بهشت از آن اوست.
3. شيخ حسن قمي در كتاب ارزشمند «تاريخ قم» از امام صادق ـ عليه السّلام ـ نقل كرده كه فرمودند: "اِنَّ زيارتَها تَعادِل الجنَّة" (تاريخ قم، 215)  زيارت حضرت معصومه همسنگ بهشت است.
ثالثا: زیارت حضرت معصومه سلام الله علیها معادل زیارت همه معصومین و حرم آن حضرت حرم ائمه معصومین دانسته شده است و در روایت آمده است:
1-در روایتی ارزشمند از امام صادق (علیه السلام) این چنین نقل شده است:
"إِنَّ لِلَّهِ حَرَماً وَ هُوَ مَکَّةُ وَ إِنَّ لِلرَّسُولِ حَرَماً وَ هُوَ الْمَدِینَةُ وَ إِنَّ لِأَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ حَرَماً وَ هُوَ الْکُوفَةُ وَ إِنَّ لَنَا حَرَماً وَ هُوَ بَلْدَةُ قُم‏"
« همانا خداوند متعال حرمی دارد که شهر مکه است، و رسول خدا حرمی دارد که شهر مدینه است و أمیر المؤمنین حرمی دارد که شهر کوفه است و ما (أهل بیت) نیز حرمی داریم که شهر قم است» (بحار، ج57، ص226)
در این حدیث از این مکان‌ها به «حرم» تعبیر شده است که در آن معانی و مفاهیم مخصوصی نهفته است.
 حرم جای مقدسی است که در آن گران‌بهاترین سرمایه‌ها را قرار می‌دهند و مرکز اسرار محسوب می‌شود‌.
بنابراین همان احترامی که خانه خدا دارد، در مراحل پایین‌تر برای سرزمین قم وجود دارد. یعنی مرکز اسرار اهل بیت عصمت و طهارت و مرکز علوم آل محمد (علیهم السلام) است.
2- زیارتنامه حضرت معصومه (سلام الله علیها) که از ناحیه‌ی امام معصوم وارد شده، با زیارتنامه دیگر ائمه دراین جهت باهم متفاوت اند که در زیارتنامه تمام ائمه، به همان معصوم سلام داده می‌شود، اما در زیارتنامه حضرت معصومه (سلام الله علیها)، به صورت مستقیم به تمام چهارده معصوم و حتی انبیاء اولوالعزم سلام داده شده و سپس خدمت حضرت معصومه (سلام الله علیها) سلام و تحیت می‌دهیم.
این تفاوت بیانگر این معنا است که حرم حضرت معصومه (سلام الله علیها) حرم تمام پیامبران و امامان (علیه السلام) است. (بحار، ج102، ق266)
3- امام رضا (علیه السلام) زیارت خواهرش را مساوی با زیارت خو دانسته  و فرموده است: "مَنْ زَارَ الْمَعصُومَةَ بِقُمْ کَمَنْ زَارَنى" (ریاحین الشریعه، ج. 5، ص. 35)

شرافت دادن به شهر قم
پانزدهمین خصوصیت حضرت معصومه سلام الله علیها ((شرافت دادن به شهر قم)) است.
زمین قم هر چند از نظر جغرافیایی و طبیعی، مزیتی نسبت به مکان‌های دیگر ندارد، ولی وجود تربت مطهر، پاک و نورانی حضرت معصومه سلام الله علیها موجب شده است این قطعه از سرزمین خشک و گرمسیر درایران شرافت و قداست خاصی پیداکند؛ تاجایی که نه تنها به عنوان  قبة الاسلام وحرم ائمه علیهم السلام معرفی شده و شناخته شود، بلکه در روایات آمده است که سه در ازهشت در بهشت از قم  به روی بهشتیان باز می شود.
ازهمین رو در قداست و حرمت این شهر در روایت آمده است:
1-روایتی ارزشمند از امام صادق (علیه السلام) اینچنین نقل شده است:
"إِنَّ لِلَّهِ حَرَماً وَ هُوَ مَکَّةُ وَ إِنَّ لِلرَّسُولِ حَرَماً وَ هُوَ الْمَدِینَةُ وَ إِنَّ لِأَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ حَرَماً وَ هُوَ الْکُوفَةُ وَ إِنَّ لَنَا حَرَماً وَ هُوَ بَلْدَةُ قُم"
 همانا خداوند متعال حرمی دارد که شهر مکه است، و رسول خدا حرمی دارد که شهر مدینه است و أمیر المؤمنین حرمی دارد که شهر کوفه است و ما (أهل بیت) نیز حرمی داریم که شهر قم است. (بحار ، ج57، ص216)
2-حضرت امام صادق(ع) در اینکه درهای بهشتی از قم باز می شوند، می فرمایند:
"أَلَا وَ إِنَّ قمَّ الْکوفةُ الصغِیرَةُ أَلَا إِن لِلْجنَّةِ ثَمَانِیةَ أَبْوَابٍ ثلَاثَةٌ منْهَا إِلَی قُمَّ تُقْبَضُ فِیهَا امْرَأَةٌ مِنْ وُلْدِی اسْمُهَا فَاطِمَةُ بِنْتُ مُوسَی وَ تُدْخَلُ بِشَفَاعَتِهَا شِیعَتِی الْجَنَّةَ بِأَجْمَعِهِمْ"(بحار، ج6، ص 228)
«قم کوفۀ کوچک ماست. برای بهشت هشت در است که سه در آن به سوی قم است. زنی در قم وفات می کند که از اولاد من و نامش فاطمه است. در روز قیامت با شفاعت او تمام شیعیان من وارد بهشت می شوند.»
3- در زیارتنامه حضرت معصومه(ع) وقتی به پیامبران سلام داده می شود، همه به صورت غایب است:  "اَلسَّلَامُ عَلَی آدَمَ صفوَةِ اللَّه..." ولی وقتی به رسول خدا(ص) و ائمه(ع) می رسد، همه به صورت خطاب ذکر می شود: "اَلسَّلامُ عَلَیکَ یَا رَسُولَ اللَّهِ... اَلسَّلامُ عَلَیکَ یَا اَمِیرَالمُؤمِنِینَ عَلی بن اَبِی طَالبٍ... اَلسَّلَامُ عَلَیکَ یَا حَسَنَ بن علِیّ"
این به معنا است زیارت تربت حضرت معصومه سلام الله علیها زیارت همه معصومین علیهم السلام است و با اینکه محل دفن رسول خدا(ص) و ائمه(ع)، شهر قم نیست؛ ولی حرم شان حرم قم است.

مرگ با عزت و جاودانه
شانزدهمین خصوصیت حضرت معصومه سلام الله علیها((مرگ باعزت و جاودانه)) است.
به این معنا با اینکه هر انسانی یکبار متولد و یکبار می میرد؛ ولی در چگونگی مرگ و تولد، انسان ها به چند دسته تقسیم می شوند:
دسته اول؛
که قریب به اتفاق انسان ها این چنین اند تولد ومرگ طبیعی دارند نه تولد آنان کانون توجه قرار می گیرد و نه مرگشان تکان دهنده و مورد توجه است، بلکه تولد ومرگشان به عنوان جریان طبیعی  مسیرش را طی می‌کند و هرکسی روزی متولد و روزی هم سرانجام ازدنیا می رود.
دسته دوم؛
انسان هایی هستند که تولدشان همانند دسته اول اند که جريان طبیعی وعادی دارد، ولی مرگشان فوق العاده تکان دهنده وعبرت آموز است، نظیر مرگ زبير، طلحة که تمام افتخاراتشان را فدای نفسانیات کردند و با مرگ سیاه ازدنیا رفتند.
دسته سوم؛
کسانی همچون دسته اول ودوم تولدشان عادی وطبیعی است ولی مرگشان موج آفرین، جاودانه وعزت آفرین است مصلحان، عارفان وشهداء با چننین مرگی رهسپار جهان دیگر می شوند.
دسته چهارم؛
کسانی اند تولد و مرگشان هیچ زیبایی ندارد بلکه هریک از تولد و مرگ نفرت انگیزتر وعبرت آمیزتر ازدیگری است؛ مرگ و تولد زیادبن ابیه وحجاج بن یوسف ثقفی ازاین دسته است، چراکه:
وقتی زیادبن ابیه متولد شد آن چنان غمگین انگیز بوده است که نمی دانستند پدر وی چه کسی است واو با((زیادبن ابیه)) نام گذاری شده است، و چون تمام عمرش را در جرم وجنایت گذشته بود مرگش شادی آفرین بود که وجود جنایت کاری ازصحنه زمین پاک شد، حجاج هم وقتی متولد شیرپستان مادر را نمی مکید ولی ظرفی پر ازخون را آوردند شروع به نوشیدن نمود که تفال خونریز بودن وی زدند که این چنین شد، وعمرش را به خون آشامی  پشت سر گذراند وقتی به هلاکت رسید که سیصد هزار نفر در زندان وی بازداشت بودند.
دسته پنجم؛
کسانی اند که تولدشان زیبا تر ازمرگ، و مرگشان قشنگ تر و زیبا تر از تولدشان است، تولدشان  شگفتی ساز، و مرگشان موج آفرین است، تولد و رحلت رسول گرامی اسلام، تولد وشهادت علی علیه السلام این چنین بود که تولدشان شگفتی ساز و مرگشان جاودانه و عزت آفرین بوده است، حضرت معصومه سلام الله علیها دراین دسته پنجم قرار داشته است،چراکه:
اولا: تولد آن حضرت آن چنان شگفتی ساز است که درکش فراتر ازاستعداد و فهم ناقص ما است، برای اینکه دریک روایت تولد و مکان دفن  آن حضرت را قبل از تولد امام موسی بن جعفر علیه السلام، و در روایت دیگر تولد و محل دفنش بعد ازتولد پدرش، جد بزرگوارش امام صادق علیه السلام پیشگویی نموده است.
از همین رو در یک روایت آمده است:
"وَ رُوِيَ عَنْ عِدَّةٍ مِنْ أَهْلِ الرَّيِّ أَنَّهُمْ دَخَلُوا عَلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع وَ قَالُوا نَحْنُ مِنْ أَهْلِ الرَّيِّ فَقَالَ مَرْحَباً بِإِخْوَانِنَا مِنْ أَهْلِ قُمَّ فَقَالُوا نَحْنُ مِنْ أَهْلِ الرَّيِّ فَأَعَادَ الْكَلَامَ قَالُوا ذَلِكَ مِرَاراً وَ أَجَابَهُمْ بِمِثْلِ مَا أَجَابَ بِهِ أَوَّلًا فَقَالَ إِنَّ لِلَّهِ حَرَماً وَ هُوَ مَكَّةُ وَ إِنَّ لِلرَّسُولِ حَرَماً وَ هُوَ الْمَدِينَةُ وَ إِنَّ لِأَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ حَرَماً وَ هُوَ الْكُوفَةُ وَ إِنَّ لَنَا حَرَماً وَ هُوَ بَلْدَةُ قُمَّ وَ سَتُدْفَنُ فِيهَا امْرَأَةٌ مِنْ أَوْلَادِي تُسَمَّى فَاطِمَةَ فَمَنْ زَارَهَا وَجَبَتْ لَهُ الْجَنَّةُ قَالَ الرَّاوِي وَ كَانَ هَذَا الْكَلَامُ مِنْهُ قَبْلَ أَنْ يُولَدَ الْكَاظِمُ عَلَيْهِ السَّلَامُ" (بحار ج57، ص216)
«جمعی از اهل ری که از شیعیان بودند درمحضر امام صادق مشرف بودند و خود را معرفی کردند که ما از اهل ری هستیم، امام شروع کرد از تمجید اهل قم و به آفرین گفتن به آنان و ذکر ویژگی‌های آن و آنرا حرم اهل بیت شمرد و علت آن را قبر شریف حضرت معصومه معرفی کرد؛ و این پیشگویی را پیش ازتولد امام موسی بن جعفر علیه السلام بوده است»
ثانیا: مرگ او نیز موج آفرین، جاودانه و به یک معنا مرگش شهادت گونه و در حال هجرت و مصداق آیه مبارکه: "مَنْ يُهاجِرْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ يَجِدْ فِي الْأَرْضِ مُراغَماً كَثِيراً وَ سَعَةً وَ مَنْ يَخْرُجْ مِنْ بَيْتِهِ مُهاجِراً إِلَى اللَّهِ وَ رَسُولِهِ ثُمَّ يُدْرِكْهُ الْمَوْتُ فَقَدْ وَقَعَ أَجْرُهُ عَلَى اللَّهِ وَ كانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحِيماً" (نساء، آیه 100)
و هر كه در راه خداوند هجرت كند، اقامتگاه‌هاى بسيار همراه با گشايش خواهد يافت و هر كه از خانه‌اش هجرت‌كنان به سوى خدا و پيامبرش خارج شود، سپس مرگ، او را دريابد حتماً پاداش او بر خداوند است و خداوند آمرزنده‌ى مهربان است بوده است، به یک معنای دیگر شهیده در راه حق و مصداق آیه مبارکه: "وَلَا تَحْسَبَنَّ الَّذِينَ قُتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَمْوَاتًا بَلْ أَحْيَاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ يُرْزَقُونَ" (آل عمران، ایه168) «هرگز كسانى را كه در راه خدا كشته شده‏ اند مرده مپندار بلكه زنده‏ اند كه نزد پروردگارشان روزى داده مى ‏شوند» بوده است. چراکه:
در چگونگی ورود حضرت معصومه سلام الله علیها به قم دو نظریه و دو احتمال وجود دارد:
احتمال اول؛ این است حضرت معصومه سلام الله علیها در سال 201 هجری قمری یک سال بعد ازآمدن حضرت رضا علیه السلام به مرو، به قصد زیارت امام علیه السلام از مدینه خارج شد و پس از پیمودن راه بین حجاز و عراق، وارد سرزمین ایران شد.
ولی پیش از رسیدن به خراسان، در یکی از شهرهای مرکزی ایران به نام ساوه بيمار گرديد. از اطرافيان پرسيد: از اين جا تا قم چقدر فاصله است؟ گفتند: ده فرسخ.آن حضرت به خدمت كارش دستور داد كه وي را به طرف شهر قم حركت دهد. آل سعد، كه از شيعيان و محبان اهل بيت(ع) بوده و در قم زندگي مي كردند، همين كه از ورود خواهر امام رضا(ع) با خبر شدند به استقبال آن حضرت شتافته و از شهر قم بيرون رفتند و چون به وي رسيدند، بسيار شادماني و اظهار خوشحالي نمودند.
موسي بن خزرج بن سعد، كه از بزرگان آل سعد و از معاريف شيعه درقم بود، افسار شتر آن حضرت را به دست گرفت و به سوي قم آورد و آن بانوي شريف را در خانه خويش اسكان داد و از او به شايستگي پذيرايي كرد.اما حضرت فاطمه معصومه(س) بيمار و رنجور بود. بدين جهت، چندان اقامتی در قم نداشت و پس از شانزده روز سکونت در خانه موسي بن خزرج، دار فاني را وداع و روح بلندش به اعلي عليين پيوست. (حیاة الامام الرضا(ع) (باقر شریف قریشی) ج 2 ، ص 351 ؛ مستدرك سفينة البحار، ج8، ص 261 ؛ بحار الانوار، ج 60 ، ص 21).
احتمال دوم؛ این است که برپایه بعضی از روایات دیگر، ماموران مامون عباسی که از هجرت علویان به ایران ناخوشایند بوده و در باطن از این ماجرا رنج می بردند، به کاروان حضرت معصومه(س) در ساوه هجوم و بسیاری از مردان و مبارزان کاروان، از جمله هارون بن موسی کاظم(ع)، برادر حضرت معصومه(س) را به شهادت رساندند و به حضرت معصومه(س) نیز زهر خورانیده و بر اثر آن زهر کشنده، آن حضرت نیز به شهادت رسید. (حیاة الامام الرضاء (ع) (سید جعفر مرتضی)، ص 428).

نگارنده: حجت الاسلام و المسلمین سید محمدتقی قادری

برای مشاهده قسمت اول کلیک کنید

برای مشاهده قسمت دوم کلیک کنید