مهم‎ترین عامل تربیت انسان باور به معاد است

به گزارش بلاغ به نقل از رسا، حضرت آیت‎الله عبدالله جوادی آملی دیروز در مسجد اعظم در ادامه درس تفسیر قرآن و در ادامه تفسیر سوره مبارکه غافر گفت: نتیجه آیاتی که گذشت این شد که انسان در این دنیا محکوم به مرگ است و هیچ کس از این مستثنا نیست، هر نفسی مرگ را می‎چشد و حتی پیامبر(ص) نیز از این قاعده استثنایی ندارد و هر نفسی وقتی مرگ را می‎چشد وارد برزخ می‎شود.

ایشان افزود: در برزخ این نیست که همه بمیرند و وارد قیامت شوند، برخی زنده وارد قیامت می‎شوند و برخی گرفتار صعقه می‎شوند، جریان این‎که انسان دو بار بمیرد و دو بار زنده شود، موجبه کلیه نیست و برای همه صادق نیست، از آیه نفخ صور و صعقه یک عده استثنا شده‎اند.

مفسر برجسته قرآن کریم با اشاره به این‎که اگر کسی زنده از برزخ وارد قیامت شد همچون انبیا معنایش این نیست که در قیامت با همان بدن برزخی محشور می‎شود، اظهار کرد: معنایش این است که این افراد در قیامت با حفظ بدن برزخی بدن دنیایی را هم دارند و دنیا هم که هستند همین طور هستند، بر اساس حدیث هر کس می‎میرد وجود مبارک حضرت علی(ع) را می‎بیند، حضرت که زنده بود این اصل جاری بود و الان که رحلت کرده‎اند این اصل نیز جاری است.

ایشان خاطرنشان کرد: انسان‎های کامل هم دارای بدن دنیایی و مادی و هم دارای بدن برزخی هستند و هم آن روح مجرد را دارند، لازم نیست که آنان با بدن برزخی وارد قیامت شوند که این با استثنایی که قرآن انجام می‎دهد هم سازگار است، اگر از برزخ وارد قیامت بخواهند بشوند لازم نیست که بدن برزخی را رها کنند و وارد قیامت شوند.

قرآن آویختنی است نه انداختنی

حضرت آیت‎الله جوادی آملی با اشاره به این‎که عقل کار اندیشه دارد و چراغ است، اظهار کرد: از طرف دیگر گفته شده است که عقل آن است که با آن خدای رحمان عبادت می‎شود و بهشت با آن کسب می‎شود، باید گفت که دو عقل داریم، یک عقل نظری و دیگر عقل عملی است، این‎ها دو قوه کاملا جدا هستند و هر قوه عهده‎دار کار خودش است.

ایشان ادامه داد: اگر هم عقل نظری و هم عقل عملی قوی بود، آن فرد می‎شود عالم عادل، اما اگر عقل عملی ضعیف بود، عالم فاسق می‎شود، و اگر عقل نظری ضعیف بود، فرد می‎شود مقدس بی‎درک و اگر هر دو ضعیف بود، فرد می‎شود بی‎درک فاسق، بین این دو قوه از زمین تا آسمان تفاوت وجود دارد.

نویسنده کتاب مفاتیح‎الحیات خاطرنشان کرد: یک کسی مار و عقرب را خوب می‎بیند اما دست و پایش فلج است، این مشکل علمی ندارد، بلکه مشکل عملی دارد و صد در صد می‎بیند، وقتی که جهاد شد انسان موظف است در جهاد از قدرت الهی و وحی و نبوت کمک بگیرد و جهل را سرکوب کند.

ایشان با بیان این‎که عقل عمل گاه به اسارت شهوت و هوای نفس خود درمی‎آید، ابراز کرد: حالا شما مدام برای او آیه و روایت بخوان، او مشکل علمی ندارد، آن که باید تصمیم بگیرد تحت اسارت است، دیگر آن گاه نمی‎تواند خداوند را عبادت کند و بهشت را کسب کند.

حضرت آیت‎الله جوادی آملی با اشاره به آیه «رَفِیعُ الدَّرَجَاتِ ذُو الْعَرْشِ یُلْقِی الرُّوحَ مِنْ أَمْرِهِ عَلَى مَن یَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ لِیُنذِرَ یَوْمَ التَّلَاقِ ﴿15﴾»، ادامه داد: خداوند قرآن را به نحو تجلی القا کرد نه به نحو تجافی، اما باران به نحو تجافی القا می‎شود، یعنی وقتی باران بالا هست پایین نیست، و وقتی پایین هست، بالا نیست، خداوند قرآن را آویخت نه این‎که انداخت.

تأثیر باور به معاد در زندگی انسان

ایشان با قرائت آیه «یَوْمَ هُم بَارِزُونَ لَا یَخْفَى عَلَى اللَّهِ مِنْهُمْ شَیْءٌ لِّمَنِ الْمُلْکُ الْیَوْمَ لِلَّهِ الْوَاحِدِ الْقَهَّارِ ﴿16﴾»،  اظهار کرد: در کوتاه‎ترین فاصله در آیات محل بحث شش بار مسأله معاد را بیان می‎کند، اعتقاد به معاد سازنده است و اعتقاد به توحید را هم مشرکان هم داشتند، «یوم» و «یومئذ» را خداوند در جایی به کار می‎برد معمولا که درباره قیامت باشد.

مفسر برجسته قرآن کریم ادامه داد: آنان در هیچ مرحله‎ای از خداوند مستور نیستند، بارز هستند، امروز یک وضعی هست که خیال هم نمی‎توانید بکنید که خداوند شما را نمی‎بیند و پشت درهای بسته را تنها شما می‎بینید و لاغیر، امروز آن خیال را هم حتی نمی‎توانید بکنید.

ایشان ادامه داد: این بخش « لِّمَنِ الْمُلْکُ الْیَوْمَ لِلَّهِ الْوَاحِدِ الْقَهَّارِ»، برخی گفته‎اند خداوند این جا خود جواب می‎دهد، یعنی پرسش‎کننده خداوند است و جواب دهنده هم خداوند است، برخی گفته‎اند انبیا و فرشتگان و اهل ایمان جواب می‎دهند، اما به نظر می‎رسد که خود ملک جواب می‎دهد، تمام ملک که اهل تحمید، سجود و تسبیح هستند می‎گویند ما از آن «الله» هستیم.

حضرت آیت‎الله جوادی آملی ابراز کرد: چندین طایفه از آیات از خشوع و خضوع موجودات در برابر خداوند خبر می‎دهند و بعید نیست که آن روز همه جواب بدهند که ما از آن تو هستیم، درباره قهاریت خداوند نیز در دعای کمیل آمده است که این دعای کمیل خود تفسیر آیات قرآن کریم است، تسبیح موجودات در دنیا، اسلام و انقیاد آنان یک گوش شنوا می‎خواهد.

ایشان با اشاره به آیه «الْیَوْمَ تُجْزَى کُلُّ نَفْسٍ بِمَا کَسَبَتْ لَا ظُلْمَ الْیَوْمَ إِنَّ اللَّهَ سَرِیعُ الْحِسَابِ ﴿17﴾»، گفت: امروز هر کسی در برابر کارش کیفر می‎بیند، اما به همان چیزی که عمل کرد نه به سبب آن چیزی که عمل کرد، به همان چیزی که عمل کردید به همان کیفر می‎بینید، امروز جا برای ستم نیست، غیر خداوند که توان آن را ندارند و خداوند هم که اهل ظلم نیست.

قیامت هر کسی پس از مرگ او شروع می‎شود

مفسر برجسته قرآن کریم ابراز کرد: درست است ذات اقدس اله عمدا ظلم نمی‎کند، اما اولین و آخرین جمع شده‎اند اما حتی اشتباه و غفلتی وجود ندارد، خداوند «سریع الحساب» است و برای او از اولین تا آخرین در حکم یک نفر هستند، سهو و غفلت برای خداوند غیر ممکن است.

ایشان گفت: خداوند عینش عین ذات اوست و اگر این علم زائل شود، یعنی ذات زائل شده است و ذات عین شهود است، بنابراین هیچ احتمال ظلم در آن جا نیست، نه عمدی نه خطا و نه سهو پس هیچ ستمی به هیچ بنده‎ای در آن روز نخواهد شد، این پنجاه هزار سال در حکم پنج دقیقه است، اگر یک حقیقت نامتناهی بود، قلیل و کثیر برای او تفاوت نمی‎کند.

حضرت آیت‎الله جوادی آملی با اشاره به آیه «وَأَنذِرْهُمْ یَوْمَ الْآزِفَةِ إِذِ الْقُلُوبُ لَدَى الْحَنَاجِرِ کَاظِمِینَ مَا لِلظَّالِمِینَ مِنْ حَمِیمٍ وَلَا شَفِیعٍ یُطَاعُ ﴿18﴾»، ادامه داد: گاه خداوند از خطرات قیامت بیان می‎کند و گاه از نزدیکی قیامت می‎گوید، می‎فرماید قیامت دم دست شمااست، شما همین که مردید وارد قیامت می‎شوید، ولو روایتی هم در این باره نیامده باشد، این مطلب حق است که هر کس بمیرد قیامتش برپا می‎شود، زیرا بسیاری از احکام قیامت شامل برزخ هم می‎شود.

ایشان بیان کرد: این بدن را که در این چاله گذاشتند، از همین امشب پرسش شروع می‎شود، همین لحظه که انسان مرد در برزخ است، درست است که در برزخ همه احکام معاد جاری نمی‎شود اما بخش‎های وسیعی از احکام برزخ برای قیامت جاری می‎شود، یکی از اسمای قیامت «آزفه» است که در این آیه ذکر شده است.

نویسنده کتاب مفاتیح‎الحیات ابراز کرد: همین که شخص از دنیا رفت وارد قیامت صغری می‎شود، اگر ما قبر را که برزخ است و بعد از مرگ شروع می‎شود، آغاز قیامت بدانیم، قیامت شروع می‎شود، اما آن قیامت کبری وضعیتش معلوم نیست و هیچ کس هم نمی‎داند.

ایشان گفت: این که قیامت کبری کی ظهور می‎کند معلوم نیست تا انسان همیشه آماده باشد و همیشه مهیای مرگ باشد، مهم‎ترین عامل تربیتی انسان اعتقاد به معاد است و گرنه اعتقاد به مبدأ را هم مشرکان داشتند، مرگ چاله نیست، مرگ پل است، اگر باور کردیم و مرگ را یک قدمی خود دیدیم، آماده می‎شویم.