کاهش جمعیت، آسیب اقتدار ملی

پایگاه اطلاع رسانی بلاغ /  کاهش جمعیت، آسیب اقتدار ملی
توسعه و رونق اقتصادی، وابسته به نیروی جوان و کارآمد است. کشوری که با پیری جمعیت روبه‌رو می‌شود، خودبه خود جمعیت جوان و نخبه‌اش دچار آسیب خواهد شد. از سوی دیگر دولتی می‌تواند در خدمت مردم باشد و از همه توان و ظرفیت منابع ملی، سرمایه و زیرساخت‌های سخت‌افزای و نرم‌افزاری برای توسعه اقتصادی جامعه استفاده کند که نیروهای جوان، فعال و کارآمدی برای شتاب روند توسعه اقتصادی داشته باشد. به موازات پیر شدن جمعیت و کاهش نرخ رشد جمعیت، تولید نیز در کشور کاهش می‌یابد، در نتیجه بحران اقتصادی کشور را فرا خواهد گرفت. بنابراین توسعه‌یافتگی بدون برنامه‌ریزی و وجود منابع انسانی کمی و کیفی جوان، فعال و ماهر، مؤثر و نتیجه‌بخش نیست. در واقع کاهش زاد و ولد نه تنها یک کشور را به سمت جمعیت پیر سوق می‌دهد؛ بلکه به دلیل کاستن از جمعیت فعال و مولد، به تضعیف بیش از پیش ساختارهای اقتصادی و در نتیجه عقب‌افتادگی کشور از قافله توسعه جهانی نیز می‌انجامد. به عبارتی کاهش جمعیت، سبب کم شدن نیروی کار جوان و پویا نیز شده و رفته‌رفته به صنایع، تولیدات و اقتصاد آسیب می‌رساند و سبب ایجاد بحران اقتصادی می‌شود. نارضایتی مردم در کنار بحرانی شدن اقتصاد، می‌تواند در اندک زمان به بحران امنیتی مبدل گردد؛ هم‌چنانکه بسیاری از جنبش‌های اعتراضی در کشورها، در مشکلات و مطالبات اقتصادی ریشه دارد.
افزایش جمعیت سالمندان نیز جامعه را در مقابل تهدیدات نظامی آسیب‌پذیرتر می‌کند؛ به گونه‌ای که یا توان مقابله در برابر تهاجمات نظامی را نداشته یا به سازش‌های تحمیل‌ شده برای فرار از بحران تن می‌دهند. چنان‌که در جنگ جهانی دوم «کورتین» نخست‌وزیر استرالیا هشدار داد که این کشور برای حفظ امنیت خود، همانند آسیای پرجمعیت، به جمعیتی سی‌ میلیونی نیاز دارد؛[1] زیرا در جنگ‌های مدرن امروز، تغییرات کمی و کیفی جمعیت به طور مستقیم و غیرمستقیم بر نیروهای مسلح در حوزه مدیریت سرمایه‌های انسانی و معماری ساختارهای نظامی از نظر ترکیب و بافت نیروی انسانی، تأثیر خواهند گذاشت.[2] جامعه‌ای که در سطح بین‌المللی دارای جمعیت بیشتر و جوان‌تری است، می‌تواند دارای ارتش و قدرت نظامی قوی‌تری نیز باشد. دوران جنگ تحمیلی و حضور جوانان در عرصه‌های نظامی و عملیات‌های سرنوشت‌ساز، برگ برنده‌ای بود که ایران توانست در دوران دفاع مقدس آن را کسب کند. مطمئناً کشوری که دارای جمعیت اندک یا پیر باشد، توانایی رویارویی مقتدرانه در برابر تجاوز بیگانگان را نخواهد داشت. اگرچه امروزه اقتدار نظامی در مناسبات بین‌المللی از اولویت خارج شده است و دولت‌ها تسلط بر مناسبات جهانی را در اقتدار اقتصادی جست‌وجو می‌کنند، اما در شرایطی که جمهوری اسلامی ایران در معرض تهدیدهای جدی دشمنان سیاسی خود قرار دارد و آشکارا مورد تهدید قدرت‌های زورگو قرار می‌گیرد، نمی‌توان از این مزیت در راستای اقتدار نظامی کشور چشم‌پوشی نمود.[3]
[1]. ر.ک: خبرگزاری فارس نیوز؛ «پرچم اقتدار بر بلندای شانه‌های جمعیت»؛ 22/07/1393
[2]. ر.ک: خبرگزاری صدا و سیما، نقش جمعیت در اقتدار ملی، 02/09/1396
[3]. ر.ک: زهرا سوختانلو و اعظم رحمت‌آبادی؛ «تحدید نسل شیعه، تهدید جامعه ایران (علل کاهش جمعیت و پیامدهای آن)»؛ معرفت؛ سال بیست و دوم، شماره 189، شهریور 1389، ص 45 ـ 58.