برخي، پايمال كردن حقوق ديگران را با انواع حيله و نيرنگ ‏بازي، زيركي مي ‏نامند؛ غافل از اينكه زيرك كسي است كه هواي نفس را زير پا بگذارد و در صراط مستقيم پيش رود و از تجاوز به حقوق ديگران خودداري كند. امام علي عليه ‏السلام در پاسخ به عده ‏اي ساده‏ لوح كه از سياست‏ مداري و زيركي معاويه سخن مي‏ گفتند، فرمود:

لَوْلا اَنّ الْمَكْرَ و الخَديعَةَ فِي النّار لَكُنْتُ اَمكَرَ النّاسِ.[۱]

اگر نبود كه نيرنگ و فريبكاري در آتش است، من بيش از همه حيله و نيرنگ مي ‏كردم.

نيرنگ ‏بازي از ابزارهاي شيطان است و در اسلام به شدت نكوهش شده است. رسول خدا صلي ‏الله ‏عليه ‏و‏آله مي ‏فرمايد:
لَيْسَ مِنّا مَنْ ما كَرَ مُسْلِما.[۲]
كسي ‏كه با مسلماني نيرنگ كند و براي او نقشه بكشد، از ما نيست.
اگر كسي براي ضربه‏ زدن به مسلماني نقشه بكشد، خداوند نقشه او را نقش‏ برآب مي‏ كند؛ چرا كه خداوند وليّ و ياور مؤمنان است: «اَللّهُ وَلِيُّ الَّذينَ آمَنُوا.»[۳] هنگامي ‏كه بنده ‏اي از نيرنگ حيله ‏گران بي ‏خبر است و توان دفاع از خود را ندارد، خداوند به حمايت از او برمي ‏خيزد و چه‏ بسا نقشه حيله‏ گران را به خودشان بازمي‏ گرداند: «وَ مَكُروا وَ مَكَر اللّهُ وَاللّهُ خَيْرُ الْماكِرِينَ».[۴]

كوتاه سخن اينكه حيله و نيرنگ، هنر شيطاني است و از ناتواني و فقدان دليل و منطق سرچشمه مي ‏گيرد. از شر حيله‏ گراني كه هر روز براي به دام انداختن هم ‏نوعان خود نقشه ‏اي مي ‏چينند و حيله‏ اي مي‏ بافند، بايد به خدا پناه برد.