وقتی مادیات ارزش شد جوانمردی به کمترین بها حراج می شود!

به گزارش بلاغ، حجت الاسلام حمید رضا مظاهری سیف، بنیانگذار موسسه علمی و پژوهشی بهداشت معنوی در گفتگو با شبستان به مناسبت فرا رسیدن روز فرهنگ پهلوانی و ورزش زورخانه ای با اشاره به جایگاه فتوت و جوانمردی در آموزه های دینی و سیره اهل بیت علیهم السلام گفت: جوانمردی در سنت و سیره مسلمانان به عنوان فتوت نامه نویسی مرسوم بود، به این ترتیب که گروهی گرد هم می آمدند و مرامی را توافق کرده و همپیمان می شدند که به آن پایبند باشند و تا می توانند جامعه را به سمت اصلاح و صلاح پیش ببرند.

وی با بیان اینکه ریشه این اخلاق فتوت یا فتوت نامه به پیمان حلف الفضول پیامبر اسلام (ص) باز می گردد، توضیح داد: زمان پیش از بعثت حضرت محمد (ص) با تعدادی از جوانان حجاز همپیمان شدند تا یکسری اصول و ارزش های اخلاقی را حفظ کنند؛ لذا با این تعریف مشخص می شود هسته اصلی فتوت و جوانمردی، وفای به عهد است و این سیره اخلاقی به عنوان کتاب اخلاقی در تاریخ اخلاق اسلامی وجود دارد.

این استاد فلسفه اخلاق با بیان این که اگر بخواهیم به موضوع جوانمردی و فتوت با محوریت وفای به عهد نگاه نزدیک تری داشته باشیم، می توان گفت چند نوع عهد وجود دارد، بیان کرد: نخست عهد و پیمان روشن و آشکاری است که در جامعه میان افراد دیده می شود که گاه دو فرد یا چند نفر با یکدیگر عهدی می بندند که وفاداری به آن شرط جوانمردی است.

وی افزود: گاه نیز عهد و پیمان آشکار و صریح نبوده و با گفتگو و قول و قرار بسته نشده است در حقیقت این موارد پیمان های نانوشته ای است که در جامعه و روابط انسانی وجود دارد و وفاداری به آن نیز شرط جوانمردی است مانند ظلم نکردن به دیگری. در حقیقت وقتی ما در یک جامعه زندگی می کنیم، ممکن است با تک تک آنها پیمان گفتاری مبنی بر ظلم نکردن نبسته باشیم، اما طبیعی است این امر را مد نظر داشته و بر اساس عدالت و انصاف با یکدیگر رفتار کنیم نه ظلم و ستم.

وی صداقت را دیگر پیمان نانوشته اجتماعی خواند و عنوان کرد: وقتی ما با دیگران در یک جامعه زندگی می کنیم و روابط اجتماعی با یکدیگر داریم، بنا بر این است که به یکدیگر سخن راست گفته و همدیگر را فریب ندهیم لذا هم پیمان های آشکار و هم پیمان های ناآشکار و وجدانی، هر دو از عهود اجتماعی هستند که وفاداری به آنها شرط جوانمردی است.

حجت الاسلام مظاهری سیف با اشاره پیمان های معنوی نیز گفت: این نوع پیمان ها میان انسان و خدای متعال بسته شده است و ما با خدا پیمان بسته ایم که او را رب خود دانسته و عبودیت غیر او را نپذیریم که آیه 172 سوره اعراف مشهور به آیه الست «أَلست بربّكم قالوا بلي» به این مساله اشاره دارد؛ بنابراین عبودیت خدای متعال و زیر بار بندگی غیر خدا نرفتن و سر تسلیم در برابر دیگران فرود نیاوردن، این هم شرط جوانمردی و مروت است.

وی در ادامه با اشاره به سیره اهل بیت علیهم السلام در این باره، توضیح داد: ائمه اطهار علیهم السلام به وجوب عهد و پیان اهمیت بسیاری می دادند و اگر سخنی می گفتند و حتی احتمال می دادند که طرف مقابل به آن وفادار نیست، تا جایی که می توانستند وفاداری خود را نشان می دادند مثال بارز آن زمانی است که امیرمومنان علی (ع) زمام حکومت را به دست گرفتند؛ ایشان در ابتدا حکومت را نمی پذیرفتند اما وقتی مردم جمع شدند و گفتند ما کسی را بهتر از تو نمی شناسیم و با او بیعت کردند، وقتی حضرت علی (ع) بیعت را قبول کردند، با اینکه مردم پیمان شکنی ها زیادی در مقابل ایشان کردند، دست از این پیمان برنداشتند و مردم را رها نکردند و به سرزمین دیگری برای زندگی راحت تر، مهاجرت نکردند و تا آخرین لحظه عمر به پیمانی که با آن مردم بی وفا بسته بودند، پایبند ماندند و تا توانستند، عدالت را برقرار کردند.

بنیانگذار موسسه علمی و پژوهشی بهداشت معنوی ادامه داد: در ماجرای حرکت امام حسین (ع) نیز این وفای به عهد و جوانمردی دیده می شود تا جایی که وقتی مردم کوفه برای ایشان دعوتنامه نوشتند و سپس عهدشکنی کردند، آن حضرت (ع) به عهد با آن تعدادی که در کوفه منتظر ایشان بودند همچنان پایبند بوده و تا آخرین قطره خون پای عهد خود ایستادند.

وی با بیان این که در حقیقت زماتی که مسائل و عناصر مادی بیش از اندازه ارزشمند شوند، جوانمردی و وفای به عهد کمرنگ می شود، تاکید کرد: ما درسی که از مردم کوفه می گیریم این است که آن زمان ارزش های مادی بسیار میان آنها رواج پیدا کرد لذا به بهانه اندک، پیمان شکنی کردند؛ در هر جامعه ای وقتی ارزش های مادی بیش از حد خود ارزشمند تلقی شوند جوانمردی بسیار کمتر از ارزش واقعی خود محسوب خواهد شد.

این کارشناس فلسفه اخلاق با بیان اینکه به نظر می رسد در دنیای امروز این جابه جایی ارزش ها اتفاق افتاده است لذا عجیب نیست که پیمان شکنی ها زیاد شود، خاطرنشان کرد: در چنین شرایطی انسان ها نه تنها عهد خود را ارزان می فروشند بلکه خود را هم ارزان می فروشند؛ تنها را ه نجات از چنین وضعیتی آن است که انسان ها ارزش و قدر خود را بیشتر بدانند و اجازه ندهند ارزش های مادی از آنها گران تر باشد.