روز عرفه و شهادت حضرت مسلم بن عقیل و هانی بن عروه(ره)

ایام شهادت حضرت مسلم بن عقیل(نهم ذی الحجه)، پیشاهنگ نهضت کربلا و سفیر امام حسین(ع) به سوی مردم کوفه و هانی بن عروه، از شیعیان باوفا و میزبان و هم رزم مسلم بن عقیل را در روز عرفه به سوگ می نشینیم؛ او که در عرفه شهید شد تا دعای عرفه مولی الکونین را تفسیر کند و حماسه مسلم بودن و تسلیم نشدن را بیافریند، مبارک باد! نام و یاد روح بزرگ انسان های خودساخته و پاکی که ایثارشان در راه خدا الهام بخش تعهد و فداکاری است.
عظمت انسانی چهره های پرفروغ تاریخ خون بار ما چون مسلم بن عقیل و هانی بن عروه، اسوه همه کسانی است که در زندگی به هدف هایی والاتر از دنیا اعتقاد دارند و ارزش های متعالی را می جویند. انسان های نمونه از نظر ایمان، اخلاق، شهامت، جوانمردی و استقامت، همیشه زینت تاریخ بوده و هستند.
روز عرفه، روزی بسیار بزرگ و باشکوه است. این روز و حضور در صحرای عرفات، اسراری نهفته دارد که به برخی از آنها اشاره می کنیم. روز عرفه، نموداری از روز قیامت است؛ زیرا در روز عرفه همه حجاج با رنگ ها، شغل ها و مقام های گوناگون در یک مکان جمع می شوند و به راز و نیاز با خداوند می پردازند. انسان وقتی آن جمعیت عظیم را در صحرای عرفات می بیند، به یاد صحرای محشر روز قیامت می افتد.[1]
حجاج پس از اعمال عمره تمتع، در فاصله زمانی که با اعمال حج دارند، ممکن است مرتکب گناه و معصیت شده باشند و نیز کسانی که حج قرآن و اِفراد انجام می دهند، ممکن است در گذشته آلوده به گناه شده باشند. بنابراین، خداوند به آنان فرصتی داده است تا پس از احرام حج، به صحرای عرفات بیایند و استغفار کنند تا آنان را ببخشد. پس روز عرفه، روز استغفار و تضرّع به درگاه خداوند است.
شیخ صدوق، در کتاب الامالی روایتی را از امام حسن(ع) نقل می کند. آن حضرت فرموده است: «شخصی یهودی خدمت رسول خدا(ص) آمد. این یهودی که داناترینِ افراد یهود بود، به پیامبر عرض کرد: ای محمد! من درباره ده کلمه از تو می پرسم... . پیامبر فرمود: بپرس!
او چند پرسش را مطرح کرد و در پرسش نهم پرسید: چرا خداوند به بندگانش امر کرد تا بعد از ظهر در صحرای عرفات وقوف کنند؟ پیامبر اکرم(ص) فرمود: «بعد از ظهر ساعتی است که حضرت آدم(ع) در آن ساعت، مرتکب معصیت (ترک اولی) شد و خداوند بر امت من واجب کرد تا در بهترین مکان ها وقوف و نزد او تضرع و دعا کنند تا بهشت را در اختیار آنان قرار دهد. آن ساعتی که مردم از عرفه می روند (یعنی مغرب) نیز ساعتی است که حضرت آدم(ع) در آن ساعت از خداوند خویش سخنانی را فراگرفت و خداوند با رحمت خود به او بازگشت و توبه او را پذیرفت؛ زیرا او توبه پذیر و مهربان است».
پیامبر اکرم(ص) در ادامه فرمود: «سوگند به پروردگاری که مرا به پیامبری برگزید! خداوند برای آسمان دنیا دری قرار داده است و نام آن، در رحمت، توبه، حاجات، تفضل، احسان، بخشش، کرم و عفو است و تمام کسانی که در عرفات اجتماع می کنند، شایسته این صفات هستند. خداوند در آنجا صد هزار فرشته دارد که هر یک از آنان 120 هزار فرشته در خدمت دارند. همچنین، خداوند برای کسانی که در عرفات هستند، رحمت ویژه ای اختصاص داده است که بر آنان نازل می کند و هنگامی که می خواهند از صحرای عرفه خارج شوند، خداوند فرشتگانش را گواه می گیرد که همه آنان را از آتش دوزخ نجات دادم و بهشت را برای آنان واجب گردانیدم. پس در این هنگام، فرشته ای بانگ می زند: از عرفه بروید، در حالی که بخشیده شدید و شما مرا راضی کردید و من نیز از شما راضی شدم».
صحرای عرفات و روز عرفه، مهلتی دیگر برای گناهکاران است. در این روز نباید از رحمت خداوند غافل شد. اگر کسی در این روز گمان کند خداوند او را نمی بخشد، گناه کرده است، چنان که رسول خدا(ص) می فرماید: «اَعْظَمُ اَهْلِ عَرَفات جُرماً مَنْ اِنْصرَفَ وَ هُوَ یظُنُّ أنَّهُ لَمْ یغْفِر لَهُ؛ در میان کسانی که به عرفات رفته اند، بزرگ ترین گناه را کسی مرتکب شده است که از عرفات برود و گمان کند خداوند او را نبخشیده است».[2]
در این اجتماع پرشکوه، همه افراد یکسان هستند؛ ثروتمندان با فقیران در یک مکان جمع شده اند، فرمانروایان با فرمان بردارها و رئیس ها با مرئوس ها اجتماع کرده اند و این از مساوات و برابری انسان ها در برابر خداوند حکایت دارد.
در عرفات، ثروت، شهرت، ریاست و قدرت هیچ معنایی ندارد و فضیلت به شمار نمی رود؛ زیرا همه افراد در برابر مالک اصلی، قادر مطلق و پروردگار جهان قرار گرفته اند و آنچه آنان داشته و دارند، مانند عدم است؛ زیرا اکنون از آنها جدا شده است، بلکه تنها پرهیزکاری است که برای افراد، فضیلت می آورد.
وقوف در عرفات، فرصتی برای طهارت باطنی انسان ها و مقدمه ای برای رفتن به حریم حرم امن الهی است؛ زیرا عرفات، از محدوده حرم خارج است و پس از وقوف در عرفات، باید به مشعرالحرام رفت که در محدوده حرم قرار دارد. همچنین برای رفتن به حرم امن الهی و ورود به مهمانی خداوند، باید نفس را از هرگونه آلودگی پاکیزه کرد و بهترین مکان برای طهارت نفس، صحرای عرفات است.

منبع: اشارات - آذر 1388 - شماره 127 - روز عرفه - روز نیایش
---------------------------------
پی نوشت:
[1]. الاحتجاج، مؤسسه الاعلمی، بیروت، 1403.
[2]. الاختصاص، مؤسسه الاعلمی، بیروت، 1402.