آشنایی با مهارت های آموزش احکام(1)
احکام، جمع «حکم» به معنای فرمان و دستور است. در اصطلاح، فقه عبارت است از مجموعه قوانین و دستورهایی که خداوند متعال برای سعادت بشر در همه زمینه‌ها صادر کرده است. به عبارت دیگر، در احکام، مجموعه‌ای از بایدها و نبایدهاست که مسلمانان در صورت برخورداری از اعتقاد صحیح با انجام دادن یا ترک کردن آن‌ها، به وظیفه خود در اطاعت از خداوند عمل می‌کنند. مانند: نماز خواندن، روزه گرفتن و پرهیز از غیبت کردن و دروغ گفتن و ...
آموزش و تدریس احکام دارای اصولی است که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
1- داشتن تسلط علمی بر احکام و مسائل شرعی
2- مطالعه پیش از تدریس
نباید به ذهنیت‌ها و شنیده‌ها اعتماد کرد. علی (ع) می‌فرمود: «فکر ثم تکلم تسلم من الزلل» اول فکر کن. آنگاه سخن بگو تا از لغزش‌ها در امان بمانی
3- زمان‌بندی درسی
به گونه‌ای زمان‌بندی کنید که اگر قرار است پنج دقیقه احکام بگویید، بتوانید و اگر بخواهید 50 دقیقه بگویید، بتوانید.
4- تهیه طرح درسی
تهیه طرح درسی موجب می‌شود که تدریس آغاز و پایانی داشته و از نظم و ترتیب خاصی برخوردار باشد.
5- داشتن متن درسی و آموزشی
6- گزینش و بیان احکام مهم و موردنیاز
مسائلی که موردنیاز مخاطبان نیست، مانند وضو نگرفتن در ظرف طلا و نقره برای مردم فقیر یا پرداختن به مسائل مستحب و مکروه آنجا که واجب و حرام آموزش داده نشده است، سودمند نخواهد بود.
7- در نظر گرفتن ترکیب مخاطبان پسران، دختران و خانواده‌ها
8- آموزش احکام به صورت تدریجی
9- زمینه‌سازی برای آموزش احکام
مانند: خواندن حدیثی به تناسب بیان احکام
10- تدریس احکام براساس فتواهای مشترک یا مجتهدان اکثریت مخاطبان
11- توجه به تعبیرهای فتواهای مراجع در بیان احکام
مانند: «احتیاط واجب»، «واجب»، «اشکال دارد» و «حرام است». یا در مسئله مسح «مسح سر انگشتان» یا «سر ناخن» و در مسئله سجده «سر زانو» یا «خود زانو»
12- بدآموزی نداشتن بیان احکام
13- آموزش اصطلاحات و واژه‌های احکام
14- در نظر گرفتن سطح مخاطبان، کودک، جوان، باسواد و بی‌سواد
15- ساده‌گویی
خداوند می‌فرماید: «وَلَقَدْ یَسَّرْنَا الْقُرْآنَ لِلذِّکْرِ فَهَلْ مِنْ مُدَّکِرٍ »
پیامبر اعظم نیز فرمود: «بعثت الی الشریعه السهلة السمحة» به آیینی مبعوث شده‌ام که عمل به آن سهل و آسان است.
حضرت رسول به معاذ بن جبل هنگام رفتن به یمن فرمود: «یسر و لاتعسر»؛ آسان بگیر و سخت نگیر.
16- نگفتن اعداد
در مواردی که استاد نمی‌خواهد به دلایلی زیر مجموعه موارد موضوعی را بگوید، می‌تواند بگوید برخی از مبطلات وضو یا برخی از مبطلات روزه، و ...
................................
افزودن دیدگاه جدید